insemía , nf: intzimia Definitzione
càusa, neghe chi faet naschire unu male, princípiu de calecunu efetu (mescamente de maladia); fintzes iscusa tanti po nàrrere, po fàere (o po no fàere) una cosa
Sinònimos e contràrios
ansimia,
càusa,
písima
/
abbétia,
arraghèscia,
atema,
congiuntura,
cóntia,
iscóticu,
iscúgia,
tzemia
Maneras de nàrrere
csn:
intzimia de… = coment'e chi…, a su postu de…; bogai intzimia = chircare iscusas; is intzimias de su partu = sinnales de comente una fémina ràida est sentida pro s'illierare
Frases
ita cudha bagadia… morti chen'e intzimia fatzant!
2.
dhi narant cosa po tenni s'intzimia po dh'acusai ◊ no tenendu intzimia de perunu imputu, dhus iant libberaus
3.
seis benius a mi pigai cun ispadas e fustis, intzimia de èssi unu bandidu (Ev)◊ intzimia de istudiare ses zogandhe!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
germe,
source,
principe
Ingresu
germ,
cause,
beginning
Ispagnolu
germen,
origen,
pretexto
Italianu
gèrme,
càusa,
princìpio,
sìntomo,
stìmolo,
movènte
Tedescu
Ursprung,
Grund.
sentína , nf Definitzione
is singiales de comente unu si sentit, de su male chi tenet
Sinònimos e contràrios
insemia
Tradutziones
Frantzesu
symptôme
Ingresu
sign,
symptom
Ispagnolu
síntoma
Italianu
sìntomo
Tedescu
Zeichen.
signàle, signàli , nm: singiale,
singiali,
sinnabi,
sinnai 1,
sinnale,
sinnali,
sinzale Definitzione
css. cosa (iscritura, colore, figura, sonu o àteru) chi si ponet o faet po inditare, distínghere o giare a cumprèndhere calecuna cosa, o chi est indítziu de s'ite o chie (precisu o nono) chi dh'at fatu dipèndhere
Sinònimos e contràrios
arrastu,
indíscia,
intzínniu,
macru,
sémida,
síngia,
sinneba,
sinzolu
/
símbolu,
significu
Maneras de nàrrere
csn:
pònnere sinnale a unu = iscudiridhu tanti de dhu lassai cun ccn. guastu; is sinnalis de s'isposu = sos donos, s'oraria chi s'ómine donat a sa fémina cojendhe; po tali sinnali = po cussu motivu; s. istradales = indíssios chi si ponent in oros de istradones e carrelas, de diferentes zenias e colores, mescamente pro chie si moet in màchina; su s. de sa rughe = sa rughe chi si faghet tochèndhesi cun sa punta de sos pódhighes de sa destra in cherbedhos, in mesu de petorras, in su codhu mancu e destru, ma fintzas sos primos duos pódhighes de sa manu (sos inditziales) postos a rughe (e a gantzu) zurèndhesi
Frases
si ant fatu su sinzale de sa ruche e si sunt imbrenucadas ◊ chi no alluit est singiali malu ◊ at dau sinzale chi est galu bibu e sanu ◊ mi at fatu sinnai a mi abarrai a sa muda ◊ frebba sentza sidis: signale malu! ◊ ohi pitzinna astrada, ahi malassortada, como mi sunt prus craros sos sinzales! ◊ cun sa Cruxi, agguardada siat sa buca de mali: cun custu santu sinnali tenidha sempri segliada ◊ sinnale malu si no est torradu a como: fossis at tentu istrobbu ◊ s'arroda passendi lassat su signali ◊ is brabeis po sinnali portant is origas ispitzadas
2.
s'isposu at mandau is signalis a s'isposa
3.
de s'erba in cudha tanca no bi fit mancu su sinnale, mancu tudhu! ◊ chi no ndhe campet unu pro sinnale! ◊ mancu po sinnale bi ndhe at abbarradu! ◊ dhoi fut unu mascu incorradori e po tali sinnali, poita sèmpiri atumbada, unu corru dhi ammancàt ◊ su cómbidu o s'imbiatu sunt sinnales de comente unu càrculat s'àteru
Sambenados e Provèrbios
prb:
chini pigat e non ponit, signali dhoi lassat
Ètimu
ltn.
signale
Tradutziones
Frantzesu
signal,
symbole,
symptôme,
empreinte
Ingresu
signal,
symbol,
symptom,
mark
Ispagnolu
señal,
seña,
síntoma,
huella
Italianu
segnale,
ségno,
sìmbolo,
sìntomo,
imprónta
Tedescu
Signal,
Zeichen,
Symbol,
Symptom,
Spur.
signifícu , nm: sinníficu Definitzione
su chi bolet nàrrere una cosa, s'inditu chi giaet unu sínniu, unu singiale
Sinònimos e contràrios
indicu,
indíscia,
signale,
significadu
Frases
fit unu giogu, ma teniat unu granne significu pro un'amore chi fit naschinne ◊ malu significu a ojare a unu chin d-unu fiadu moltu a pala! ◊ su sinníficu de cussa paràgula est custu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
signe,
symptôme
Ingresu
sign
Ispagnolu
síntoma,
indicio
Italianu
indìzio,
sìntomo
Tedescu
Zeichen.