ammascarài , vrb Definitzione
imbrutare de mascara, de tzintziedhu; arrennegare meda, fàere niedhu o pèrdere sa bisura po s'arrennegu: nau de su tempus, isconciare, fàere tempus malu
Sinònimos e contràrios
intentiedhare
2.
si mi lassas ammascarai ti dh'ongu dèu, su tanti!…◊ dh'apu bia ammascarara…, fiat cosa de timi! ◊ candu si ammàscarat su mari, balla, gi est cosa de dhui acostai!…
3.
chi mi bit ammascarau, bai ca su piciochedhu nc'istupat debressi!
Ètimu
ctl.
(en)mascarar
Tradutziones
Frantzesu
se farder outrageusement
Ingresu
to soil oneself,
to make up in an overdone way (oneself)
Ispagnolu
repintarse,
enfadarse mucho
Italianu
imbrattarsi,
truccarsi in mòdo esagerato
Tedescu
sich übermäßig schminken.
ammascherài , vrb: mascarare* Definitzione
bestire a màschera, divertire a carrasegare bestios a màschera; fàere fintas, passare po un'àteru o una cosa po un'àtera; nau de su tempus, fàere malu
Sinònimos e contràrios
caratzare,
carotare,
trusare
/
bovare,
disfalsai
3.
si su tempus si ammàscherat, de innòi tocat a si fuiri!
Tradutziones
Frantzesu
se déguiser
Ingresu
to disguise oneself
Ispagnolu
disfrazarse
Italianu
travestirsi
Tedescu
sich verkleiden.
ammassulàre , vrb rfl Definitzione
fàere a unu massule; istare totu coment'e allorigaos crocaos, istare chentza fàere, ammandronaos
Sinònimos e contràrios
ammadredhare,
ammassudhare
2.
sa catedha fit ammassulada afaca a sa giaga faghindhe de sentinella
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'amasser,
se pelotonner
Ingresu
to crowd together,
to curl up
Ispagnolu
amontonarse,
acurrucarse
Italianu
ammassarsi,
raggomitolarsi
Tedescu
sich versammeln,
sich zusammenkauern.
ammudíre , vrb: ammutire,
ammutiri,
mutire Definitzione
callare, parare mudos, istare citios, pèrdere sa limba, su foedhu, fàere citire
Sinònimos e contràrios
acaire,
ammudai 1,
ammudigare,
ammudulire,
assamudare,
citire,
ismudulare
| ctr.
chistionai,
faedhare
Frases
si est ammutidu ◊ is duus giòvunus furint arrexonendi candu dhus at ammutius un'istragassu ◊ de sas undhas ammudis s'abbolotu (B.Chessa)
Ètimu
itl.
ammutire
Tradutziones
Frantzesu
se taire subitement,
faire chut,
devenir muet
Ingresu
to become dumb,
to fall silent
Ispagnolu
callarse,
enmudecer
Italianu
ammutolire,
zittire
Tedescu
verstummen.
ammurredhàre , vrb Definitzione
bogare su murru primmandhosi, ofèndhere, fàere murros grussos
Sinònimos e contràrios
ammurrumustiare,
ammurriare,
ammurrighinare,
ammurrionai,
annicare,
irmurrare,
pirmare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se renfrogner
Ingresu
to sulk
Ispagnolu
amorrarse,
amostazarse
Italianu
immusonire
Tedescu
schmollen.
ammurrionài, ammurrionàre , vrb Definitzione
istare a murru bocau, primmare
Sinònimos e contràrios
abruncudhiri,
ammurrocare,
ammurrumustiare,
ammurredhare,
ammurrighinare,
ammussolai
| ctr.
allegrare,
arriri,
cuntentai
Frases
est unu piciochedhu chi arrít candu is atrus si ammurrionant e si ammurrionat candu is atrus arrínt
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se renfrogner
Ingresu
to sulk
Ispagnolu
enfurruñarse
Italianu
immusonirsi,
immusire
Tedescu
schmollen.
ammutèssi, ammutèssiri , vrb Definitzione
chellare a sa muda, istare mudos, citios, pèrdere su foedhu
Sinònimos e contràrios
ammudai 1,
ammudigare,
ammudire,
assamudare,
citire,
ismudulare
| ctr.
chistionai,
faedhare
Frases
Antonica si fiat ammutéssia a pagu a pagu, inserrendusí totu in sèi
Tradutziones
Frantzesu
se taire,
devenir muet
Ingresu
to become dumb
Ispagnolu
callar,
enmudecer
Italianu
ammutire
Tedescu
verstummen.
ammutighinàre , vrb: ammutrighinare Definitzione
fàere su reberde, su rempellu a unu cumandhu, no pònnere mente, fintzes su si parare mudu prontu a iscúdere o a si furriare
Sinònimos e contràrios
arrampedhai
Frases
sos cadhos si funt arrempellados, ammutighinendhe che àscias de raju ◊ cudhu la cheriat tocare, fit imbozidu, ma issa fit ammutighinendhe finas chi l'at corpadu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se mutiner
Ingresu
to mutiny
Ispagnolu
amotinarse
Italianu
ammutinarsi
Tedescu
meutern.
ancrucàre , vrb Definitzione
abbasciare a cara a denanti, a una parte
Sinònimos e contràrios
dòrchere,
grunare,
imbasciai,
inciunare,
incruai,
incrunai,
ingrutzare
Frases
sos úlumos si ancrucant a su bentu ◊ fit ancrucadu e a conca bassa in sinnu de respetu candho su podestade l'at mutidu ◊ in sas iscras sos trutzos birdes de sa chipudha, ancrucados, fint réndhidos
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se courber,
se pencher
Ingresu
to bend
Ispagnolu
agacharse
Italianu
incurvare,
inchinare,
piegare
Tedescu
biegen,
beugen.
annebbiàre , vrb Definitzione
su si pigare annébbiu, arrennegu meda
Sinònimos e contràrios
abbetiae,
afutare,
airai,
aorcare,
arrabbiai,
arragiolire,
arrannegai,
inchietae,
inchighiristai,
inchimerai,
incrabudhire,
infelai,
infuterare
Tradutziones
Frantzesu
se mettre en colère
Ingresu
to get angry
Ispagnolu
irritarse,
encolerizarse
Italianu
adirarsi,
sdegnarsi
Tedescu
sich erzürnen.
annichidài, annichidàri , vrb: nechidare* Definitzione
giare o pigare arrennegu, unu pagu prus forte de annicare
Sinònimos e contràrios
abbrodhiare,
abbudhai,
abbuscinare,
acasidhare,
amprudhiare,
annicare,
annozare,
atrafudhai,
inchietae,
pirmare
Frases
si est annichidau ca sa genti dh'at lassau a pèrdiri, no fuiat ascurtendi a issu!
Tradutziones
Frantzesu
se fâcher
Ingresu
to disquiet
Ispagnolu
hacer enfadar
Italianu
inquietare
Tedescu
ärgern.
annozàre , vrb: annugiai,
annungiai,
annuzare Definitzione
su si pigare annozu, su si fàere tristu
Sinònimos e contràrios
abbrodhiare,
abbudhai,
abbujare,
abbuscinare,
acasidhare,
aconchedhare,
annicare,
atrafudhai,
pirmare
Frases
si burlo eo si annuzant e mi faghent sas ficas ◊ su pentzai ca una picioca in su mellus de bivi si nd'iat a èssi dépia andai dhi annugiàt su coru
2.
che néula de maju si annuzat e iscrarit onzi die
Ètimu
ctl.
anujar
Tradutziones
Frantzesu
se vexer,
bouder
Ingresu
to resent,
to sulk
Ispagnolu
resentirse,
picarse
Italianu
risentirsi,
imbronciarsi
Tedescu
sich beleidigt fühlen,
schmollen.
ansiài , vrb: ansiare Definitzione
provare ansa, sufrire s'ansa, istare in ansas
Tradutziones
Frantzesu
s'affliger,
se tourmenter
Ingresu
to afflict oneself,
to be tormented
Ispagnolu
afligirse
Italianu
afflìggersi,
tormentarsi
Tedescu
sich quälen.
aostàre , vrb Definitzione
su si aguantare, su si poderare o fàere a mancu de fàere, de nàrrere, de pigare una cosa
Sinònimos e contràrios
astèniri,
retènnere
Frases
mi ndhe aosto fintzas de faedhare (G.Ruju)◊ mi aosto de l'abbojare
Ètimu
ltn.
obstare
Tradutziones
Frantzesu
se priver,
s'abstenir
Ingresu
to deprive oneself
Ispagnolu
privarse,
abstenerse
Italianu
privarsi,
astenersi,
evitare
Tedescu
entbehren,
sich abhalten,
vermeiden.
apabassài, apabassàre , vrb: apapasciare,
apapassare,
pabassai Definitzione
nau de frutuàriu, fàere o essire a pabassa
Sinònimos e contràrios
acalamai,
ammustiai,
irmurtire
/
apilardae
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se flétrir
Ingresu
to wither
Ispagnolu
pasar
Italianu
appassire
Tedescu
verwelken.
apaltàre , vrb: apartai,
apartare,
partare Definitzione
pònnere a una parte; su si giare o pònnere a una parte, su si cuare po sa giustítzia o àteru / a. unu pensamentu = bogaresiche un'idea dae conca
Sinònimos e contràrios
abbandhare,
coigiare
/
abbuare,
aclisare,
acuae,
ammagare,
apatai,
frànghere,
impertusare,
intanae,
intupai,
intuvedhare,
istichire,
istugiai
Frases
medas si sunt apartados e ti ant negadu provinas unu lughinzu! ◊ ahi cantu atesu mi seu apartau de bosu, Sennori! ◊ propongu de apartai dónnia perígulu de pecai ◊ no istes annuzada pro mi èssere pagu tempus apartadu ◊ ipèrradi una canna e tzoca, si sos iltrunellos si podent apaltare! ◊ cun signalis de tristesa sa Crésia apartat is fielis de is allirghias de su mundu
2.
si est apartadu ca lu sunt chirchendhe sos carabbineris ◊ s'amante a ue si est apartada?
Ètimu
ctl., spn.
Tradutziones
Frantzesu
mettre de côté,
se réfugier
Ingresu
to put aside,
to shelter
Ispagnolu
apartar,
refugiarse
Italianu
méttere da parte,
accantonare,
rifugiarsi
Tedescu
beiseitelegen,
sich flüchten.
apasaogàre , vrb: apaseguare,
apaseogare,
apasigare,
apasiguai,
apasiguare,
apasiogare,
apasugare,
pasiguai Definitzione
agatare o giare pàusu, asséliu, abbrandhare o asseliare unu patimentu
Sinònimos e contràrios
abbacai,
abblandai,
abbonantzai,
abboniri,
ammellare,
apachiare,
apasigonai,
assebiai,
asselenare,
assussegai,
illenare
| ctr.
agegherai,
avalotai,
salarzare,
supuzare
Frases
a s'abbréschida su tempus si est apasaogadu ◊ bogadu cuss'oriolu dae conca, si est apasigada e drommida ◊ candho si est apaseguada, a sa pitzinna li at nadu ca fit ghirandhe su babbu ◊ sorre cara, apaséguati, dae pasu a su dolu, unu pacu de sussegu! ◊ istat chietu e apasigadu a un'ala ◊ cussu pisedhu no appàsigat mai!
2.
su consolu apàsigat sa pena ◊ arrè, chi ti si apàsigant sas penas! ◊ chirco de apasigare su coro cun s'amore
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
se calmer
Ingresu
to become calm
Ispagnolu
apaciguarse
Italianu
calmarsi,
calmare
Tedescu
sich beruhigen,
beruhigen.
apatài , vrb: aplatare,
apratae,
apratai,
piatare Definitzione
su si pònnere bàscios bàscios, abbasciaos cun is cambas pinnigadas coment'e cicios in is carrones, fintzes solu su si pònnere (nau de bobboi chi bolat, de pigiones); pònnere coment'e cuaos
Sinònimos e contràrios
abbibbirinai,
apimpirinare,
aprapiedhai,
pònnere,
sterriedhai
/
aclisare,
acuae,
cuerrai,
frànghere,
istichire
Frases
si est apatada coment'e una pudha ◊ su pilloni si apatat in s'àrburi ◊ un'istria si est apatada suba de una mata ◊ s'astronavi si est apatada in terra ◊ fiat apatau in sa sillieta ◊ chi podis, beni tui a su noti: beni apata apata! (F.Cocci)◊ s'abi no si apatat in su frori sicau ◊ sa musca si apatat in logu brutu
3.
gomai no tenit ancora fillus: tocat chi s'isturru si torrit a apatai!…
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
se blotir,
se tapir
Ingresu
to conceal oneself,
to crouch (down)
Ispagnolu
agazaparse,
acurrucarse
Italianu
accovacciarsi,
appiattarsi,
acquattare
Tedescu
sich zusammenkauern,
sich verstecken.
apedatzàre , vrb rfl Definitzione
su si pigare cadha, múngia manna, agiummai su si fàere a orrugos faendho cosa, trebballu o àteru
Sinònimos e contràrios
arrebbentare,
diligentziai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se donner du mal
Ingresu
to do one's best
Ispagnolu
aperrearse,
ajetrearse
Italianu
arrabattarsi
Tedescu
sich bemühen.
apensamentài , vrb: apentzamentai,
apessamentare Definitzione
àere pentzamentos in conca, arreolos, cimbellas, candho unu no est trancuillu po calecuna dificurtade o bisóngiu o ca timet calecuna cosa, pònnere in pentzamentu
Sinònimos e contràrios
acimbellai,
afruscare 1,
apinnicare,
apistichinzare
Frases
is brebeis fiant pascendi chietas e no nci fiat de si apentzamentai po cosa peruna ◊ su malàdiu boliat aparèssiri forti po no apentzamentai is parentis
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se préoccuper
Ingresu
to worry
Ispagnolu
preocuparse
Italianu
impensierirsi
Tedescu
sich Sorge machen.