tocubàju , nm: docubaju Definizione ixorbedrama, genia de aparíciu chi girat e ue s'imbestit a caladura sa madassa po dha fàere a lómboru Sinonimi e contrari acrolaju*, bíndhalu, chíndhalu Terminologia scientifica ts, ans.
todànu tadànu
tòdhere , vrb Definizione
pigare cun is manos siat in su sensu de arregòllere (de terra, de sa mata) po chistire, pònnere in s'istrégiu, e siat in su sensu de istesiare / pps. tódhiu
Sinonimi e contrari
acabidae,
acoglire,
arragolli,
bòdhere,
bodhire,
leai,
todhire
| ctr.
lassai
Modi di dire
csn:
po si tòdhere su fàmene = pro si catzare sa gana, su fàmine; tòdhere s’obbrigassione = catzàresi un'óbbrigu, torrare unu piaghere
Frasi
dae ogros tódhiche s'iscuru! ◊ pro si tòdhere sa nechidade cust'ómine si la cantat de gosi ◊ so cudhu de sos frutos de mal'oltu e todho inoghe indàtile pro figu ◊ chie ti los todhet sos pessamentos dae conca? ◊ custu mi nche todhet su sonnu ◊ si che at tódhiu sas ulleras dae cara ◊ carchi cosa che l'ant tódhia ca fit tropu
Etimo
ltn.
tollere
Traduzioni
Francese
enlever
Inglese
to take away
Spagnolo
quitar
Italiano
tògliere
Tedesco
abnehmen.
tódhida , nf Definizione su tòdhere, arregorta (de frutuàriu o cosas deasi) Sinonimi e contrari arragota, collia Etimo srd.
todhidúra , nf Definizione su todhire / èssere de t. = de iscartu, metzanu 2. unu cumandhait e s’àteru depiat ubbidire, unu fit cussiderau de gabbale e s’àteru de todhidura (G.Brocca) Etimo srd.
todhíre , vrb: tudhire 1 Definizione arregòllere, pinnicare de terra, pigare Sinonimi e contrari tòdhere* Frasi custas sont erbas beneitas todhidas sa note de santu Zubanne ◊ andhamus e tudhimus túnniu ◊ mi todhiant su sídiu ◊ sas zovanedhas andhant a todhire pisellu ca valanzant carchi sodhu Cognomi e Proverbi prb: chi no betat no todhit.
todhócu , agt Definizione chi camminat abbellu, a tzúnchios.
todinèra , nf: tudinera, todonera Definizione tianu, istrégiu de terra po impastare sa farra a fàere su pane: sigomente si ndhe faet prus de unu manígiu, si narat fintzes in su sensu de cosa de papare, papada, pichetada / min. tuduenedha, fintzes istrégiu po fàere s'insalada; èssere unu/una todonera = (nau de ccn.) bucalloto, gingiorre, tolondro, pagu abbistu, tontatzu Sinonimi e contrari ischivedha, tavania Frasi poniat sa podha in sa todinera e cun s'abba calda e su fremmentarzu l'ammadrigaiat (C.Meridda) 2. sa todonera dh'ant incamminada Pastasciutta, Maglioredhu, Cociola e Conca de Procu… (G.Desogus) Terminologia scientifica stz.
todòce, todòci , agt, nm Definizione chi o chie est persona grussatza e unu pagu fata e lassada.
todonèra todinèra
todonéri , nm Definizione unu amantiosu de is pichetadas Sinonimi e contrari picheteri, rebboteri Etimo srd.
toèdha , nf: atuedha, tuedha, tuledha Definizione orrughedhu de terrenu chi si sèmenat po fàere sa prantàgia e fintzes tretu prus mannu po ortalítzia; cosa naschia a meda in pagu tretu, totu impare, a mola (es. fintzes codrolinu) Sinonimi e contrari agliola, argioledha / isca Frasi su pranteri si ndi tirat de sa tuedha e si prantat de tretu in tretu in is surcus Etimo srd.
toèdha 1 tabèdha
toédhu , nm Definizione unu tovedhu, buidu Frasi su conchinighedhu mi at reudau su nidu in su toedhu.
tòfa , nf, nm: tofu Sinonimi e contrari
cofu,
forada,
fósciu,
fossa
Frasi
su bechinu in campusantu at iscavadu sa tofa pro unu mortu ◊ sos caminos de como sunt paris, chena tzumbos e ne tofos ◊ fai una tofedha a ponni custa cassarola! ◊ ndhe aciapat de tofos s'automobbilista in custas istradas!…◊ za costat a ndhe bogare custas contonadas dae sa tofa, gosi mannas!…
2.
su tofu de s'olvidu mi che cheret ingúllere intreu (A.Piras)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fosse,
fossé
Inglese
ditch
Spagnolo
fosa,
foso
Italiano
fòssa,
fòsso
Tedesco
Graben.
tofèdha , nf: tzofedha Definizione min. de tofa, fossighedhu.
tofedhàda , nf Sinonimi e contrari abbugnadura, azumbonada, bugnu 1, tzulumbone Etimo srd.
tofedhàre , vrb Definizione fàere tofedha, a tofedha, a fossu Sinonimi e contrari abbugnai, atzumbarare Etimo srd.
toforànu tafarànu
tofósu , agt Definizione nau de logu, camminu o istrada, chi est totu a fossos Etimo srd.