Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

ammiàda , nf: armiada, miada Definitzione su ammiare, genia de abbaidada fintzes fata cun severidade, coment’e ammeletzu Sinònimos e contràrios acínnidu, manigiada, móvida, ocrada Frases mi bastabat solu un'ammiada, un'ingrisada de babbu pro mi pònnere in trassa! ◊ apenas ti bidesi s'ammiada mi abbandhonei in bratzos de sa sorte ◊ no fago mancu s'ammiada, ca isco chi si tratat de dare fune longa a su patire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu signe, geste Ingresu nod, sign Ispagnolu ademán, seña Italianu cénno Tedescu Wink.

arrebàtu , nm: rebatu* Definitzione atacu de una maladia (es. de callentura); arrebbentu, múngia, pelea po calecuna cosa Sinònimos e contràrios afogu, cària, cumbata, impodha, inzotu, istimpida, matana, mugna, pista, pistapone, podha Tradutziones Frantzesu prodrome, anxiété, agitation Ingresu warning sign, labour, anxiety, disease attack Ispagnolu arrebato Italianu attacco di male, pròdromo, affanno, agitazióne Tedescu Anfall, Prodrom, Angst, Aufregung.

chílciu 1 , nm: chísciu 1 Definitzione cosa chi si narat o chi si faet a ingestu po fàere a cumprèndhere calecuna cosa, po iscontroriare, fàere asseliare Sinònimos e contràrios tzinnida Frases su cane meu li móssigat a sa tzega airadu e no intendhet mancu sos chíscios chi l'imbio Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu signe, geste, clin d'œil Ingresu sign, nod Ispagnolu seña (f), ademán Italianu cénno, ammicco Tedescu Wink.

firmài 1 , vrb: firmare Definitzione pònnere sa firma, iscríere donniunu a manu sua númene e sambenau suo Frases frimma sa lítera e mandhachela! ◊ no ti dhus potzu firmai cussus paperis! Tradutziones Frantzesu signer Ingresu to sign Ispagnolu firmar Italianu firmare Tedescu unterschreiben, unterzeichnen.

giogiói , nf Definitzione pistadura de un'istrinta Tradutziones Frantzesu pinçon Ingresu the sign of a pinch Ispagnolu marca de un pellizco Italianu pulcesécca Tedescu Zeichen von Zwicken.

indícu , nm Definitzione cosa chi si narat o chi si giaet a ischire a ccn.; in is libbros, sa lista de is allegas o argumentos cun su númeru de pàgina inue si agatant o cumènciant Sinònimos e contràrios indíscia, inditu, significu Frases sos indicos chi at dadu sunt pretzisos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu indication Ingresu sign Ispagnolu índice Italianu indicazióne Tedescu Angabe.

micàda , nf Definitzione ingestu, móvia de una parte de sa carena o àteru po fàere a cumprèndhere calecuna cosa Sinònimos e contràrios acínnidu, manigiada, miada, móvida, ocrada, tzinnida Frases l'at cumpresu a sa micada ◊ at fatu sa micada de si sinnare ◊ a sa micada de sa chintolza su puzone est fuidu a perdijinu ◊ su mudu mustrat sa cosa a micadas ◊ Pone! - narat fatendhe de micada cun su pódhighe a cúcuru in giosso a su tzilleralzu pro pienare sas tatzas Tradutziones Frantzesu geste, signe Ingresu sign Ispagnolu ademán, seña Italianu gèsto, cénno Tedescu Wink.

míngula , nf Sinònimos e contràrios ammiada, ingestu Frases aimus istudiadu sas míngulas de fàghere pro nos cumprèndhere chentza faedhare: s'ojitu, unu tuscitu, duos tuscitos, e gai ◊ a mossas e a míngulas mi at fatu a cumprèndhere chi m'isfidaiat a duellu Tradutziones Frantzesu signe, geste Ingresu sign Ispagnolu ademán Italianu cénno Tedescu Wink.

sémbu , nm: semmu, semu Definitzione singiale o marcu, de maladia, de segada o de freadura, chi abbarrat (prus che àteru in sa pedhe); crosta, pigighedhu de sàmbene sicau comente faet in is segadas; genia de essidura in sa tita de is animales e a bortas de sa fémina allatandho; css. cosa chi abbarrat coment'e singiale lassau de un'àtera; dónnia cosa in cantu est distinta de un'àtera / min. semotu Sinònimos e contràrios muca, sémida, sinnale / ampístula, brussedha, caigioni, dolimazosa, essidura, frusca, gurone, pabedha 1, postema, semadura / piessignu Maneras de nàrrere csn: su mali de is semos = zenia de apesta; sembu iscantau, coghinau = fruschedha martzida; semu de coi = carbuncu Frases a s'àinu si li bident sos semos de comente l'at pitigadu su sedhone ◊ custas abbas de súlfaru assaldant sa carena de sos semos chi giughimus in ossos 2. no ti che catzes su semu de sa frascada, si no est bene sicu, ca ti essit torra sàmbene! ◊ su semu de sa secada 3. cust'erba est addata po semus 4. Deus dat semus de divinos dissignos ◊ custos sunt sos semos de sa decadéntzia ◊ no si bidet buscu o semu de alzola, no bi creschet olia ne ispiga ◊ issos no ant lassatu sinnu o semotu de su chi est fata s'identitate, sa memória de s'anticóriu (G.Albergoni) 5. no bi at semu de sa pessone chi no apet su númene sou, in sardu puru Tradutziones Frantzesu bouton, cicatrice Ingresu scare sign Ispagnolu cicatriz, señal Italianu ségno da cicatrice, fìgnolo Tedescu Narbe, Furunkel.

sentína , nf Definitzione is singiales de comente unu si sentit, de su male chi tenet Sinònimos e contràrios insemia Tradutziones Frantzesu symptôme Ingresu sign, symptom Ispagnolu síntoma Italianu sìntomo Tedescu Zeichen.

signifícu , nm: sinníficu Definitzione su chi bolet nàrrere una cosa, s'inditu chi giaet unu sínniu, unu singiale Sinònimos e contràrios indicu, indíscia, signale, significadu Frases fit unu giogu, ma teniat unu granne significu pro un'amore chi fit naschinne ◊ malu significu a ojare a unu chin d-unu fiadu moltu a pala! ◊ su sinníficu de cussa paràgula est custu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu signe, symptôme Ingresu sign Ispagnolu síntoma, indicio Italianu indìzio, sìntomo Tedescu Zeichen.

síngia , nf, nm: sinna, sinza, sinzu Definitzione css. singiale, pruschetotu longu coment'e una línia, chi lassat una cosa passandho, arrasigandho, fintzes fatu apostadamente; làcana intremesu de is propiedades, s'acabbu de sa vida; fintzes tzacadura Sinònimos e contràrios sígnala, signale, sinneba / sinnera, sinzolu / làcana Maneras de nàrrere csn: bogare o dare cosa a sinza = a mindigu, a pagu a pagu; èssere a sinza posta = susuncu, de manu afissa; sos sinzos = cantu de peta o de matímine chi si daet candho si bochit su mannale Frases sa síngia de s'arroda ◊ at lassadu una sinza ◊ comente sos oberajos si ndhe sunt leados dai sa sinza, Portolu iscapat a cúrrere e lompet su primu ◊ dh'iat atacau is peis aici bèni chi no si bidiat mancu sinna de atacadura ◊ ereditei un'aradu de linna e gai dai s'edade pitzinna apo sempre sa terra isforrogiadu e assulcadu cun pretzisa sinna (Pazzola)◊ si bit una sinna luxenti aundi is montis parit chi atumbint a su celu 2. sa sinza narant chi l'at posta Deu ca est Isse su mere de sa vida 3. sos inzemos los vogades a fiotos e su dinari a sinza: a èssere cumpridos siat! Ètimu ltn. signa Tradutziones Frantzesu signe, limite Ingresu sign, limit Ispagnolu señal, límite Italianu ségno, lìmite Tedescu Zeichen, Grenze.

sinzólu , nm Definitzione cosa chi si faet, chi si ponet o chi s'iscriet a singiale Sinònimos e contràrios indíscia, sémida, signale, sinnera, síngia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu signe Ingresu sign Ispagnolu seña, señal Italianu ségno Tedescu Zeichen.