màchina , nf Definizione
css. aina simple chi serbit de agiudu a fàere prus fortza, ma mescamente aparíciu cuncordau a motore a manera de trasformare energia in trebballu; mezu de trasportu a motore, no tanti mannu, pruschetotu po portare gente / genias de màchina: m. a vapori, a elétricu, a binzina, a gasu, a gasóliu = chi dhas movet unu motore a vapore, a elétricu, a binzina, su gasu, su gasóliu
Sinonimi e contrari
machinàriu,
vetura
Modi di dire
csn:
fàghere cosa a m. = serbendisí de ccn. màchina in parti o deunudotu; andhare in o a m. = portaus cun sa màchina; m. pro iscriri = genia de màchina chi incrachendi a pitzus de unu nastru cun tinta lassat su sinnali de is líteras in su paperi postu asuta; m. de ferrare = genia de aparatu pro aguantai is bòis bèni firmus po dhus ferrai; m. de filare = zenia de màchina chi faghet zirare unu fusu ue imbóligat su filu chi azuat a profizare: sa fémina li preparat sa lana (o àteru) coment'e imbuchendhebbila, fintzas a manera chi su filu essat de totunu andhare; picare sa m. = ischire a guidare
Frasi
sos runnadores cracherajos lassadu ant sas fainas eredadas pro cricare in sas màchinas fadadas su tribàlliu isprigu de recreu (S.Are)◊ sas màchinas in pagu tempus finint sas fainas ◊ sa cosa fata a màchina coitat de prus, essit totu de un'andhare ◊ sa computera puru est una màchina
2.
a bíngia dhoi andaus a màchina ◊ at coladu unu in màchina ◊ ira de mortos… sa màchina est una mitràglia in puntu de isparu!◊ como chi tenet sa màchina no si ndh'istat de andhare a carchi logu, sempre andhendhe mancari chentza bisonzu!◊ su logu est prenu de màchinas: po fai centu metrus andant a màchina, in su stradoni a pei no fait mancu a dhui passai!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
machine,
voiture
Inglese
machine,
car
Spagnolo
máquina,
coche
Italiano
màcchina
Tedesco
Maschine,
Auto,
Wagen.
machinàda machighinàda
machinàre , vrb: macinai, maghinare, marghinare Definizione nau mescamente de laores o àteru a granu (ma fintzes olia), pistare, fàere a farinos, istrecare fintzes a dhu fàere a farra o a pasta; pigare una cosa coment'e a molidura, fintzes in su sensu de isfortzare, tratare male; istare sèmpere faendho Sinonimi e contrari iggragnare, mòlere Modi di dire csn: marghinare sa cosa a ruju = a russu, a parfaruzas russitas; maghinare a fine = de essire cantu prus minudu si podet, a podha, de no si sapire ranighedhos tochendhe Frasi pro sa caridade, machinaemindhe nessi una sacheta! ◊ s'are de machinare non machinavo s'argaria vostra! ◊ sos molinarzos giraiant chirchendhe molendha a maghinare ◊ a marghinare su trigu si andhaiat a sos molinos 2. sa gana de bugliare mi marghinaiat in carvedhos ◊ púdigas abbas màrghinant s'ammentu ◊ za no si at mancu marghinadu su carvedhu istudiendhe, no! Etimo ltn. machinare.
machinàriu , nm Definizione màchina etotu, màchinas cuncordadas de trebballare totus impare o po prodúere impare una matessi cosa.
machíne macheíne
machíni macheíne
machinísta, machinístu , nm Definizione
chie ghiat una màchina, pruschetotu nau de chie ghiat sa màchina a vapore
Frasi
una puntada de màchina in logu de puntambàsciu, e machinistu dèu!…
Traduzioni
Francese
conducteur
Inglese
machinist
Spagnolo
maquinista
Italiano
macchinista
Tedesco
Lokomotivführer.
machinzàdu , agt Definizione chi portat guastu Sinonimi e contrari manciau, manciuladu, nenciadu | ctr. líaru, sanu Frasi sas dentes machinzadas fachiant cuntrastu cun sas lavras rujas che focu.
machioràda , nf Definizione aconcada maca, fata de macos, de chie portat machiore Sinonimi e contrari machighinada Etimo srd.
machiòre, machiòri , nm Definizione
pecu mannu de su cumportamentu de sa persona chi ammostat de no portare capia, de no cunsiderare is cosas, de èssere chentza giudítziu, pagu abbista; css. fata o nada pagu sàbia; dannu fatu chentza dhue pentzare bene, faendho a sa maconatza
Sinonimi e contrari
desatinu,
lochesa,
locura,
macheine,
mancantésimu,
mediori
/
travessura
Modi di dire
csn:
piàchere a m. = pràxiri meda; bogai is machioris de conca a unu = catzàreli su machine, currèzerelu, iscarmentàrelu
Frasi
est unu machiori solu a dhu pentzai chi un'ómini de otanta annus bandit a si cojai cun d-una picioca de dexiotu! ◊ mancu mali chi no dhi est benniu su machiori de bociri custa puru!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
folie,
sottise
Inglese
craziness
Spagnolo
locura
Italiano
pazzía,
dissennatézza,
scemènza
Tedesco
Wahnsinn,
Unsinn,
Unverstand,
Dummheit.
machiòrja , nf Sinonimi e contrari machighinada, machiore Etimo srd.
machiorósu , agt, nm Definizione chi o chie est sugetu meda a fàere machiores, machighinadas Etimo srd.
machirína macarína
machíscia , nf: machítzia, machíssia Definizione fata de macos, machiore e abbonu po su dannu: su foedhu est passau apustis a inditare una genia de contravintzione po dannu fatu / èssiri asuta de machítzia = in contravintzione Frasi su pastori est suta de machítzia e su bestiàmini in tentura Etimo itl. manchissa.
machisóngiu, machisónzu , agt, nm: machixognu Definizione
chi o chie est unu pagu macu, ma nau in cunfidàntzia
Sinonimi e contrari
machedhu,
machillotu,
macotu,
sabiotu,
trantziu
Frasi
machisonzu, e tue cres de abberu a cosas gai?! ◊ a cussa vista tenzo un'amaronza undha de fele chi mi annegat totu e mi paso e li grido: Machisonza!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
farceur,
loustic
Inglese
joker
Spagnolo
chiflado
Italiano
mattacchióne
Tedesco
ein bißchen verrückt,
Spaßvogel,
Spaßmacher.
machíssia machíscia
machissiàre , vrb: machitziai Definizione nau de su chi faet su ministru de giustítzia chi, agatandho bestiàmene arrui in logu proibbiu, ndhe pigat unu pegus: pònnere una machítzia, una contravintzione Sinonimi e contrari macedhai, tenturare Frasi is barrucellus fiant su doveri insoru machitziendi is pastoris e tenturendi su bestiàmini (S.Praxolu) Etimo srd.
machítzia machíscia
machitziài machissiàre