A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

tudài, tudàre , vrb: turai, tutare Definition carragiare su fogu, sa braxa, cun su chinisu, carragiare cun terra una css. cosa (mescamente su mortu, is sèmenes) e fintzes badrare, fàere a manera de iscabbúllere de unu cropu, de unu dannu Synonyms e antonyms abbuare, acuae, acucai, acusciare, afufai, apatai, atrabentare, atracare, cuerrai, cutzicare, frànghere, impertusare, interrai, intuzare, istichire, istumponai | ctr. studai 1 Sentences tuda su fogu, gai bi durat a cras! 2. cun pàlia e piconi fiat aproliendi de campusantu anca iat tudau a unu ◊ cussu est coment'e a tutare a unu bibu! ◊ su male che l'at tudadu ◊ unu tempus su mortu lu tutabant in terra ◊ tutant su sèmene cun trazos de ozastru ◊ fait unu fossu e nci tudat su dinai 3. ch'est rutu dae altu ma sas fàscias de linna chi bi fint suta l'ant tudadu su colpu Surnames and Proverbs prb: a dhi nai biau, candu est mortu e tudau! Etymon ltn. *tutare Translations French enterrer English to bury Spanish enterrar Italian sotterrare, seppellire German eingraben, begraben.

tudàu , pps, agt: tutau Definition de tudare; chi est carragiau 2. acontzaiant su fogu tudau, bi poniant linna.

túdha , nf: (sa t. = nr. satúdha) artzudha sudha 1, tzudha Definition (upm) su pilu grussu de unos cantu animales (mescamente de su porcu); su pilighedhu chi portat in dossu sa carena candho si artzat e intèterat po su fritu o timendho; fintzes cambu nou chi bogant is matas Synonyms e antonyms intzudha / pilurtza / brossa, bullone, froedha, pigionatzu / tudhu Idioms csn: pònnere sa t. = artziai is pilus (de su frius, de sa timoria); tudhas de sos pódhiches = pilisungras, piunga; giúghere tudhas in su coro = èssiri disapiadau, iscanidu, isferitzadu, fàghere male chentza sentire dolu perunu Sentences su porcu si uscrat o si sàmunat in abba budhindhe pro che li catzare sa tudha 2. titia, mi est posta fintzas sa tudha cun totu cussu fritu! ◊ a mimme cussas paràgulas mi fachiant essire sa tudha (F.Satta)◊ odheu, cussa chistione ndhe ponet prammu de tudha fintzas a mie! Scientific Terminology crn Etymon srdn. Translations French poil de porc, soie English bristle Spanish cerda Italian sétola German Borste.

tudhídu , pps, agt: tudhiu Definition de tudhire; chi at bogau sa tzeurra, naschindho; chi est istrantagiau che tzudha, firmu prantau Synonyms e antonyms intzeurrau, siridu 2. sa patata tudhida che cheret interrada 3. ite li as a contare a cudha tzia chi t'isetat tudhia in s'anterile? Translations French tallé English germinated Spanish germinado Italian tallito German gekeimt.

tudhidúra , nf Definition su tudhire Synonyms e antonyms apillonadura, ingrillimentu, intzeurramentu, rampudhidura, siridura Etymon srd. Translations French germination English germination Spanish germinación Italian germinazióne German Keimen.

tudhíre tidhíre

tudhíre 1 todhíre

tudhíu tudhídu

túdhiu , nm Definition cropighedhu de pagu contu Synonyms e antonyms túnciu Sentences no s'at intesu nudha, ne túdhiu e ne apédhida peruna.

tudhósu , agt: tzudhosu Definition chi portat tzudha; chi dhi ponet sa tzudha ca sufrit su fritu Synonyms e antonyms apilurtiu, piludu, prilutziu / friturosu Sentences sunt tudhosos che polcrabu Etymon srd. Translations French hirsute, sétifère English bristly Spanish hirsuto Italian irsuto, setolóso German borstig.

túdhu , nm: (su t. = sutúdhu) Definition puntighedha noa chi bogant is sèmenes mescamente in terra o in s'úmidu, naschindho, fintzes cosa (erba o àteru) fine e longa a bisura de pilu; pilu grussu mescamente de porcu; genia de essidura in sa carre, a puntighedhas piticas (essida de t. = papavarre)/ pònnere su t. de su fritu, de sa timoria = pònnere sa tzudha, inteterare su pilu in s'oru de s'arraighina Synonyms e antonyms grillu 1, inseurru, limbedha, serione, síriu / tudha Sentences sa chibudha at fatu su tudhu ◊ a fríere si ponet sa chibudha a tudhu, puru ◊ unu tudhu de erba, de pilu ◊ si la giogas cun megus, s'arva cana, a tudhu tudhu tota ti l'ispilo 2. ndhe li tirat su pilu a tudhu a tudhu ◊ nos ndhe ponet pódhighe de tudhu in sa carena ◊ si bos naro sa mia, bos ndhe ponet su tudhu e su fritu Scientific Terminology rbr Etymon srd. Translations French bourgeon, brin d'herbe English blade (of grass), sprout Spanish tallo, brote, brizna de hierba Italian tallo, germòglio, filo d'èrba German Thallus, Trieb.

tudinèra todinèra

tudòne, tudòni , nm: dudone Definition genia de pigione mannu, coment'e unu culumbu Synonyms e antonyms tidone*, tidu Sentences che ant bogadu su tudone dae su nidu ◊ isbicadas de atacadorzas, lamentos de pediàinas, muizos de tudones Scientific Terminology pzn, columba palumbus.

tudòre , nm: tutore, tutori Definition prus che àteru, chie faet de babbu o de mama a unu minore chi no ndhe at o chi est coment'e chi no ndhe tèngiat: chie giaet amparu a ccn. Synonyms e antonyms amparadore, bidori 1 Sentences tue ses tutora premurosa de donzi ànima! Etymon itl. Translations French tuteur English curator Spanish tutor Italian tutóre German Wahrer.

tuduenèdha , nf Definition todinera pitica, salatieri Scientific Terminology stz.

tudugài , vrb Definition lòmpere o atacare a unu, andhandhochedhi apitzu; fintzes su si trisinare in terra, murigare, cricare chistiones Synonyms e antonyms studugai Etymon srd.

tudugiàdu , agt Definition chi est ammontau, carragiau Synonyms e antonyms acarraxau, cucuzau | ctr. iscuguzadu Sentences sa fiuda fut totu tudugiada in dossu e in conca cun s'isciallu.

tudúgnu , nm Definition sa piluca, is pilos Synonyms e antonyms cabagliera.

tudúgu , nm Definition dúbbiu, duda / sentza de t. = decídiu, seguru, chentza istare duiddui a su pentza e torra Sentences su meistu iat tentu a tudugu is fuedhus chi dh'iat nau su piciochedhu, ma acoa dhi fiat passau ◊ po salvai palatzus benit marineris e carabbineris sentza de tudugu de s’àcua a tzugu genti a ndi salvai (F.Pusceddu) Etymon srd.

tudúmbaru , nm Definition a logos dhu narant a duas erbas: a sa travodha e a s'erba de santu Lenardu (Digitalis purpurea) Synonyms e antonyms cadrúmbulu, travodha, trogodhe, truvedha, túmbara / istodhicadore, podhiale, troodha, tzocatzoca Sentences in beranu is piciocas bagadias sellànt de andari a circari una mata de tudúmbaru po fàiri unu giogu cun su frori Scientific Terminology rba.