madrèdha , nf Definition su rei de oros, in su giogu a cartas.
madrédhu , nm Definition
css. cosa modhinca modhinca, impastada cun abba meda, apicigosa, lissinida, e fintzes cosa infadosa; nau de ccn., chi est chentza de fortza peruna, illangoriu / fatu a m. = ammudhiau meda
Synonyms e antonyms
magullolla,
maltitzu
Sentences
si che betat su frémulu in su tofu de sa farina, murighendhe cun sos pódhighes, poscas si carrarzat su madredhu cun farina (G.Addis)
Translations
French
bouillie
English
mush
Spanish
papilla
Italian
poltìglia
German
Brei.
madrélzu madérzu
madrepèlla, madrepèrla , nf: madripella,
madripèrla,
matipèrela,
matiperla,
matripella Definition
genia de ossu de animales de mare croxios (es. nàcara), lughente, impreau po fàere butonedhos piticos
Sentences
gighet sos ojos che de madrepella ◊ cun d-unu sonetedhu de matripellas intonat su ballu po istraviare a Babbai de su dolore de s'ispítzulu de s'àrgia
Etymon
itl.
Translations
French
nacre
English
pearl
Spanish
nácar
Italian
madrepèrla
German
Perlmutter,
Perlmutt.
màdri màdre 1
màdri 1 , nf Definition donniuna de is primas duas fogighedhas chi bogat unu sèmene candho tzeurrat Sentences apustis de s'intzeurramentu, s'erba crescit in madri, is primus follixedhas chi si sicant Scientific Terminology rbr.
màdri 2 màdre
màdria 1 , nf: matria Definition
vite, orrugu de cosa tundhu e longu (prus che àteru metallu), sèmpere prus finóngiu de sa conca a sa punta e cun d-unu surcu chi girat a caragolu a manera chi sa crista, comente si faet girare a fortza, s'incàsciat in mesu de sa linna e dha poderat firma / partes de una m.: iscógliu o conca, ferme a caragolu, passu, punta
Synonyms e antonyms
via 2
Sentences
sa motocicreta l'apo revistada in donzi màdria, ma no bi cheret partire gai etotu
Etymon
itl.
madre
Translations
French
vis
English
screw
Spanish
tornillo,
rosca
Italian
vite
German
Schraube.
màdria 2 màdre 1
madría, màdria , nf: madriche,
màdriche,
madriga,
madrighe,
màdrighe,
madrija,
màrdiga,
mardighe,
matrica,
matriche,
màtriche Definition
frammentu bíschidu (aghedu, pane lassau cruo de sa cota passada) iscagiau in abba caente e sale e unu pagu de farra e lassau pesare, de ammesturare impastandho po fàere totu sa cota noa de su pane; late imbischidau, aghedu, cagiau aghedu po fàere giodhu, o fintzes giodhu etotu chi si lassat a frammentu po ndhe fàere àteru
Synonyms e antonyms
ammentarzu,
fermentarzu
Idioms
csn:
betare sa madrighe: sòrbere su frammentarzu in abba caente e sale, impastèndhelu cun paga farina de meschiare a totu s'àtera cumassendhe, candho sa madrighe est pesada; madrighe de aghedu = su fiore de su binu, zenia de mufa chi lu faghet aghedare; lassare sa madrighe (nadu in suspu) = fàghere una cosa chentza che la finire totu; boe de madrighe = boe mannu, betzu; pònnere sa madrighe in ccn. logu (nadu de unu)= istentàresi a tropu; no pesare sa màdriche a ccn. (ómine) = no podet fàghere fizos
Sentences
sa suetora ponet in su pane sa madrighe ◊ sa madrija faghet pesare su pane ◊ est andhata a petire unu cantedhu de matrica ◊ videndhe sezis comente devet èssere sa màtriche vona? ◊ fetzet su piaghere de mi zare unu talighedhu de frammentazu ca depo preparare sa mardighe!
2.
li aiant illepiatu s'istaca e in cuile no bi li aiant lassatu mancu sa matriche de su late víschidu
3.
oe za dh'at posta sa madrighe in su tzilleri, frade tou!…
Scientific Terminology
pne
Etymon
ltn.
matrice(m)
Translations
French
ferment,
levain,
enzyme
English
ferment
Spanish
levadura,
fermento,
diastasa,
enzyma
Italian
ferménto,
enzima
German
Ferment,
Enzym,
Gärungserreger,
Hefe,
Germ.
madricàu , nm: madrigadu,
mardigau,
matricatu Definition
calesiògiat animale mannu, pruschetotu fémina, chi tenet duos e prus annos; sa parte de su tàgiu (prus che àteru brebès) chi est pesandho s'angione, at angiau, est de múrghere, giai sèmpere contivigiada a parte in tempus de giare frutu
Synonyms e antonyms
madriedu
| ctr.
lachinza
2.
norant'una sunt de mardigau, cussas chi oe soe murghendhe ◊ lachinza e madricau est totu ammisturu ◊ in su cubile bi at abbarrau lachinza e madricau
Etymon
ltn.
matrice(m)
Translations
French
poulinières,
les bêtes reproductrices
English
she-beasts
Spanish
animal que ha parido
Italian
le béstie matricine
German
Muttertiere (Pl.).
madríche, màdriche madría
màdrie màdre 1
madriédu , nm: maldiedu, mardiedu, mardieru Definition sa parte de su bestiàmene fémina chi at angiau / fémina de mardieru = fémina manna intrada in tempus, madriguda Synonyms e antonyms madricau | ctr. lachinza Sentences cussu est unu caboni de madriedu ◊ est pedrixi de madriedu ◊ is pastores furint assidandho su madriedu 2. a si sfendiai dh'at agiurara una fémina de mardieru (S.Diana) Etymon srd.
madríga madría
madrigadàzu , nm Definition pastore chi contivígiat su madriedu Scientific Terminology pst.
madrigàdu madricàu
madrigàle, madrigàli , nm Definition genia de cumponimentu poéticu
madríghe, màdrighe madría
madrighèra , nf Definition cosa o logu chi faet de madrighe, a bisura de pipiniera Sentences cussa domo est una madrighera de ladrones!