dugonàre , vrb Definitzione
bufare meda
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
boire comme une éponge
Ingresu
to booze
Ispagnolu
empinar el codo
Italianu
bére spésso e mólto
Tedescu
saufen.
dummidàre , vrb Definitzione
fàere sa dúmida, su zúmiu, girare comente faet sa bardúfola, su fusu, s’ixorbedrama
Sinònimos e contràrios
drinnire,
tzugnai,
zumiai
/
rotzulare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tournoyer,
pirouetter
Ingresu
to twirl
Ispagnolu
voltear
Italianu
prillare
Tedescu
herumdrehen.
durài , vrb: durare Definitzione
su sighire in su tempus, de una cosa, de unu, su àere dura, su sighire a èssere bonu, a serbire
Sinònimos e contràrios
campae
/
agguantai,
babiai,
poderai,
repetire,
ringire
| ctr.
acabbae,
passae
Frases
custa cura bandat fata durai seti dis e seti notis ◊ prega chi istemus bene e fetemus cosas de bonu cantu duramus bios ◊ cussu fit su pagu duradu de babbai ◊ meda ti ant a durare cussas iscarpas, comente las zughes a donzi cosa!…◊ in zerru su denote durat prus de su dedie ◊ custa cosa de manigare fora de frigoríferu no durat, si guastat deretu ◊ durat de prus su cartu fatu in forte
Sambenados e Provèrbios
prb:
a chie su pagu no mesurat, su meda pagu durat ◊ no durat totu su malu e no durat totu su bonu
Ètimu
ltn.
durare
Tradutziones
Frantzesu
durer
Ingresu
to last
Ispagnolu
durar
Italianu
durare
Tedescu
dauern.
duritàre , vrb Definitzione
àere duritu, istare in pentzos, a su time time, prus che àteru coment'e candho paret dolu o ndhe paret male o bregúngia a fàere una cosa
Sinònimos e contràrios
arredutai,
induritare
Frases
indunas, intrat a campusantu, duritendhe, e annoditat sa puba de un'isconnotu ◊ ti fràighent su palatu e no duritent su gastu! ◊ cun sa malíscia chi tenet, cussu, no duritat de nàrrere, mancari no aggradet a s'àteru ◊ chindhulamus chena duritare un'iscuta ◊ una fémina si ndhe duritat de intrare a domo de un'ómine solu!
2.
nois duritamus chirchendhe in sas pijas de su ruinzu bostru sos lughinzos chi amus bisadu tempos e tempórios (G.Maieli)◊ nois duritamus regogliendhe sos pibios de custa terra nostra ◊ si babbu cheret, no durito, no, a ti dare su crastadu ◊ tue as fissu sa parténtzia e no cherzo un'istante duritare
Ètimu
itl.
ridottare + dubitare
Tradutziones
Frantzesu
hésiter
Ingresu
to hesitate,
to defer
Ispagnolu
titubear,
vacilar
Italianu
titubare,
esitare,
indugiare,
differire
Tedescu
zögern,
verzögern.
dutàre , vrb Definitzione
àere duritu, istare coment'e timendho, tenendho bregúngia
Frases
candho ti bido, bene meu, duto de ti faedhare
Ètimu
itl.
dottare
Tradutziones
Frantzesu
hésiter,
craindre
Ingresu
to hesitate,
to fear
Ispagnolu
vacilar,
temer
Italianu
peritarsi,
avére timóre
Tedescu
sich scheuen.
ecisài, ecisàre , vrb: acisai Definitzione
prus che àteru, incantare cun sa bellesa
Sinònimos e contràrios
inamorai,
indeosare
/
afatugiare,
afaturai,
ammaghiare,
ammainai,
ammajarzare
Frases
funt froris chi praxint cun follas de coloris chi ecisant
Ètimu
spn., ctl.
etxisar
Tradutziones
Frantzesu
envoûter,
ensorceler
Ingresu
to charm
Ispagnolu
hechizar
Italianu
incantare,
ammaliare
Tedescu
bezaubern,
bestricken.
eclisài, eclisàre, eclissài , vrb: aclisare,
eclissare,
ecrisare,
ecrissare Definitzione
su cuare, nau prus che àteru de sa Luna e de su Sole, candho Luna e Terra po su movimentu chi faent si ponent una ananti de s'àtera faendhosi umbra e cuandho o su Sole, o sa Luna
Sinònimos e contràrios
acuae,
cuerrai,
frànghere,
tudai
Frases
e innui ti fust eclisada?! ◊ ti partis, ti eclissas coment'e sa Luna
Ètimu
itl.
eclissare
Tradutziones
Frantzesu
éclipser
Ingresu
to eclipse
Ispagnolu
eclipsar
Italianu
eclissare
Tedescu
verfinstern.
educàe, educài, educàre , vrb Definitzione
giare annestru, imparu, educatzione
Sinònimos e contràrios
adducare,
ammaistrae,
annestrare,
imparai
Frases
is mammas chi no iscínt educai is fillus dhus lassant in sa bia a tanti oras de noti! ◊ ca ses maza-muzere cheres postu in prejone pro ti educare chin menzus iscola! (M.Z.Finedda)
Tradutziones
Frantzesu
éduquer
Ingresu
to bring up
Ispagnolu
educar
Italianu
educare
Tedescu
erziehen.
eligíre , vrb Definitzione
fàere is eletziones, votare po isceberare is candhidaos chi depent pigare un'incàrrigu / pps. eletu, elígiu
Sinònimos e contràrios
elèzere
Tradutziones
Frantzesu
élire
Ingresu
to elect
Ispagnolu
elegir
Italianu
elèggere
Tedescu
wählen.
emancipài, emantzibài, emantzipàre , vrb: mancebai Definitzione
como, fàere is degheoto annos, essire de suta de su cumandhu de is mannos, de is àteros
Sinònimos e contràrios
scabbulli
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
émanciper
Ingresu
to emancipate
Ispagnolu
emancipar
Italianu
emancipare
Tedescu
mündigsprechen.
emigrài , vrb: emigrare,
emigrari Definitzione
andhare a s'apretu a logu angenu a cricare trebballu, tucare a fora
Sinònimos e contràrios
disterrai,
ispatriai
Frases
azummai cun s'emigrassione noche aiant emigradu totu! ◊ su mesu de sa bidha mia si ch'est emigrada ◊ a terr'anzena che sunt emigrados lassendhe inoghe fizos e muzere (Gv.Piredda)◊ emigraus nosu fintzas cun is tallus de su bestiàmini
Tradutziones
Frantzesu
émigrer
Ingresu
to emigrate
Ispagnolu
emigrar
Italianu
emigrare
Tedescu
auswandern,
emigrieren.
erbíre , vrb Definitzione
naschire o pònnere (crèschere, fàere) erba
Sinònimos e contràrios
inderbie,
rampudhire,
rupire
Frases
su logu est totu erbindhe, ma si no torrat a pròere che sicat totu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
engazonner,
enherber
Ingresu
to grass over
Ispagnolu
herbecer
Italianu
inerbire
Tedescu
mit Gras bepflanzen.
eredài, eredàre , vrb: eretare,
redare Definitzione
tènnere o pigare cosa in aréntzia, tocare in aréntzia
Frases
sa vidhedha sua est su locu inuve sa mama at tribagliau e ifurrau sa madriche eretada dae sa mama manna ◊ sos pòveros ant eredau sa passéntzia ◊ candho molzeit su babbu, Barisone eredeit su Logudoro ◊ issus ant a eredai sa terra
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
hériter
Ingresu
to inherit
Ispagnolu
heredar
Italianu
ereditare
Tedescu
erben,
beerben.
eremàre , vrb: aremai,
erimai Definitzione
istremenare, calàreche de su terrenu, carragiare e arreprenare de terra, pedra e arena comente dha tragant is errios aundhaos o ue proet a meda (ma si narat fintzes de su fundhu de canales o àteru deasi chi si prenent de terra); fintzes distrúere, abbandhonare
Sinònimos e contràrios
desmuronai,
istremenare,
sfossonai,
smuronai
/
destruire
2.
s'orcu múricat su sambellutau de sas gherras eremandhe sos ortos in frore (A.Mura)◊ brugiade sas armas, eremade sas tanas maleitas prontas a bombitare su fogu de s'inferru!
3.
orus orus de su lagu apu agatau unu pilloni erimau de is undas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s’ensabler
Ingresu
to sand
Ispagnolu
enarenar
Italianu
insabbiare
Tedescu
mit Sand bedecken.
eremíre , vrb Definitzione
arestare, nau de logu lassau in abbandhonu, chentza contivigiau, o de unu buschedu
Sinònimos e contràrios
abriare,
aferare,
agrestare,
imbastardai,
imburdiri
Tradutziones
Frantzesu
rendre sauvage
Ingresu
to make wild
Ispagnolu
yermar
Italianu
inselvatichire
Tedescu
verwildern.
esaminàe, esaminài, esaminàre , vrb: asaminai,
isaminare Definitzione
fàere s'esàmene, imbistigare, osservare po averguare comente est una cosa, ite ischit unu o at imparau, provare a bíere calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
iscodrignare
Tradutziones
Frantzesu
examiner
Ingresu
to examine
Ispagnolu
examinar
Italianu
esaminare
Tedescu
prüfen,
überprüfen.
escecutàre , vrb: esecutai,
esecutare,
scecutai Definitzione
fàere o pònnere in pràtiga un'órdine, nau mescamente in su sensu de su chi faet sa giustítzia candho a unu ndhe dhi leat sa cosa; pònnere a tréulu, burdellare su logu
Sinònimos e contràrios
aprensionai,
imbargai,
issucutare,
istajire,
preare
Frases
tocat a esecutai sa voluntadi de Deus ◊ faghe esecutare luego sa senténtzia!
Ètimu
ctl., spn.
executar
Tradutziones
Frantzesu
mettre sous séquestre
Ingresu
to seize
Ispagnolu
ejecutar
Italianu
staggire
Tedescu
beschlagnahmen.
escluíri , vrb Definitzione
istagiare, pònnere abbandha, essírendhe o bogare calecuna cosa o a ccn. de mesu de àteru o de àteros
Sinònimos e contràrios
istagiai
| ctr.
incroie
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
exclure
Ingresu
to exclude
Ispagnolu
excluir
Italianu
esclùdere
Tedescu
ausschließen.
espònnere, espònni , vrb Definitzione
ammostare, fàere sa parada, pònnere o nàrrere cosa a manera chi is àteros biant o intendhant su chi si tenet de fàere a bíere o de fàere ischire
Sinònimos e contràrios
ammostai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
exposer,
expliquer
Ingresu
to expose
Ispagnolu
exponer
Italianu
espórre
Tedescu
auslegen.
espressài, espressàre , vrb Definitzione
nàrrere sa cosa, ispiegare, nàrrere su chi unu tenet de nàrrere, su si abbogare o fàere a intèndhere
Sinònimos e contràrios
faedhare,
ispiòndiri,
nàrrere
Tradutziones
Frantzesu
exprimer
Ingresu
to express
Ispagnolu
expresar
Italianu
esprìmere
Tedescu
ausdrücken.