Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

fichídu , pps, agt: fichitu, fichiu Definitzione de fichire; chi est postu prantau (o fintzes chi est sanu); chi est sèmpere in mesu in cosas chi no depet; nau de logu, chi est in calada meda Sinònimos e contràrios ficadu, istantàrgiu, ritzu / arratu, ràbidu | ctr. corcadu, rutu Maneras de nàrrere csn: èssere male fichidu (nadu de zente) = ritzu ma malàidu, malesanu; èssiri fichiu che su mércuris = sempre in mesu in donzi chistione; fichiu che turra in culurgioni, che púncia in taba = fichetu, sempre in mesu in donzi cosa 2. si est sempre costumadu de iscultare s'Evangéliu cun sa persone fichida ◊ sos runaghes sunt ancora fichidos ◊ cudhu corvu istaiat in fraile fichidu subra de duas ancas deretas che àscia de raju ◊ tantu tempus in s'ispidale, so sempre a cantu reo fichidu! ◊ so rutu a binugos fichidos 3. est sempri fichiu: in dónnia cosa dhoi depit èssi cussu! ◊ fichitos e cuenteris ant a dimannare deretos 4. su logu a laore no fit bonu ca bi aiat palas fichidas e rocas Tradutziones Frantzesu debout, dressé Ingresu erect Ispagnolu levantado, entrometido Italianu ritto, invadènte Tedescu aufgestanden, aufrecht, aufdringlich.

istantàrgiu , agt: istantàriu, istantarju, istantarzu, istentàrgiu, istentarzu, istrantarzu, istrantaxu, istrentaxu, stantàrgiu Definitzione chi est a peis in terra e a conca in artu, o (nau de cosa a bisura longa) a manera de assimbigiare a persona prantada, ficada, cun sa parte de pònnere a fundhu in terra e in pitzu sa chi depet istare in artu / istare o èssere a istentàrgiu = ritzu, prantau Sinònimos e contràrios daretu, ficadu, intentarzu, reu, ritzu / cdh. stantàgliu | ctr. corcau, sétidu Frases sacu bóidu no reet istentarzu ◊ a candho isto istrantarzu cun sos bàculos mios, a candho podero cun sos anzenos ◊ sos pitzinnos sunt istantàrios a inghíriu de su procu abbadiandhe ◊ cussa fémina portat is pius istrentaxus che mata de isparau!◊ si seciant in is cadiras o ci no abarrànt istantàrgius ◊ su truncu istrantaxu fut e istrantaxu est abarrau Ètimu ltn. statarius + stante(m) Tradutziones Frantzesu dressé, debout, droit Ingresu erected Ispagnolu levantado, erguido, derecho Italianu ritto Tedescu aufrecht.

pesàdu , pps, agt: pesau Definitzione de pesare (cun totu is significaos chi tenet)/ a sa pesada = istendhe ritzu, prantau, istantàrgiu; unu pesau, una pesada = logu in artu Sinònimos e contràrios ficadu, ritzu | ctr. corcadu Frases unu apustis s’àturu si ndi seus pesaus po si acostai ◊ ndhe apo pesadu sos pitzinnos ca depent andhare a iscola ◊ cun custu fritu su pane no bi at pesadu 2. zughiat sos pilos pesados pariat un'ultzu ◊ seu abarrada pesada abetendi a tui ◊ comente istat mamma tua: pesada est o in letu? ◊ cussa in bidha dhui parit nàscia e pesada ◊ su chi semus ponindhe pro fàghere sos durches est totu cosa pesada ◊ ch'est mesanote e bois ancora pesados! ◊ is bandidus, biendu su mortu pesau, nc'iscàvuant totu e iscapant a curri Tradutziones Frantzesu debout, bien levé, élevé, pesé Ingresu weighed, raised, reared, leavened Ispagnolu levantado, alzado, fermentado, leudado, criado, educado, pesado Italianu alzato, lievitato, allevato, pesato Tedescu aufgestanden, aufgegangen, aufgezogen.

prantàu , pps, agt Definitzione de prantare; nau de matedu o erbas, chi dh'ant postu in sa terra trebballada, in fossu, cun is arraighinas ammontadas de terra po crèschere; nau de itesisiat, chi est postu in posidura verticale, a bisura de mata, istrantagiau / istare a sa prantada = a sa ritza, abarrendi istrantaxus Sinònimos e contràrios ficadu, istantàrgiu, ritzu | ctr. corcadu, sétzidu 2. setzidi: no mi as a nàrrere sa missione prantau, no! ◊ candho sa maista intrat in s'àula is piciochedhos si ndhe pesant e si ponent prantaos ◊ tocae e setziòs, o prantaos cherís abbarrare? Tradutziones Frantzesu planté, debout Ingresu embedded, upright Ispagnolu plantado, erguido Italianu piantato, verticale Tedescu eingepflanzt, aufrecht.

réu , agt Definitzione chi est postu istrantagiau, prantau in terra, cun is peis in terra coment'e candho si camminat / istare a sa rea = arreare a sa ritza; èssere a boghe rea = a boghes postas, a tzérrius Sinònimos e contràrios ficadu, istantàrgiu, pesadu, ritzu | ctr. corcadu, sétzidu, tambuladu Frases pesa reu! ◊ sa rughe ndhe l'ant ficada rea ◊ non balet chi ti solvas in suore crabiolendhe, pesèndhedi reu suta sas ancas de su domadore (G.Raga)◊ s'imbriagu mancu si l'afurcarzant istat reu ◊ apenas mi as bidu reu mi as iscutu a terra ◊ apo a torrare a bois, bidustos fustialvos: isetàdemi reos! (V.Falchi) 2. sa mama fit a boghe rea giamendhe de continu su fizu Sambenados e Provèrbios prb: sacu bóidu no rezet reu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu debout Ingresu erect Ispagnolu erguido, recto Italianu ritto Tedescu aufrecht.

rítzu , agt: arritzu 2 Definitzione chi est postu prantau in terra, cun is peis (genti) o sa parte bàscia (cosa) in terra coment'e candho si camminat, nau fintzes in su sensu de èssere fortes, de agguantare in is dificurtades Sinònimos e contràrios daretu, ficadu, intentarzu, istantàrgiu, prantau, reu, tolu | ctr. corcadu, sétzidu Maneras de nàrrere csn: a sa ritza = istrantaxu, sentza de si sètziri, sentza de s'incruai; règhere, no règhere ritzu = abarrai, no abarrai istrantaxu; pilos ritzos = artudhados Frases sacu bóidu no rezet ritzu ◊ si est pesatu ritzu mancu si l'aiant puntu a resòglia! ◊ su chi dabant chin sa tèssera non bastabat a si règhere ritzos ◊ seide: ite faghides ritzos?! 2. isse colabat in cussa zanna a sa ritza, chene s'incurbiare Sambenados e Provèrbios smb: Ritzu, Rizzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu droit, debout Ingresu upright Ispagnolu derecho, erguido Italianu ritto, verticale Tedescu aufrecht.

«« Torra a chircare