A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

maconatzína , avb Definitzione fàghere a sa m. = a sa maconatza, che is macos, chentza cabu, chentza incuru, chentza pentzare sa cosa innanti Ètimu srd.

maconàtzu , agt Definitzione chi est pagu sàbiu, chi portat pagu capia / fàghere a sa maconatza = a stravanadura, chentza cunsideru, che is macus, a tropu, chentza régula Sinònimos e contràrios machilloto 2. gruxeit s'ischina suta de su tribàgliu a sa maconatza ◊ sos seros los ispiliat bufutzendhe e riendhe a sa maconatza ◊ si andhas a sa maconatza, chena connòschere su logu, finis male ◊ sa nave est andhandhe a sa maconatza, ca est bentu forte Ètimu srd.

macòne , agt, nm Sinònimos e contràrios machilloto, machisóngiu, maconatzu Frases ses própiu unu macone, apedhendhe a sa luna! Ètimu srd.

macósu , agt Sinònimos e contràrios mancosu.

macótu , agt, nm Definitzione chi est unu pagu macu, nau de unu piciochedhu ma cun cunfidàntzia; genia de pigione Sinònimos e contràrios machilloto, machisóngiu, trantziu / cincirri, olzale Frases deo che tue ca no so macotu, in diritu perunu no bi creo Sambenados e Provèrbios smb: Maccotta Terminologia iscientìfica pzn Ètimu srd.

màcra , nf: maga, màgia, magra, maja, marca, marga, maxa Definitzione matedu bàsciu cun cambos e naes medas chi essint totus impare, a bisura tundha; fintzes marcu de diferente colore de cosa bruta, de pistadura; curpa, mància de atzione mala / una marca de sàmmene, una magra de ozu Sinònimos e contràrios busa 1, màcia 2, mata, maúgia, moa 1, molarxa, tupa, tupili / màcia Frases mérula ladra chi brincas lizera intro maja de chessa, ue ses? ◊ a unu malevadadu a tardighinu l'at feridu in sa maja unu silvone ◊ bi at una màgia de rú 2. at comintzadu a li essire in totu sa carena magras rujas che bràsia ◊ portat una balígia a margas a margas, de unu birdi iscoloriu 3. Tue mi as puliu dae cada macra de pecadu! Ètimu ltn. mac(u)la Tradutziones Frantzesu maquis Ingresu stain, bush Ispagnolu espesura, mancha Italianu màcchia, cespùglio Tedescu Buschwald, Busch.

macràdu , pps, agt: ammargau, macrau, magradu Definitzione de macrare; chi est a magras o a marcos de diferente colore (nau fintzes de bentina de animale), chi est ammanciau, a tretos brutu de cosa chi no ndhe andhat Sinònimos e contràrios incespiau, ziziadu / ammarciau, tacadu 2. su gatu fit pili macradu e murri niedhu ◊ est una craba magrada Tradutziones Frantzesu tacheté, taché, tacheté Ingresu stained Ispagnolu manchado Italianu chiazzato, macchiato Tedescu befleckt, fleckig, gesprenkelt, scheckig, gescheckt, befleckt.

macràre , vrb: magare, magrare Definitzione fàere a magas, a tretos de diferente colore; fintzes imbrutare cun calecuna curpa Sinònimos e contràrios ammaciae, maculai 1, tacare Frases su chelu si est ammurinadu leandhe colores de fruscu e magràndhesi de biancu (Q.Falchi) 2. l'isco de cantu male mi soe macrau! Tradutziones Frantzesu tacher Ingresu to stain Ispagnolu manchar Italianu macchiare Tedescu beflecken.

macràssu , nm: magrassu, massacru Definitzione degollu, dannu chi si faet a meda; moida manna de cosa movendho, segandho, murigandho Sinònimos e contràrios degógliu, fracassu, isfragassu, sciarrocu, sdorrocu Ètimu itl. massacro.

macràu macràdu

macríle , nm Definitzione terrenu a magas, de terramíngios diferentes, bonu a tretos Ètimu srd.

macrósu , agt Definitzione nau de terrenu, chi dhue at tupas de matedu; nau de pedhe, chi est a marcos de diferente colore / terra m. = grassa, lugiana, bona a tretos, a magas Ètimu srd.

màcru , nm: malcu, marcu Definitzione tretu de diferente colore, fintzes su singiale, genia de cosidura chi abbarrat de una segada, de una freadura in sa carre Sinònimos e contràrios frincu, leidora, libidore, lidigori, pistadura, sambellutau Frases acantu arribbant, cussus peis lassant sempri unu bellu marcu biaitu ◊ chin sos ocros at sichitu sos macros biancos de sas erveches in turvontzu ◊ su sole de martu ponet marcu Sambenados e Provèrbios smb: Marcu, Marcus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu marque, signe, trace, plaque, tache Ingresu stain, mark Ispagnolu marca, mancha Italianu màrchio, ségno, imprónta, chiazza Tedescu Zeichen, Marke, Spur, Fleck, Mal, Striemen.

màcu , agt, nm Definitzione chi o chie no est tanti giustu de conca, débbile de conca, chi tenet maneras de fàere unu pagu istrambas, pagu sàbias, faet machines: a bortas si narat a sa bona po su pagu imprastu o sa pagu abbistesa chi unu tenet / min. machedhu; genias de macu: m. alleporizadu, a ischíglia, codhacinu, fissadu; m. límpiu, aibbau = macu deretu, própiu chi no ndhe faghet una zusta, fintzas de manicómiu; m. durche = macu ma no de manicómiu, tontatzu, cun carchi pecu mannu a sa mente ma de naturale bonu; m. che cadhu = bambu che ludu, chentza imprastu perunu, chentza abbistesa nudha Sinònimos e contràrios abbatuabbatu, ilvariadu, locu, mancante, médiu 2, scimpri, tontu | ctr. abbistu, cabosu, sàbiu Maneras de nàrrere csn: m. che cadhu, che crabu, che una crócua, che una tolla = macu meda; machixedhu!… = machillotu meda, chi at fatu tontesa manna; betàresi a m. = fai finta de èssiri macu, fàghere su macu; parare m. = essire macu, irbariare; fait su m. po no pagai sa staria = si betat a macu, faghet fintas pro no fàghere su chi depet; èssere o andhare m. pro (o de) una cosa, po ccn. = disigiai una cosa o a ccn. a ammachiadura, meda, un'ira; abbaidare che m. = coment'e abbabbalucaus, coment'e incantaus; m. segadu ’e crèschere = chi no at callau a ciorbedhu, pagu sàbiu; macu macu, …= bell'e chi paret macu…, mancari macu siat…; fàghere che su m. a su túcaru = si bi lu ponent in dainanti no ndhe lassat Frases no fit macu che cabadhu, comente nabant! ◊ ih, machedha, goi ti at impressionadu su diauledhu? ◊ cussu, macu e no sàbiu, at fatu comente li ant nadu ◊ cudhu, ne macu e ne sàbiu, bi at crétidu ◊ zeo so restadu a buca abberta che macu ◊ annare cun macos est a zúchere diàulos a bènnere ◊ su macu est a ue l'afilat 2. tocat cussu macu de Efighedhu e si ponit a brullai cun santu Sidori ◊ su macu, aite mi faghes custas brullas?! ◊ candu sa meri est maca cumandat sa serbidora ◊ maca afrodhiera coment'e a tui no ndi apu biu mai! 3. mi annotat che macu, che chi mai si tatet de mi bíere ◊ su maridu si la pompiabat che macu ◊ ndhe andhat macu pro sos ballos ◊ si betat a macu po no pagai sa staria ◊ su bagadiu est macu po su ballu ◊ est macu e pérdiu po una fémina ◊ macu macu, at seberadu sa menzus chi bi fit! Sambenados e Provèrbios prb: scit prus unu macu in domu sua chi no unu sàbiu in domu allena ◊ a peràulas macas origras surdas! Ètimu ltn. maccus Tradutziones Frantzesu fou Ingresu crazy Ispagnolu loco Italianu matto, pazzo, fòlle Tedescu verrückt, Verrückte, Narr.

màcu 1 , nm, avb, cng Sinònimos e contràrios mancu* Frases est dí bella, oi: no est macu basca meda (Gn.Piu).

màcua, màcula , nf: màgula Definitzione prus che àteru, pecu de sa salude o fintzes de su cumportamentu de sa persona, neghe, curpa de s'ànima; tretighedhu de colore diferente coment'e de imbrutadura Sinònimos e contràrios defeta, mendha, neche, nésica, peca 1 Frases beneigo sas òperas de Deu chi no bi at ne màgula ne neu ◊ at de prata unu bestire sentza màcula peruna Sambenados e Provèrbios smb: Maguledda Ètimu itl. macula Tradutziones Frantzesu tache, défaut Ingresu stain Ispagnolu mancha, defecto Italianu màcchia, mènda, difètto morale o della salute Tedescu Fleck, Fehler, Mangel.

maculài , vrb Sinònimos e contràrios ammacigai, magliucare, matzocare, pistare Frases maculai sa petza innantis de dha coi, maculai allu e birduras po cundimentu ◊ ti pistu, ti màculu e apustis ti nci papu Ètimu ctl. magular.

maculài 1, maculàre , vrb: magulare, margulare Definitzione pònnere màcula, neghe, pecu, fàere dannu a s'onore, a sa salude Sinònimos e contràrios macrare, nesicare, tacare, tunconire Frases su sèmene de sa figu, bellu e tundhu, ti màculat sa vida e s'onore e ti atirat sas befas de su mundhu (B.Mureddu)◊ no sias contr'a mie risentida, no timas chi ti màcule sas alas po custa nova falsa chi est essida ◊ mi at maguladu sa pessone cun nésigas e dólimas, corchendhe fora Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu abîmer, détériorer, tacher Ingresu to spot Ispagnolu malear, echar a perder Italianu magagnare, macchiare Tedescu beflecken.

macularòri , nm Definitzione genia de aina de ferru po pistare petza (fetinas) Terminologia iscientìfica ans Ètimu srd.

maculàtu, maculàu , agt, pps Definitzione chi tenet neghe, mantzadu, chi no est síncheru, no est sanu; de maculare Sinònimos e contràrios fermiu, malàdiu, mantzadu, mermitu, nesicau | ctr. líaru, sanu, síncaru.