agiostràre , vrb: azostrare Definition
giare ifadu, matana, múngia; nàrrere cosa coment'e a briga
Synonyms e antonyms
abburruntare,
afrontai,
atzuridare,
cadojare,
iscamurriare,
rumbicare
Sentences
solu as a èssere finas chi durat su sonnu e si azostrat sa vida ◊ mi at azostradu donzi bolu, betendhemiche amargadu in bratzu a donzi turmentu
Etymon
itl.
aggiostrare
Translations
French
agacer,
énerver,
tourmenter,
reprocher
English
to torment,
to fling in s. o.'s face to annoy
Spanish
molestar
Italian
infastidire,
tormentare
German
belästigen.
agiotàdu , pps, agt: azotadu Definition de agiotare; chi dh'ant intrau a sa giota budhia (nau de su casu faendhodhu a pischedha).
agiotàre , vrb: azotare Definition pònnere su casu friscu in sa giota budhia po dhi fàere su corgiolu; giare a bufare sa giota a is animales Synonyms e antonyms ingiotare Etymon srd.
agiotulàdu , pps, agt Definition
de agiotulare; fatu che giótula
2.
tue andhas cun megus, agiotulada a s'umbra mia ◊ mi so postu in d-unu chizolu e agiotuladu che colora chircaia de m'ingalenare.
Translations
French
a
agiotulàre , vrb Definition serrare sa genna a giótula, a crica Synonyms e antonyms incricai / allorigare Etymon srd.
agiotulàre 1 , vrb: agiutulare Definition giogare cun s'abba murigandhodha, avolotare Synonyms e antonyms abbuligiai 1, abbolojare, intruai, trubulare, trumbugliai Etymon srd.agiotulàre
agísu , agt Definition nau de unu, chi tenet capacidades, abbiléntzia Synonyms e antonyms àbbile 1, talentosu.
agitoriài, agitoriàre , vrb Definition
pònnere boghes tzerriandho gente pedindho agiudu
Sentences
candu at inténdiu ca fiat mortu su pobidhu, curtu at a sa pratza agitoriendi ◊ su pòburu ómini fiat agitoriendi e atzapulendisí me in terra po su dolori ◊ a sa boge pariat gente agitorianno ◊ cudh'ómini at agitoriau meda po su dolori ma gei s'est apaxiau
Etymon
srd.
Translations
French
crier au secours
English
to invoke for a help
Spanish
pedir ayuda
Italian
invocare aiuto
German
um Hilfe rufen.
agitóriu! , nm, iscl: agiutóriu,
ajutóriu,
axitóriu,
azitóriu,
azutóriu Definition
tzérriu, boghe chi si betat in apretu po pedire agiudu cracai agitóriu, pònnere is agitórios = pònnere boghes, pedire azudu a boghes artas
Synonyms e antonyms
ainoche!
Sentences
fiant totus disisperaus tzerriendi agitóriu ◊ aillargu s'intendiant iscupetadas, tzérrius e agiutórius ◊ fit a boghes postas domandhendhe agiutóriu ◊ daghi s'est agatau a solu at postu is agitórios (P.La Croce)
2.
agitóriu, currei ca mi funt bocendi!
Etymon
itl.
aiutorio
Translations
French
au secours!
English
help!
Spanish
¡socorro!
Italian
aiuto!
German
Hilfe!
agíu , nm: atziu,
aziu,
axiu,
àxiu Definition
genia de suferéntzia po oriolu o pentzamentu malu, forte
Synonyms e antonyms
afannia,
afannu,
afàsciu,
apensamentu,
axiadesa,
axiori,
dispraxeri,
faltizu,
tristesa
/
iscetu
| ctr.
assébiu,
assussegu,
cuntentesa
Idioms
csn:
dare aziu = dare matana, fàghere sufrire; is axius de sa morti = su patimentu de s'ora de sa morte
Sentences
immoi fut asseliau, isparéssiu cudhu axiu chi no dh'iat donau pasu ◊ de brios so menguante vivendhe in custos azios ◊ apu biu is axius de su pópulu miu in Egitu (Atus)◊ puru bivendu prenu de axius, s'ómini tenit sa libbertadi de arrefudai e de iscarèsciri is axius ◊ de donos tuos no sias avaru a sos chi patint e sunt in azios (P.Casu)◊ fit prenu de aziu pessandhe chi cussu chi at tocau potiat èssere unu mortu! ◊ issu fut cun cudhu axiu chi no dhu lassada unu momentu, abetendu e timendu ◊ ite pena: s'atziu, sas dudas bos leant s'alientu! (Z.A.Cappai)
Surnames and Proverbs
prb:
fillus piticus, axius piticus: fillus mannus, axius mannus!
Translations
French
angoisse
English
anguish
Spanish
angustia
Italian
angòscia
German
Angst.
àgiu , nm: àgliu,
àlgiu,
allu,
axu 1,
azu Definition
genia de erba chi si prantat po cundhimentu: faet a conca pitica, a silibbas (o isprigos) a mesa luna, donniunu cun su pigiolu suo, cun s'atza a parte de aintru, de sabore forte meda; po fàere s'àgiu nou s'interrat sa silibba chi tzeurrat, faet su pigione cun is fògias e asuta torrat a fàere sa conca / genias de erba chi narant cun custu númene: allu de margiani = zenia de frore chi narant campanedhas (Leucojum vernum), allu de carroga (Allium roseum, A. rotundum, A. subhirsutum), allu de àcua (Butomus umbellatus)
Synonyms e antonyms
cdh. àciu
Idioms
csn:
èssiri una borta a. e un'atra cibudha = no àere frimmesa; pistare a unu chei s'azu = surrai meda; andai allu e torrai cibudha = lassàresi cumbínchere cun tropu fatzilidade, no zúghere frimmesa; abarrai cun allu e cun axedu = itl. con un palmo di naso, pigau in giru, fatu a befe
Sentences
pro còghere fae frisca a landhinu bi cheret azu a foza ◊ po su pisci a iscabéciu si fait fritedhai s'allu in s'ollu cun su perdusèmini e cunserva de tamatas
2.
los at lassados a fiagu de azu de su banzu chi lis at dadu
Surnames and Proverbs
smb:
Aggiu, Azzu
Scientific Terminology
rbc, cndh, Allium sativum
Etymon
ltn.
allium
Translations
French
ail
English
garlick
Spanish
ajo
Italian
àglio
German
Knoblauch.
àgiu 1 , nm: aju* Definition trancuillidade, comodidade, su pòdere fàere sa cosa comente si bolet Sentences chie bat in presse torrat in àgiu 2. àgiu tenet de giamare!…
agiuài , vrb Definition pònnere, acapiare su giuale a is corros de is boes Synonyms e antonyms giúnghere | ctr. igiúgnere Etymon srd.
agiuaméntu , nm Definition su agiuai, su giúnghere is boes Synonyms e antonyms agiobadura, giungidura Etymon srd.
agiuàre agiadài
agiúat , avb Definition agiuat chi no bi so mancu andhadu = antzis, no bi so mancu andhadu!
agiubbàre , vrb: giubbare* Synonyms e antonyms abburgare, impogiare / imbelghere Sentences su sole est prontu a agiubbare in su mare apalas de is montes.
agiubulài , vrb Definition atuai, agiudare a unu a si pònnere unu càrrigu a codhu.