Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

chivésciu, chivéssu , avb: ischilvésciu* Definitzione chi no est deretu, chi est trotu Sinònimos e contràrios abboe, achibboe, achifilu, acorrimboe, biàsciu, calembru, imboe, isgretzi, sbiàsciu Tradutziones Frantzesu de travers, de guingois Ingresu crooked Ispagnolu sesgado, torcido Italianu sghémbo Tedescu schief.

ciapuédhu, ciapulédhu , nm Definitzione min. de ciapu, ma mescamente genia de macarrone: is ciapuedhus o tzapuedhus funt macarrones fatos a manu, de chivarzu (ma no solu), orrughedhos de pasta alladiada segada a orrughedhos Frases a papai eus fatu ciapuledhus a casu furriau Tradutziones Frantzesu genre de pâtes courtes Ingresu a kind of macaroni Ispagnolu clase de pasta corta Italianu un tipo di pasta córta Tedescu eine Art Makkaroni.

ciciòne , nm: cigioni, cijone, ciucione, tzitzone Definitzione macarrone tundhu, fatu istrecandho cun sa matza de su pódhighe mannu un'orrughedhu de pasta / ciciones de rugu = malloredhos fatos cun iscete (podhe) e pódhine (frúfere) Sinònimos e contràrios ciciolau, istrangulau, malladedhu, mutzitu, pitzoti Frases como andho a maghinare e apustis bos fato sos ciciones ◊ a manigare bi tenimus cicionedhos a pódhighe Terminologia iscientìfica mng Tradutziones Frantzesu "gnocchi" (quenelles de purée de pommes de terre et farine) Ingresu gnocchi Ispagnolu gnocchi Italianu gnòcco Tedescu Kloß.

cigàla , nf Definitzione animaledhu de mare a corgiolu tostau che a su càvuru Sinònimos e contràrios cigaledha, papagóciula, sugàgia Terminologia iscientìfica crx, scyllarus arctus, scyllarides latus Ètimu ctl. cigala Tradutziones Frantzesu squille, cigale de mer Ingresu squill Ispagnolu cigala Italianu scìllaro Tedescu Bärenkrebs.

císso, císsu , avb: citzu, gissu Definitzione chitzo, a bon'ora, tempus antibitzau si est postu apare cun àter'ora apustis, ma mescamente nau de su mengianu cantu prima (fintzes innanti de abbrèschere) Sinònimos e contràrios chici* | ctr. taldu, trigadiu Frases est ancora iscuriu candu a cissu mi ndi pesu ◊ su fixu est torrau custu citzu ◊ tocat a si ndi pesai a cissu po acodiri a pigai su postali Terminologia iscientìfica tpc Tradutziones Frantzesu tôt, de bonne heure Ingresu early Ispagnolu pronto, temprano Italianu prèsto Tedescu früh.

clàmu , nm: cramu Definitzione su acusare una fura, giare sa chèscia; su tzerriare, pedire agiudu Sinònimos e contràrios chensa, denúntzia / agiutóriu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de dénoncer un vol, réclamation Ingresu complaint Ispagnolu denuncia, llamamiento Italianu denùncia di còsa rubata, reclamo Tedescu Anzeige, Beschwerde.

coàcia , nf, nm: coàciu 1, coatza Definitzione sa punta de sa coa, sa parte de sa coa de is pigiones; sa punta de unu chintórgiu, de una fune o de àteru deasi; s'iscutuladura de su linu, sa pagighedha chi che dhi orruet (ndhe preniant is banitas) Sinònimos e contràrios coitza, cúmmiru, punta Frases sa coatza de sa fune, de sa tzinta, de sa litranga Terminologia iscientìfica crn Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu extrémité de la queue, croupion Ingresu rump Ispagnolu extremidad de la cola Italianu estremità della códa, codrïóne degli uccèlli Tedescu Bürzel.

cocoràtza , nf Definitzione càlixi o capedhu de muru: una genia de erba chi faet in is calancas de is muros Sinònimos e contràrios alighemuru, calichemuru, capedhemuru, cocorroi, salighemuru Terminologia iscientìfica rba, Umbilicus rupestris Tradutziones Frantzesu ombilic de Vénus Ingresu venus navelwort Ispagnolu ombligo de Venus Italianu ombelico di Vènere Tedescu Nabelkraut.

coedòpi , nf Definitzione coa de topi: calidades diferentes de erba de sa matessi genia nadas deosi ca portant s'ispiga coment'e una coa de sórighe Terminologia iscientìfica rba, Alopecurus bulbosus, Alopecurus pratensis, Phleum pratense, Cynosurus cristatus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu queue de rat Ingresu rat tail Ispagnolu cola de zorro, fleo de los prados Italianu codolina Tedescu Ackerfuchsschwanz.

còfa , nf: gofa Definitzione genia de istrégiu mannu tundhu e artu, totu apertu in pitzu, fatu cun pertighedhas fines téssias, o fintzes de canna, po portare pedra pitica, carrare frutuàriu e àteru Sinònimos e contràrios iscofa 1 Frases in cussa ofelleria faiant su dinai a cofas ◊ cussa no est cosa de pigai a cofas: o ita est, giarra?! ◊ inchi ti ndi essit pigau una cofa de dimónius! Terminologia iscientìfica stz Ètimu ctl. cofa Tradutziones Frantzesu corbeille de vannerie Ingresu wicker basket Ispagnolu cesta, canasta Italianu césta di vìmini Tedescu Weidenkorb.

cogàlzu, cogàrzu , nm: corcarju, corcàrgiu, crocarzu, crogàgiu, crogàgliu, crogàrgiu, crogarzu, crogaxu Definitzione ispétzia de cullera de corru po usu de is pastores in su cuile: dha faent de sa punta de unu corru de boe o de su mascu de is brebès, o fintzes de linna mannas / ungras de cogarzu = tropu longas; tocare su corcarju a ccn. (nadu brullendhe) = tocare sa manu Sinònimos e contràrios collàrgiu, cragallu, giogalzu, locarzu, pilita / cdh. curredha Frases no ndi dhu ant a bodhí mancu a crogaxu! ◊ in su cubile bi at abbarrau corcarjos e fruales ◊ a sos oto annos fio crapitarju: tandho li desi ghetu a su corcarju, a su recotu, a sa bituera (P.Piga)◊ e chie leat tirudhas, tirudhones, palas de forru e cogalzos! 2. segadichelas cussas ungras de cogarzu! Sambenados e Provèrbios prb: chie faghet trudhas faghet cogarzos ◊ chie zuchet corcarju papat late! Terminologia iscientìfica ans Ètimu ltn. cochlearium Tradutziones Frantzesu cuiller de corne Ingresu horn spoon Ispagnolu cuchara de cuerno Italianu cucchiàio di còrno Tedescu Hornlöffel.

cogónu , nm Definitzione sicadura a tropu de calecuna cosa (es. pane modhe); fintzes dispraxere, prus che àteru de ofesa, de su èssere apocau, fatu a bregúngia Sinònimos e contràrios assicorradura, assicorru / angóniu, annógiu, ràngulu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu état de ce qui est dur, sec, rassis, ressentiment Ingresu drying up Ispagnolu resecado, resentimiento Italianu rinsecchiménto, risentiménto Tedescu trocken werden, Groll.

cogoràu , nm Definitzione logu, pomentu de is orrugas fatu a cogorus, a pedra Sinònimos e contràrios impedradu, incocodau, incoduau Frases me is arrugas de bidha unu tempus dhoi fiat su cogorau: immoi dhas ant acarraxadas de catramu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pavé de cailloux Ingresu cobbled paving Ispagnolu empedrado Italianu acciottolato Tedescu Steinpflaster.

collocaméntu , nm Definitzione su collocare, su pònnere in postu de trebballu; s'ufíciu chi contivígiat sa lista de is disocupaos Sinònimos e contràrios collocatzione Tradutziones Frantzesu placement, bureau de placement Ingresu placing Ispagnolu empleo, oficina de empleo Italianu collocaménto Tedescu Anstellung.

colorídu , pps, agt, nm: coloriu Definitzione de colorire; chi est de colore; su colore bellu de sa carre, mescamente de cara Sinònimos e contràrios tintu / cdh. culuritu 2. mamma fut altighina, bella e colorida ◊ in d-un’ora de forru prus o mancu su civraxu est cotu, bèni pesau e coloriu ◊ colorida mariposa, totu briu e totu amore, visitas dogni fiore ◊ una m’incantat po s’arrubiori, s’àtera est bianca e apena coloria Tradutziones Frantzesu de couleur, coloré Ingresu stained Ispagnolu colorido, coloreado Italianu colorato Tedescu bunt.

comentacòe , avb Definitzione in calesisiat manera Sinònimos e contràrios comentecasiat, comentesisiat Frases a dónnia contu fàciat comentacoe!(E.Nieddu) Tradutziones Frantzesu de toute façon Ingresu however Ispagnolu de todas formas Italianu comùnque Tedescu wie auch immer.

comentecasíat , avb Definitzione de una css. manera Sinònimos e contràrios comentacoe, comentisiollat, comentesisiat Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu de toute façon Ingresu however Ispagnolu de todas formas Italianu comùnque Tedescu wie auch immer.

comodínu , nm: cumodinu Definitzione genia de mobbiledhu chi si ponet apresu a sa cabitzana po dhue arrimare cosa chi podet serbire a sa persona crocada in su letu Sinònimos e contràrios cdh. cumudinu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu table de chevet Ingresu night-table Ispagnolu mesa de cabecera Italianu comodino Tedescu Nachttisch.

comúna , nf, nm: comune, comunu, cumona, cumuna Definitzione pópulu chi si guvernat cun is leis suas etotu; domo cumonale, sede de s'amministratzione de una bidha Frases già ti poto comune lastimare candho penso comente ses torrada (B.R.Carbone)◊ sa guàrdia de sa cumona est marranu de vídere una vetura chi l'achicat deretu una contravintzione ◊ su segretàriu de comuna dhu pagant a su mese Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu mairie, hôtel de ville Ingresu town-hall Ispagnolu ayuntamiento Italianu municìpio, comune Tedescu Rathaus.

comunèlla , nf: cumonella Definitzione cumonéssia, ma prus che àteru nau a disprétziu: su si pònnere impare in cosas pagu de bonu Sinònimos e contràrios cumonéssia Frases contra a sa religione sos eréticos sunt in comunella ◊ su mundhu oe est unu burdellu niedhu chi at fatu comunella cun s'inferru ◊ a mie no mi aggradant custas cumonellas! Tradutziones Frantzesu action de s'accointer Ingresu clique Ispagnolu camarilla Italianu comunèlla Tedescu Vereinbarung.