túe , prn: tui,
tuis Definition
pronúmene de sa de duas personas singulares impreau agiummai solu coment'e sugetu de su verbu, ma a bortas (prus che àteru tui) fintzes cun is prepositziones coment'e cumplementu
Synonyms e antonyms
tia 2
Idioms
csn:
nàrriri "a tuis", "de tuis", "de tue" a unu = tratare a tiatumbis, tumbis, nàrrere "tue" coment'e chi siat unu frade, unu cumpanzu, de importu cantepare, chentza tantu rispetu
Sentences
istancu? a dhu nai tui e a dhu nai dèu!…◊ imbenit chi ses tue su balente, veru? ◊ si tue cheres, faghimus goi ◊ tui creis? ◊ cussas sunt cosas chi depes ischire tue ◊ nara, tue, ite ses gramutzanne?
2.
innòi si fuedhat de tui ◊ seus benendi cun tui ◊ si trabballas, totu est po tui ◊ seu narendi a tui, lah! ◊ cun mimi pigu a tui, ca tui mi podis agiudai ◊ e chie est che tue?! ◊ su babbu no cheret chi su fizu isposet una pisedha pòbera che tue
3.
innantis, si dèu narau "a tuis" a mamma mi donàt unu cropu de turra a murrus! ◊ immoi narais "a tuis" a totus, pareis is merixedhus de sa furca! ◊ naramí "de tuis", bastat chi mi arrispetis! ◊ avesu a cumannare, nche fit brincatu a pedes cropatos dae su "Vostè" a su "tue" ◊ nosu no seus pérdius chi a tumbis!
Etymon
ltn.
tu
Translations
French
tu,
toi
English
you
Spanish
tú,
te
Italian
tu,
te
German
du,
dich.
tuèdha toèdha
tuèdha 1, tuédhu tovédhu
tuèrra , nf Definition
terra prana, in paris, frisca, niedha, bona meda po ortalítzia; fintzes paris bàsciu inue sumit o apaulat abba
Synonyms e antonyms
bena,
benadroxu,
benale,
benarzu,
benassu,
benàtile,
benatinu,
bennaghe,
bòdharu
2.
ingunis est sa furriada aundi s'arriu si torrat a tuerra
Scientific Terminology
slg
Etymon
srdn.
Translations
French
terrain plat humide
English
wet level ground
Spanish
terreno llano e húmedo
Italian
terréno pianeggiante ùmido
German
feuchtes,
ebenes Gelände.
túfa , nf Definition gioga manna chi si manígiat fintzes coment'e corru po sonare a surbadura Synonyms e antonyms conchitzu, corra, corredha, corróina, corroneta, tufigedhu Scientific Terminology sjl Etymon itl. tufa.
tufàre , vrb Synonyms e antonyms acabussai, tzurruvigai Etymon itl. tuffare.
tufecàre , nm Definition tènnere arrancu de binu, de imbriaghera.
túfera , nf: túvara,
túvera,
túvura Definition
iscoba màsciu, màscina o túvara bera, iscoba fémina o vera e fintzes iscova burda, tres calidades de sa matessi linna chi faet fògia pitichedhedha, frore biancu, arraighina bona po fàere pipas e pitica coment'e mata, prus che àteru a tupa / túvara vitània = napu o fintzes tapu tamburru, genia de erba chi narant fintzes patata americana (benit de s'América: nms. Helianthus tuberosus), faet unu cambu finedhedhu e longu meda e in s'arraighina faet una genia de nodos mannos e longos, una patata, ma prus tostada e druche, a pigiolu orrubiastu; túvera a logos est una genia de codrolinu chi faet asuta de terra a bisura de patata: itl. tartufo
Synonyms e antonyms
cantentarzu,
castagnarza,
ghidhostra,
idhostra,
lòstiri,
salina 1,
scovitzi
Sentences
custa tanca est prena de ozastros, de túvera e de lidone ◊ curres a ispantu tra túveras e chercos poderosos e castanzas e ílighes
Scientific Terminology
mt, Erica scoparia, E. terminalis
Translations
French
bruyère
English
heather
Spanish
brezo
Italian
èrica da ciòcco,
scópa gentile
German
Besenkraut.
tufigédhu , nm: tufixedhu Definition
gioga manna chi si manígiat fintzes po sonare coment'e corru
Synonyms e antonyms
bórnia,
corra,
corredha,
corróina,
tufa*
Sentences
tiu Perdu tenit unu tufixedhu chi s'intendit sa boxi de su mari portendidhu a s'origa
Scientific Terminology
sjl
Translations
French
triton
English
triton
Spanish
tritón
Italian
tritóne,
conchìglia a còrno
German
Tritonshorn.
tufíre , vrb Definition fàere tufu o atúfidu, pigare atufu, pònnere fragu malu de isserru e de umidore, de cosa guasta Synonyms e antonyms afungai, afungorai, allanire, ammucorai, annabrai, atufai, limire, morighinire Etymon srd.
tufíu , pps, agt Definition de tufire Synonyms e antonyms allanadu, mucorau 2. no bi cherjo istare in cussa conchedha tufia: cherjo su sole!
tufixédhu tufigédhu
tufonàri , vrb: tuvonai Definition murigare o mòvere sa terra o àteru coment'e cricandho cosa Synonyms e antonyms corrovai, farrogai, fodichinare, iforrogare, scarrovai, sforrogonai Sentences tenet unu porcu e nce dhu mandhat a tufonari in s'ortu e ndhe dhi tufonat su mellus prantone!
tufòni , nm Definition tufu, caladura, brínchidu a cúcuru ficadu, conca a bàsciu / arrúiri a conca a t. = andai tuviduvi, orruendho a conca incrubada Synonyms e antonyms acabussoni, tufu* Sentences is pudhas, imbriagas, cumenti si moviant po andai a papai nci arruiant a conca a tufoni (M.A.Cappai)◊ sa piciochedha si nci ghetat a s'àcua a conca a tufoni e nadat che un'arranedha.
tufòri , nm: atufori* Definition fragu malu de cosa imbucorada, de isserru, de umidore Synonyms e antonyms allanadura, atúfidu, atufu, intuvu, lanidura, tufu.
tufósu , agt: tuvosu Definition
chi tenet sabore malu, de guastu, de tuvu
Synonyms e antonyms
asseau,
contomosu,
cosconosu,
istantiadu,
istantissu,
istantufu,
tastosu,
tosconosu
Scientific Terminology
sbr
Etymon
srd.
Translations
French
rance
English
rancid
Spanish
rancio
Italian
ràncido,
vièto
German
ranzig.
túfu , nm: atufu Definition fragu malu de cosa imbucorada, de isserru, de umidore Synonyms e antonyms allanadura, atufamentu, atúfidu, atufori, intuvu, lanidura Surnames and Proverbs smb: Tuffu Etymon spn. tufo.
túfu 1 , nm Definition su tufare, su si che betare a modhe in s'abba a cúcuru ficadu, conca a bàsciu Synonyms e antonyms acabussoni, acabussu, tzurruvigau Etymon itl. tuffo.
tufúdu , agt: tuvudu,
tuvutu Definition
chi est totu a tuvas, a tuvu, a buidedhos o fintzes a buidu mannu (nau de ebrúgiu, es. fenugu de ortu, chi at pérdiu abba, béciu, passau); nau de istrégiu, chi che portat su fundhu in bàsciu, chi est a costaos artos; nau de fémina, chi no impríngiat, chi no faet fígios
Synonyms e antonyms
acogalzadu,
cafudu,
copudu,
putudu
/
mantzadu
/
bóidu,
cambarau,
stuvau,
túvaru,
tuvatu,
tuvonadu,
tuvonatu,
tuvu
/
cdh. pulciosu
/
bíciu
| ctr.
pienu
Sentences
cust'arraiga est tuvuda ◊ zughet una dente tufuda ◊ dhoi at una mata manna totu tuvuda ◊ un'istrasura de abba dh'at custrinta a si aprigare in d-unu crecu tuvudu
3.
cun totu is féminas chi at praticau no at tentu unu fillu: mi narat s'idea ca fiat povintzas tuvudu! ◊ totus pentzànt chi femu tuvuda, e invècias immoi seu príngia!
4.
cussu at a portai fintzas su ciorbedhu tuvudu!
Etymon
srd.
Translations
French
creux,
filandreux,
fibreux
English
hollow,
stringy,
thready
Spanish
hueco,
fibroso
Italian
cavo,
stoppóso,
fibróso
German
ausgehöhlt,
faserig.
tufuríu , agt Definition (o tufúriu?) its, sufúriu? Sentences tziu Missente fit ómine tufuriu, fatu a s'antica, atacau a sas usàntzias.