Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

àcidu , agt, nm: àssidu, àtzidu Definitzione chi tenet sabore forte, pitziosu, aghedu, prus che àteru de cosa guasta; css. sustàntzia chi in sa molècola sua podet aciapare àteros eletrones Sinònimos e contràrios acru, achedu 2. dona atentzioni chi no ndi essat s'àcidu de sa bateria! Terminologia iscientìfica sbr Ètimu spn. àcido Tradutziones Frantzesu acide Ingresu sour Ispagnolu ácido Italianu àcido Tedescu sauer, Säure.

acriàre , vrb: agriai, agriare, arghiare Definitzione su si fàere aghedu nau fintzes in su sensu de fàere dispraxere) Sinònimos e contràrios achedare 1, agritzare, argai, axedai, frammentai, imbischidare 2. candho fit sordau, una lisséntzia de bíndhichi dies fit serbia petzi a acriare de prus su distacu de sa parténtzia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aigrir Ingresu to sour Ispagnolu agriar Italianu inacidire Tedescu säuern.

acrónzu , agt: agrognu, arghionzu Definitzione nau de sabore, chi est unu pagu aghedu Sinònimos e contràrios acriolu, agrestinu, agritu Terminologia iscientìfica sbr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aigrelet Ingresu rather sour Ispagnolu áspero Italianu asprigno Tedescu säuerlich.

agrestínu , agt, nm: arestinu Definitzione chi tenet sabore de agreste, chi est pagu druche, aghedu / èssere, fàghere a s'arestinu = che is animales Sinònimos e contràrios acronzu, agritu Terminologia iscientìfica sbr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aigre, acidulé, aigrelet Ingresu sour, unripe, sourish Ispagnolu áspero, agrio Italianu aspro, acèrbo, agrigno Tedescu sauer, säuerlich.

agrítu , agt: agritzu, arghitu Definitzione min. de agru, unu pagu aghedu Sinònimos e contràrios acriolu, acrisinu, acronzu, agràciu, agrestinu, arghixi, argútzulu, asprixi | ctr. druce Sambenados e Provèrbios smb: Arghittu Terminologia iscientìfica sbr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aigre, acidulé Ingresu sour, acidulous Ispagnolu áspero, agrio Italianu aspro, acìdulo Tedescu herb, säuerlich.

arreghentiàre , vrb: reghentiare Definitzione fàere coment'e una segada o unu male prus reghente e chi po cussu dolet de prus / a. sas piaes, sa pena = impeuare, acradiare sa pena, fai incrèsciri de prus is liagas Sinònimos e contràrios agghegiare, imprujare Frases custu fritu mi at arreghentiadu sos dolores Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aigrir, irriter Ingresu to sour Ispagnolu avivar, agudizar Italianu inasprire, inciprignire Tedescu verschlimmern.

àspru , agt: aspu Definitzione nau de sabore, chi est unu pagu aghedu; nau de orrobba, de pomentu, de unu pígiu, chi a dhu tocare arreschet e punghet unu pagu; nau de terrenu, chi est metzanu, logu malu Sinònimos e contràrios agritzu / arràspidu, arraspinosu, arraspiosu, arrescidhosu, asprosu / asprinu | ctr. durche / lísiu Frases su nuragus est bonu po fai binu, ma aspixedhu po papai 2. custu pamentu de cantu est aspru est malu a mundhare ◊ cuss'abba depet èssere carcària: sa robba samunada la faghet aspra 3. est su padronu de cussos aspros ue tenet su bestiàmine Ètimu ltn. asp(e)ru Tradutziones Frantzesu aigre, âpre, rêche Ingresu sour Ispagnolu áspero Italianu aspro, rúvido Tedescu herb, rauh.

bíschidu , agt, nm: víschidu Definitzione chi si est imbischidadu, aghedau, guastu: coment'e númene est su cagiau aghedu; nau de su fàere de unu, chi est ifadosu a tropu Sinònimos e contràrios acriau, acru | ctr. durche, púliri Maneras de nàrrere csn: frue, merca bíschida, casu, late b.; pane b. = pane tropu pesadu; botu b. = botu malu a baliare, tropu; paràula b. = peràula mala; abba b. = abba apojada a tempus meda, mescamente in tempus caente; b. che giodhu, che lua = meda; èssere b. dae su sonnu = chi at drommidu a tropu; terra bíschida = ? Frases sa preta a chie li piaghet púrile e a chie bíschida ◊ cussa figu est bíschida ◊ sa peta cota a budhidu dae deris cun custu tempus caente est bíchida, frundhichela!◊ no fis ricu, ma daias late, bíschidu, casu e soru 2. candho cantas cun megus, no ti perdas che bíschidu lèndhedi s'ispuntu! ◊ ndhe zughet, de botu bíschidu, cussu pisedhu: no istat un'iscuta in asséliu! ◊ custu pisedhu est bíschidu che lua ca l'ant imberriadu ◊ sa brulla lis est pàssida tropu bíschida 3. su pamentu fit de terra bíschida Terminologia iscientìfica sbr Ètimu ltn. viscidus Tradutziones Frantzesu aigri, tourné Ingresu sour, embittered Ispagnolu agrio Italianu inacidito Tedescu sauer geworden.

ghínda , nf: ghinga Definitzione genia de cheréssia, unu pagu marigosa; su pl. e in cobertantza, cropos, surra Sinònimos e contràrios cariasambriaga, cerexiabburda / colpu, dobbe / bidhighitu, bistonca 2. conca de ossu, bolis provai un'àtera surra de ghingas?! ◊ oi dhu tocu de ghingas! Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu griotte Ingresu sour black berry Ispagnolu guinda Italianu vìsciola, amarèna Tedescu Sauerkirsche, Amarelle, Weichselkirsche.

imbischidàre , vrb Definitzione essire bíschidu, aghedu, mescamente nau de su late o de cosas fatas cun late (es. cagiau), o fintzes de cosa chi si aghedat guastandhosi Sinònimos e contràrios achedare 1, acriare, axedai Frases pro fàghere sa preta bíschida pazant su late e imbetzes de lu fàghere a casu ndhe lu piscant a fitas e las lassant imbischidare ◊ bi ndhe at chi sa preta la mànigant apenas s'imbíschidat chena che la pònnere in sa salamuja Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aigrir Ingresu to sour Ispagnolu agriarse Italianu inacidire Tedescu sauer werden lassen.

ispabarotàda , nf: ispaborotada Definitzione su ispabarotare; boghe, cosa chi si narat brigandho a unu Sinònimos e contràrios apoboretada, atzúrridu, chirella, iscamurriada, isvàpiu, isvrúdhiu, rimbicu Frases làssami sas ispaborotadas: a mie no mi giughes a frunzita! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mercuriale, semonce Ingresu rebuke, sour Ispagnolu reproche Italianu rimbròtto, rimpròvero aspro Tedescu Verweis, Vorwurf.

ispuntài , vrb: ispuntare, spuntai Definitzione segare is puntas, segare o guastare sa punta, tocare su binu nou; bogare cosa posta a punghidura; cumenciare a bogare, a essire sa punta; rfl. nau de is binos, essire aghedos, guastos Sinònimos e contràrios ispitare, scomai / essire / achedare 1 | ctr. acuciai Frases in binza semus ispuntendhe sa bide ◊ a faedhare male ses avesu: sa limma ti la deves ispuntare! (V.Congias) 3. in Sardigna no passat dí chi no ispuntit unu frori de una mata Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu épointer Ingresu to blunt, to cut the tip off, to come up, to become sour Ispagnolu despuntar, aparecer, agriarse Italianu spuntare Tedescu die Spitze abbrechen.

ispúntu , agt: spuntu Definitzione nau de binu, chi est aghedu, aghedandhosi / leare s'i. = aghedare Sinònimos e contràrios aghedadu Frases binu, piritzolu ispuntu ◊ candho cantas cun megus, no ti perdas che bíschidu lèndhedi s'ispuntu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aigre, tourné Ingresu sour Ispagnolu agrio Italianu àcido Tedescu sauer.