A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

agiostràre , vrb: azostrare Definitzione giare ifadu, matana, múngia; nàrrere cosa coment'e a briga Sinònimos e contràrios abburruntare, afrontai, atzuridare, cadojare, iscamurriare, rumbicare Frases solu as a èssere finas chi durat su sonnu e si azostrat sa vida ◊ mi at azostradu donzi bolu, betendhemiche amargadu in bratzu a donzi turmentu Ètimu itl. aggiostrare Tradutziones Frantzesu agacer, énerver, tourmenter, reprocher Ingresu to torment, to fling in s. o.'s face to annoy Ispagnolu molestar Italianu infastidire, tormentare Tedescu belästigen.

agiotàdu , pps, agt: azotadu Definitzione de agiotare; chi dh'ant intrau a sa giota budhia (nau de su casu faendhodhu a pischedha).

agiotàre , vrb: azotare Definitzione pònnere su casu friscu in sa giota budhia po dhi fàere su corgiolu; giare a bufare sa giota a is animales Sinònimos e contràrios ingiotare Ètimu srd.

agiotulàdu , pps, agt Definitzione de agiotulare; fatu che giótula 2. tue andhas cun megus, agiotulada a s'umbra mia ◊ mi so postu in d-unu chizolu e agiotuladu che colora chircaia de m'ingalenare. Tradutziones Frantzesu a

agiotulàre , vrb Definitzione serrare sa genna a giótula, a crica Sinònimos e contràrios incricai / allorigare Ètimu srd.

agiotulàre 1 , vrb: agiutulare Definitzione giogare cun s'abba murigandhodha, avolotare Sinònimos e contràrios abbuligiai 1, abbolojare, intruai, trubulare, trumbugliai Ètimu srd.agiotulàre

agíscu , nf Sinònimos e contràrios aiscu, discu.

agísu , agt Definitzione nau de unu, chi tenet capacidades, abbiléntzia Sinònimos e contràrios àbbile 1, talentosu.

agitoriài, agitoriàre , vrb Definitzione pònnere boghes tzerriandho gente pedindho agiudu Frases candu at inténdiu ca fiat mortu su pobidhu, curtu at a sa pratza agitoriendi ◊ su pòburu ómini fiat agitoriendi e atzapulendisí me in terra po su dolori ◊ a sa boge pariat gente agitorianno ◊ cudh'ómini at agitoriau meda po su dolori ma gei s'est apaxiau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crier au secours Ingresu to invoke for a help Ispagnolu pedir ayuda Italianu invocare aiuto Tedescu um Hilfe rufen.

agitóriu! , nm, iscl: agiutóriu, ajutóriu, axitóriu, azitóriu, azutóriu Definitzione tzérriu, boghe chi si betat in apretu po pedire agiudu cracai agitóriu, pònnere is agitórios = pònnere boghes, pedire azudu a boghes artas Sinònimos e contràrios ainoche! Frases fiant totus disisperaus tzerriendi agitóriu ◊ aillargu s'intendiant iscupetadas, tzérrius e agiutórius ◊ fit a boghes postas domandhendhe agiutóriu ◊ daghi s'est agatau a solu at postu is agitórios (P.La Croce) 2. agitóriu, currei ca mi funt bocendi! Ètimu itl. aiutorio Tradutziones Frantzesu au secours! Ingresu help! Ispagnolu ¡socorro! Italianu aiuto! Tedescu Hilfe!

agíu , nm: atziu, aziu, axiu, àxiu Definitzione genia de suferéntzia po oriolu o pentzamentu malu, forte Sinònimos e contràrios afannia, afannu, afàsciu, apensamentu, axiadesa, axiori, dispraxeri, faltizu, tristesa / iscetu | ctr. assébiu, assussegu, cuntentesa Maneras de nàrrere csn: dare aziu = dare matana, fàghere sufrire; is axius de sa morti = su patimentu de s'ora de sa morte Frases immoi fut asseliau, isparéssiu cudhu axiu chi no dh'iat donau pasu ◊ de brios so menguante vivendhe in custos azios ◊ apu biu is axius de su pópulu miu in Egitu (Atus)◊ puru bivendu prenu de axius, s'ómini tenit sa libbertadi de arrefudai e de iscarèsciri is axius ◊ de donos tuos no sias avaru a sos chi patint e sunt in azios (P.Casu)◊ fit prenu de aziu pessandhe chi cussu chi at tocau potiat èssere unu mortu! ◊ issu fut cun cudhu axiu chi no dhu lassada unu momentu, abetendu e timendu ◊ ite pena: s'atziu, sas dudas bos leant s'alientu! (Z.A.Cappai) Sambenados e Provèrbios prb: fillus piticus, axius piticus: fillus mannus, axius mannus! Tradutziones Frantzesu angoisse Ingresu anguish Ispagnolu angustia Italianu angòscia Tedescu Angst.

àgiu , nm: àgliu, àlgiu, allu, axu 1, azu Definitzione genia de erba chi si prantat po cundhimentu: faet a conca pitica, a silibbas (o isprigos) a mesa luna, donniunu cun su pigiolu suo, cun s'atza a parte de aintru, de sabore forte meda; po fàere s'àgiu nou s'interrat sa silibba chi tzeurrat, faet su pigione cun is fògias e asuta torrat a fàere sa conca / genias de erba chi narant cun custu númene: allu de margiani = zenia de frore chi narant campanedhas (Leucojum vernum), allu de carroga (Allium roseum, A. rotundum, A. subhirsutum), allu de àcua (Butomus umbellatus) Sinònimos e contràrios cdh. àciu Maneras de nàrrere csn: èssiri una borta a. e un'atra cibudha = no àere frimmesa; pistare a unu chei s'azu = surrai meda; andai allu e torrai cibudha = lassàresi cumbínchere cun tropu fatzilidade, no zúghere frimmesa; abarrai cun allu e cun axedu = itl. con un palmo di naso, pigau in giru, fatu a befe Frases pro còghere fae frisca a landhinu bi cheret azu a foza ◊ po su pisci a iscabéciu si fait fritedhai s'allu in s'ollu cun su perdusèmini e cunserva de tamatas 2. los at lassados a fiagu de azu de su banzu chi lis at dadu Sambenados e Provèrbios smb: Aggiu, Azzu Terminologia iscientìfica rbc, cndh, Allium sativum Ètimu ltn. allium Tradutziones Frantzesu ail Ingresu garlick Ispagnolu ajo Italianu àglio Tedescu Knoblauch.

àgiu 1 , nm: aju* Definitzione trancuillidade, comodidade, su pòdere fàere sa cosa comente si bolet Frases chie bat in presse torrat in àgiu 2. àgiu tenet de giamare!…

agiuài , vrb Definitzione pònnere, acapiare su giuale a is corros de is boes Sinònimos e contràrios giúnghere | ctr. igiúgnere Ètimu srd.

agiuaméntu , nm Definitzione su agiuai, su giúnghere is boes Sinònimos e contràrios agiobadura, giungidura Ètimu srd.

agiuàre agiadài

agiúat , avb Definitzione agiuat chi no bi so mancu andhadu = antzis, no bi so mancu andhadu!

agiubbàre , vrb: giubbare* Sinònimos e contràrios abburgare, impogiare / imbelghere Frases su sole est prontu a agiubbare in su mare apalas de is montes.

agiubulài , vrb Definitzione atuai, agiudare a unu a si pònnere unu càrrigu a codhu.

agiudadòre , nm: azudadore Definitzione chie agiudat a fàere unu trebballu Sinònimos e contràrios agiudanti Ètimu srd.