Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

tisicòre , nm Sinònimos e contràrios tisia, tisichénsia Ètimu srd.

tísicu , agt, nm: dísigu, tísigu Definitzione nau de ccn., chi portat su male fínicu; s'infetu etotu; chi est làngiu meda, marriu / donai in su t. = comintzare a indisighire Sinònimos e contràrios tisichéntzia, tisichera / finigosu, scalarxiu, suspiu Ètimu itl. tisico Tradutziones Frantzesu tuberculeux Ingresu tubercular Ispagnolu tuberculoso Italianu tubercolòtico Tedescu tuberkulos, Tuberkulosekranke.

tisicúmene, tisicúmini , nm Definitzione su male fínicu; fintzes personas o matas metzanas, coment'e tísicas, chi no funt creschendho Sinònimos e contràrios tisichéntzia, tisichera Ètimu srd.

tisidhàre , vrb Definitzione coment'e istirare a tesidhu, ufrare, ma nau fintzes in su sensu de arrasigare, consumare Sinònimos e contràrios abbrofodhare, acasidhare, atesidhare, ufiare, ufredhare Frases custa sorte chi iscancat tisidhat a rànchiu su corzu Ètimu srd.

tisídhu tesídhu

tisídhu 1 , agt Definitzione nau de ccn., chi est sentiu, oféndhiu, tzacau, ufrau (nau in cobertantza), tirriosu Sinònimos e contràrios crepuru, tzacau.

tisighía , nf: disighia Definitzione su male fínicu, genia de maladia chi guastat is prumones faendhodhos a nodighedhos; su istare male fintzes de salude po calecunu dispraxere mannu Sinònimos e contràrios disigura, tisia, tisichesa, tisicore Terminologia iscientìfica mld Ètimu srd.

tísigu tísicu

tisigúra , nf: disigura Sinònimos e contràrios disighia, tisia, tisichesa, tisicore Ètimu srd.

tísti , bvrb Sinònimos e contràrios tias Frases ite ndhe tisti pensare de nos cojuare?

tistighíle testighíle

tistíghine , nm: tristíghine Sinònimos e contràrios testainu, testúghine*.

tistivíllu tertevíllu

tistúghine testúghine

títa , nf Definitzione genia de gràndhula manna esócrina chi sèberat e bogat su late, isvilupada meda in sa fémina e mescamente in animales chi si pesant po su late coment'e alimentu: est a bisura de cumossu tundhu (a mola, pane de tita) chi acabbat a punta, su tzimingione o crabigu, inue essit su late, e si agatat in petorras in sa fémina (chi ndhe portat duas, a unu crabigu); is animales de late dha portant in mesu de is cambas de asegus a cara a bentre, in ímbenas, e ndhe portant una a duos o fintzes a prus de duos tzimingiones (es. brebè, craba, baca), àteros (es. màdria, gatu, cane) fintzes in totu sa bentre de longu cun tzimingiones a duas fileras; candho sa tita no est faendho late si sicat e torrat meda fintzes de mannària; in s'ómine is titas apena si parent, funt aortitzas e solu si podet bíere su marcu de is tzimingiones apena distintos / min. titedha, titichedha, titixedha; titighedha = casizolu de late berbeghinu, bàchinu; t. de monza = creze de pane russu, modhe Sinònimos e contràrios pisturra Maneras de nàrrere csn: mola, pane de t. = sa tita etotu, bida coment'e cosa tundha, a mola, a zisa de fundhu; unu giogu de titas = sas duas titas (de sa fémina) cussideradas paris, che una sola; t. mala = malàida, chi tenet neghe; titas de fodhe = mannas meda, titimanna, tituda, titiódhina (nadu de fémina); titas de bértula = chi funti pendi pendi, frunzias; titas limonincas = minores e crispas; titas bundharosas = mannas; titas ispitias = sicas, chi no bogant prus late; dare sa tita a sa criadura = fai súiri su pipiu; èssiri in sa t. (nadu de sa criadura) = èssere ancora suindhe; rúpere in titas = ammadurare in titas, nadu de pitzoca faghindhe a fémina; betare in t. = (nau de s'animali fémina), apaneditai, atrufudhai sa tita po angiai, candu sa tita cumentzat a si preni de lati; late de t. = lati callenti coment'e candu dhu mullint; mama de t. = dida, tadàgia; fiza de t. = criadura allatada de àtera fémina; t. de baca = creze de ua a pipiones maduros meda; filu de tita = piaritu Frases candho su pipiu pranghet meda, sa mama po dh'apaghiare dhi giaet sa tita ◊ pòbera animaledha, est crebendhe in titas ca est ora meda chentza suta ◊ sos pastores trúpiant sa tita de sas arveghes e su late falat ◊ sas berbeghes sunt betendhe in tita: lis cheret pagu pro anzare ◊ a issu dh'apu connotu pitichedhedhu ancora in sa tita 2. Caderina fit comintzandhe a rúpere in titas e si assentavat su zipone pro las fàchere víere ◊ tia Tzitza fit piús manna de mamma e li aiat fatu de mama de tita Terminologia iscientìfica crn Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu glande mammaire, mamelle, pis Ingresu tit Ispagnolu mama Italianu ghiàndola mammària, mammèlla, tétta Tedescu Brustdrüse, Brust.

títaba, títala , nf: títua, títula 1 (sa t. = nr. sadítula) Definitzione sa silibba de s'aràngiu, de s'àgiu, de su mandarinu deasi comente funt ispartzios a solos; fita de calecuna cosa; genia de tumoredhu chi essit in ghinghias e chi si faet in matéria; a logos, títala est sa tzuga o tzíntzula, su bobboedhu chi punghet Sinònimos e contràrios cítula, fítula, íntzua, ispixu, istígia, sibícua, síllaba 2. po fai su giuabi me is origas de is animalis, sinnendidhus, si ndi bogat una títua ◊ a sa murxa po su pisci arrustiu dhoi ponit duas títulas de allu istrecadas ◊ una títula de mundu mi brillat ananti 3. títala de malas trassas, apostà in sete pizas de muru, ses su peus irribiu! Terminologia iscientìfica rbr Tradutziones Frantzesu quartier, gousse Ingresu segment, slice Ispagnolu gajo (agrios), diente (ajo), raja, tajada Italianu spìcchio Tedescu Schnitz.

titàle tidàle

titeàca , nf: titiaca 1 Definitzione calidade de àghina bianca a pibiones matucos longhitos, po papare o fàere a pabassa Sinònimos e contràrios corniola Frases su corrale fit pienu de rosas, limones, arantzos e trigas de titiaca ◊ in su corratzu tengu unu stàbui de titiaca Terminologia iscientìfica frt Ètimu srd.

titía , nf Definitzione farinedhu de paperi (upm), paperi orrugau a piticu Tradutziones Frantzesu confetti Ingresu confetti Ispagnolu confeti Italianu coriàndoli Tedescu was für eine Kälte!

títia , nf Definitzione frores e trigu chi si betant a is isposos, a s'atzivu de s'isposa (e fintzes a is mortos bagadios) Sinònimos e contràrios gràtzia, sprexa.