Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

bendherítzu , agt, nm: bendiritzu, vendharitzu Definitzione chi est a bèndhere, fatu po dhu bèndhere, chi si bendhet meda, chi est fàcile a ispaciare; chi o chie bendhet / bértula b. = sa chi si ponet a fitianu Sinònimos e contràrios bintureri / bendhijolu | ctr. comporaditzu Frases cussu est un'artículu bendiritzu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu vendable Ingresu saleable Ispagnolu vendible Italianu venderéccio Tedescu leicht verkäuflich.

blàndhu , agt: blandu, brandhu, brandu Definitzione chi est pagu forte, pagu airadu, abbrandhau, prus pagu (nau fintzes de cosas de bufare cun àrculu, fintzes in su sensu chi funt abbariolu)/ pani a faci branda = tropu biancu, cotu pagu Sinònimos e contràrios lenu | ctr. airadu, càdriu, forte Frases su dolore est prus brandhu ca apo leadu sa meighina ◊ s'arregorta est istétia branda ◊ sa lughe de su sole a prima essida est prus brandha ◊ at in fatze unu lucore brandhu de luna ◊ eus inténdiu unu sonu brandu, dilicau ◊ su sàmbini de procu si fait còere a fogu brandhu Sambenados e Provèrbios smb: Brandos, Brandu Ètimu spn. blando Tradutziones Frantzesu léger Ingresu soft Ispagnolu leve, delicado, débil Italianu blando Tedescu leicht.

cantagànta 1 , avb Definitzione (fàere cosa) chentza dificurtade peruna; istare sèmpere cantandho, cantare fatuvatu / pigai una cosa, una chistioni, c. = chentza si ndhe preocupare Frases in duas dies custu triballu mi che lu fato a sa sola cantaganta! ◊ custa gàrriga bi la ponzo totu: mancari betzu, custu càmiu che la ghirat cantaganta ◊ mama mia a otanta annos che zughiat cantaganta unu sacu de patata subra su cúcuru (Z.A.Cappai) 2. triballendhe istat tota die a su cantaganta: mancu de su tempus si daet a coro ◊ sa piciochedha tocat e paltit cantaganta a fàere s'impériu a sa mama Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu facilement Ingresu easily Ispagnolu fácilmente Italianu facilménte Tedescu leicht.

fàcile , agt: fàcili, fàtzile, fàtzili Definitzione chi si faet cun pagu trebballu, chi no ponet dificurtades Sinònimos e contràrios discanciosu | ctr. difícile, incolliosu Frases est fàtzile che andhare a s'abba ◊ menzus chi lasses sa zanna serrada, ca si abbelta la lassas apena est fàcile chi b'intret zente anzena (Sale) Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu facile Ingresu easy Ispagnolu fácil Italianu fàcile Tedescu leicht.

gazosínu , agt Definitzione chi est che a sa gazosa, chi faet che a sa gazosa, nau de bufóngiu po comente ispirtit bufandho Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pétillant Ingresu sparkling Ispagnolu espumoso, con gas Italianu frizzante Tedescu leicht prickelnd.

isperràche , agt: isperraghe Definitzione nau de unos cantu frutos, chi sa prupa istacat bene de s'ossu Sinònimos e contràrios abbelzinu, abberigiolu, ispitzigaditu, sperradori | ctr. duraghe, rósigu 1 Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu qui se détache facilement du noyau Ingresu that can be easily opened Ispagnolu fruto que se deshuesa fácilmente Italianu spiccàgnolo Tedescu leicht vom Kern lösbar.

lebiedhédhu , agt Definitzione lébiu lébiu, chi tene pesu pagu pagu Tradutziones Frantzesu très léger Ingresu very light Ispagnolu muy ligero Italianu leggerìssimo Tedescu sehr leicht.

lébiu , agt: lépiu, léviu Definitzione nau de cosa, chi pesat pagu, chi no est grae; nau de fortza o de manera de fàere, chi no est forte, chi no est meda, ne cràdiu, chi no dhue bolet pelea manna; nau de una carena, chi est istrízile, cannàile Sinònimos e contràrios illebiadu, leve, lezeri | ctr. grae, pesosu, troposu Maneras de nàrrere csn: lépiu che nónniu, che néula, che puma, che pinnia = lebiedhedhu; lébiu de orijas = chi intendit totu; a lébiu a lébiu = abbellu abbellu; conca lébia = conchilébiu, chie tenet unu cumportamentu pagu sériu, dadu a sas violeras, de pagu tinu; èssiri sonni lébiu = chi si ndhe ischidat pro donzi mímina cosa chi s'intendhet; Peilébiu = su sonnu, Frades Lenos Frases linna e ferru, a cantos de sa matessi mannària, sunt unu lébiu, s'àteru grae ◊ za est cosa lébia sa chi sunt faghindhe, no sunt mancu boghendhe preda! ◊ lébiu o grai, gi at a podi benni a innoxi cun is cambas suas! 2. Minnia iat fatu un'arrisixedhu lébiu ◊ lébiu de orijas, intendhet sas voghes de sos duos vetzos e los iscurtat ◊ candho so alligru o discuntentu apo su sonnu léviu ◊ sos cumpanzos, lépios che duos nónnios, brincheint su muru ◊ su númene de su podestade fit un'avrina lévia chi onzi píssina podiat cuguzare ◊ dhi pariat de intèndiri passus lébius de pipiu Sambenados e Provèrbios smb: Lebiu Ètimu ltn. *levius Tradutziones Frantzesu léger Ingresu light Ispagnolu ligero, leve Italianu leggèro, liève Tedescu leicht.

lenelène , avb: lenileni Definitzione a lébiu a lébiu, pàsidu, a lenu Sinònimos e contràrios abbellu Frases babbu nos faedhaiat cun tonu lenelene ◊ unu profumu de chena aparitzada mi allórigat sa limba a sa salia chi mi falat in bula lenelene ◊ in s'arroca mizat àcua lenileni Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu doucement Ingresu gently Ispagnolu suavemente Italianu lieveménte, dolceménte Tedescu sanft, leicht.

marrintzedhàre , vrb: marrontzedhare, marruncedhai, marruntzedhare Definitzione trebballare sa terra (e pruschetotu is laores) a marruntzedha, a marrita Sinònimos e contràrios marritai, marruschedhare, tzampitare Frases sont marrintzedhanne su campu de sa patata ◊ unu tempus in cortili prantai froris, dhus acuai, dhus marruncedhai e crescenta ebbenimindi! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu biner Ingresu to hoe Ispagnolu escardar Italianu zappettare Tedescu jäten, leicht behacken.

marritài, marritàre , vrb Definitzione trebballare sa terra (mescamente laores, cosa prantada) a marrita, a tzapita; arrasigare in terra cun is peis de ananti, comente faent is animales (pruschetotu cuadhos e molentes) Sinònimos e contràrios marricocai, marruntzedhare, marruschedhare, tzampitare / marrai, marragiadai, marrazare, pateare Frases apustis marritadu duas o tres vias, su trigu l'isargaiant a manu 2. s'achetu est sèmpere marritanne, isconchinanne e cricanne de si arburare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu piocher, sarcler Ingresu to hoe Ispagnolu escardar, cocear Italianu zappettare, sarchiare Tedescu jäten, leicht behacken.

murràtzu , agt, nm Definitzione chi est mesu canu, unu pagu murru Sinònimos e contràrios incespiau, murratinu Frases zughiat sa lana murratza Sambenados e Provèrbios smb: Murratzu, Murrazzu Terminologia iscientìfica clr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grisonnant Ingresu greying, speckled Ispagnolu entrecano Italianu brizzolato Tedescu graumeliert, leicht ergraut.

summuscràre , vrb: sumuscrare Definitzione abbruxare unu pagu Sinònimos e contràrios abbruscare, afiamusciare, aflachilai, afogogliare, aframatzare, aframucionare, aframiare, auscare, ulciare Frases si sumuscrat su porcu apustis mortu ◊ comente fia acontzendhe su fogu mi apo sumuscradu su pilu de su bratzu ◊ sa luchedha de s'istupinzu intro de su botedhu prenu de ozu ghermanu aiat atacau a sumuscrare su letzolu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu brûler légèrement Ingresu to scorch Ispagnolu chamuscar Italianu abbruciacchiare Tedescu leicht anbrennen.

tzampitàre , vrb: tzapitare Definitzione trebballare sa terra, is laores, a tzapita, a marronedhu Sinònimos e contràrios marritai, marruntzedhare Frases istracu ses a mesa manzanada, apenas duas oras tzapitendhe Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu biner, sarcler Ingresu to weed Ispagnolu escardar Italianu zappettare, sarchiare Tedescu leicht behacken.

ulciàre , vrb: uschiare, usciare, uscrare, uscrai Definitzione abbruxare unu pagu, nau prus che àteru de pilu, tzudha o cosas deasi Sinònimos e contràrios abbruscare, auscare, summuscrare Frases bocheint su porcu e deretu l'uscreint ◊ ponet fogu a s'usciadinu e úsciat su porcu ◊ apenas ispojoladu, su porcu cheret ulciadu ◊ paris a su zigarru si uscrabat fintzas su nasu, cussu! Ètimu ltn. usc(u)lare po ustulare Tradutziones Frantzesu brûler légèrement Ingresu to scorch Ispagnolu chamuscar, socarrar Italianu abbruciacchiare Tedescu leicht anbrennen.

usciàdu , pps, agt, nm: uscrau Definitzione de usciare; chi est auscau, unu pagu abbruxau (es. linna); logu de sartu inue est passau su fogu, mescamente sa linna abbruxada chi abbarrat apustis passau su fogu; logu campu de ue ndhe ant bogau is matas artas e dhue at abbarrau matedu piticu, bàsciu Sinònimos e contràrios abbruschiau, afracau, brusiadu / fronza Frases su malevadadu zughiat tota sa carena uscrada, de sa maladia chi teniat 2. essiat a monte e torràt càrrigu de uscrau 3. su bentu iscàvulat su cinus de s'uscrau a s'erriu ◊ is montis fiant niedhus, passaus a fogu, e in cussu uscrau no dhoi fiat unu frori ◊ is angionis beniant istitaus in s’uscrau, acantu s’ebra fuat límpia e sana Tradutziones Frantzesu brûlé légèrement Ingresu scorched Ispagnolu chamuscado, socarrado Italianu abbruciacchiato Tedescu leicht angebrannt.