tocubàju , nm: docubaju Definition ixorbedrama, genia de aparíciu chi girat e ue s'imbestit a caladura sa madassa po dha fàere a lómboru Synonyms e antonyms acrolaju*, bíndhalu, chíndhalu Scientific Terminology ts, ans.
todànu tadànu
tòdhere , vrb Definition
pigare cun is manos siat in su sensu de arregòllere (de terra, de sa mata) po chistire, pònnere in s'istrégiu, e siat in su sensu de istesiare / pps. tódhiu
Synonyms e antonyms
acabidae,
acoglire,
arragolli,
bòdhere,
bodhire,
leai,
todhire
| ctr.
lassai
Idioms
csn:
po si tòdhere su fàmene = pro si catzare sa gana, su fàmine; tòdhere s’obbrigassione = catzàresi un'óbbrigu, torrare unu piaghere
Sentences
dae ogros tódhiche s'iscuru! ◊ pro si tòdhere sa nechidade cust'ómine si la cantat de gosi ◊ so cudhu de sos frutos de mal'oltu e todho inoghe indàtile pro figu ◊ chie ti los todhet sos pessamentos dae conca? ◊ custu mi nche todhet su sonnu ◊ si che at tódhiu sas ulleras dae cara ◊ carchi cosa che l'ant tódhia ca fit tropu
Etymon
ltn.
tollere
Translations
French
enlever
English
to take away
Spanish
quitar
Italian
tògliere
German
abnehmen.
tódhida , nf Definition su tòdhere, arregorta (de frutuàriu o cosas deasi) Synonyms e antonyms arragota, collia Etymon srd.
todhidúra , nf Definition su todhire / èssere de t. = de iscartu, metzanu 2. unu cumandhait e s’àteru depiat ubbidire, unu fit cussiderau de gabbale e s’àteru de todhidura (G.Brocca) Etymon srd.
todhíre , vrb: tudhire 1 Definition arregòllere, pinnicare de terra, pigare Synonyms e antonyms tòdhere* Sentences custas sont erbas beneitas todhidas sa note de santu Zubanne ◊ andhamus e tudhimus túnniu ◊ mi todhiant su sídiu ◊ sas zovanedhas andhant a todhire pisellu ca valanzant carchi sodhu Surnames and Proverbs prb: chi no betat no todhit.
todhócu , agt Definition chi camminat abbellu, a tzúnchios.
todinèra , nf: tudinera, todonera Definition tianu, istrégiu de terra po impastare sa farra a fàere su pane: sigomente si ndhe faet prus de unu manígiu, si narat fintzes in su sensu de cosa de papare, papada, pichetada / min. tuduenedha, fintzes istrégiu po fàere s'insalada; èssere unu/una todonera = (nau de ccn.) bucalloto, gingiorre, tolondro, pagu abbistu, tontatzu Synonyms e antonyms ischivedha, tavania Sentences poniat sa podha in sa todinera e cun s'abba calda e su fremmentarzu l'ammadrigaiat (C.Meridda) 2. sa todonera dh'ant incamminada Pastasciutta, Maglioredhu, Cociola e Conca de Procu… (G.Desogus) Scientific Terminology stz.
todòce, todòci , agt, nm Definition chi o chie est persona grussatza e unu pagu fata e lassada.
todonèra todinèra
todonéri , nm Definition unu amantiosu de is pichetadas Synonyms e antonyms picheteri, rebboteri Etymon srd.
toèdha , nf: atuedha, tuedha, tuledha Definition orrughedhu de terrenu chi si sèmenat po fàere sa prantàgia e fintzes tretu prus mannu po ortalítzia; cosa naschia a meda in pagu tretu, totu impare, a mola (es. fintzes codrolinu) Synonyms e antonyms agliola, argioledha / isca Sentences su pranteri si ndi tirat de sa tuedha e si prantat de tretu in tretu in is surcus Etymon srd.
toèdha 1 tabèdha
toédhu , nm Definition unu tovedhu, buidu Sentences su conchinighedhu mi at reudau su nidu in su toedhu.
tòfa , nf, nm: tofu Synonyms e antonyms
cofu,
forada,
fósciu,
fossa
Sentences
su bechinu in campusantu at iscavadu sa tofa pro unu mortu ◊ sos caminos de como sunt paris, chena tzumbos e ne tofos ◊ fai una tofedha a ponni custa cassarola! ◊ ndhe aciapat de tofos s'automobbilista in custas istradas!…◊ za costat a ndhe bogare custas contonadas dae sa tofa, gosi mannas!…
2.
su tofu de s'olvidu mi che cheret ingúllere intreu (A.Piras)
Etymon
srd.
Translations
French
fosse,
fossé
English
ditch
Spanish
fosa,
foso
Italian
fòssa,
fòsso
German
Graben.
tofèdha , nf: tzofedha Definition min. de tofa, fossighedhu.
tofedhàda , nf Synonyms e antonyms abbugnadura, azumbonada, bugnu 1, tzulumbone Etymon srd.
tofedhàre , vrb Definition fàere tofedha, a tofedha, a fossu Synonyms e antonyms abbugnai, atzumbarare Etymon srd.
toforànu tafarànu
tofósu , agt Definition nau de logu, camminu o istrada, chi est totu a fossos Etymon srd.