corrispúndiri , vrb: currispòndhere,
currispòndiri Definition
cuncordare, torrare paris o atobiare de una cosa cun calecun'àtera, de unu cumportamentu cun d-un'àteru a manera de lòmpere a unu matessi iscopu, fintzes giaendho un'arrespusta; giare cosa in càmbiu de su bene arreciu, fàere a càmbiu apare calecuna cosa, mescamente su s'iscríere
Synonyms e antonyms
cunsonare
/
cumpessare,
rispòndhere
Sentences
nois semus faghindhe tantos sacrifítzios pro ti azuare, ma tocat chi tue puru currispondhas ◊ ge sunt sidhius… no corrispundit nemus! ◊ corrispundi candu ti nau sa cosa, ca no ti ndi arruint mancu is barras!
2.
chie at amore gasi manna no currispondhet che a tie!
Translations
French
correspondre
English
to correspond
Spanish
corresponder
Italian
corrispóndere
German
entsprechen.
corroàre , vrb Definition
sighire a foedhare difendhendho donniunu su pàrrere suo, fintzes abboghinare
Synonyms e antonyms
abbetiae,
atoliai
Sentences
siat comente si siat, eo su chi cheres tue no lu podo fàghere, at corroadu Zuanne (Z.F.Pintore)◊ Est Pinedhu! Est Pinedhu! - corroant a cuncordu totu sos púpulos -
Translations
French
insister pour défendre son propre opinion
English
to dwell on defence of his own opinion
Spanish
obstinarse
Italian
insìstere a difésa del pròprio parére
German
bei seiner Meinung bleiben.
corrorinài , vrb Definition
cricare e arregòllere codrolinu
Synonyms e antonyms
cugumedhare
Etymon
srd.
Translations
French
cueillir des champignons
English
to look for mushrooms
Spanish
buscar hongos
Italian
andare per funghi
German
Pilze suchen gehen.
corroschiàre , vrb: corrosciare Definition
fàere un genia de moida o sorrogu, de sonu, in s'ogroena e in buca torrandho àlidu candho unu est dormiu; fàere una genia de moida a suladura samunandho sa cara cun abba meda
Synonyms e antonyms
arroncai,
cosconare,
currungiai,
farroscai,
isorroschiare,
roschidare,
rulciare,
sarracrare,
sarrascare,
surrusare
/
surbuschiare,
suvrusare
Sentences
si t'ingalenas pagu pagu, tue ses deretu corroschiendhe ◊ za corróschias pagu candho ses drommidu!…
Etymon
srd.
Translations
French
ronfler
English
to snore
Spanish
roncar
Italian
russare
German
schnarchen.
corrovài , vrb Definition
cricare furriandho e betandho apare totu
Synonyms e antonyms
fodichinare,
iforrogare,
irforronconare,
isfrasconare,
isprecolare,
scorrovetai
/
afuritai
Sentences
sentza t'ispetai abbitas e corrovas: de sa domu allena bolis iscíri tropu! ◊ si corrovat in buciaca e si agatat dus sodhus ◊ custus piciochedhus funt corrovendimí in dogna logu!
Translations
French
fouiller
English
to rummage
Spanish
revolver
Italian
frugolare
German
kramen.
corrúmpere , vrb: currúmpere,
currúmpiri Definition
guastare, nau mescamente de su cumportamentu, de is ideas de unu, ma fintzes de cosas de papare
Synonyms e antonyms
coeciare,
ingolofiare
/
marcitai
2.
s'arangixedhu chi apu postu suta de ispíritu est currumpendusí ◊ su binu si est corrúmpiu
Translations
French
corrompre
English
to corrupt,
to rot
Spanish
corromper
Italian
corrómpere,
guastarsi
German
verderben.
corrutàe, corrutài, corrutàre , vrb: acorrutare,
currutare Definition
fàere su corrutu, pònnere su dolu po ccn., portare bestimentu de singiale po unu mortu
Sentences
coro meu istimadu, si andhas a Torinu ti corruto che mortu! ◊ at corrutadu sos mannos chi che li fint mortos ◊ si morzo innantis, corrútami tue! ◊ ses a conca falada pares currutandhe!
Etymon
srd.
Translations
French
être en deuil,
prendre le deuil
English
to be in mourning,
to go into mourning
Spanish
estar en duelo
Italian
èssere in lutto,
méttere il lutto
German
Trauer tragen.
cosconàre , vrb Definition
fàere una genia de moida, de sorrogu in s'ogroena e in buca torrandho àlidu candho unu est dormiu
Synonyms e antonyms
arroncai,
corroschiare,
currungiai,
farroscai,
roschidare,
sarracrare,
sarrascare,
surrusare
Sentences
no mi at lassadu drommire ca fit tota note cosconendhe
Etymon
srd.
Translations
French
ronfler
English
to snore
Spanish
roncar
Italian
russare
German
schnarchen.
cosíe , vrb: cosire,
cosiri,
cusire,
cusiri Definition
pònnere puntos de filu o àteru po mantènnere impare orrugos o partes diferentes de cosa (orrobba, pedhe, àteru)/ ger. cosindho, cosendhe, cosendi, cosindhe; cosire a camba ’e musca = genia de puntu chi si fait ghetendi su filu a manera de fai cun dus puntus una scéscia
Synonyms e antonyms
cosinzare,
festare
| ctr.
iscosire
Sentences
su sartu sestat e cosit ◊ iscórriat su sacu e dhu torrat a cosiri cun una cordedhedha ◊ nemus cosit un'arrogu de arrobba noa in pitzus de unu bestiri béciu ◊ is prus antzianas nce colànt s'ora filandho, faendho mígias, cosindho e peri atzapulandho
Surnames and Proverbs
prb:
nosu tallaus e Deus cosit
Etymon
ltn.
consuere
Translations
French
coudre
English
to sew
Spanish
coser
Italian
cucire
German
nähen.
cosinzàre , vrb Definition
istare cosindho calecuna cosa, arrangiandho trastos, atzapulandho
Synonyms e antonyms
argangiare,
atrapulai,
sartzire,
tapulare,
trabungare
Etymon
srd.
Translations
French
repriser,
raccomoder
English
to darn
Spanish
remendar
Italian
rammendare
German
stopfen.
costài , vrb: costare,
costari Definition
àere unu prétziu, bòllere o arrechèdere unu tanti de ispesa, de trebballu, de pelea, de tempus o àteru po àere o fàere una cosa
Synonyms e antonyms
bàlere
Idioms
csn:
costare su suore de s'ogru = èssiri tropu trabballosu, itl. sudar sètte camìcie; costai una perra de ogu = meda, tropu
Sentences
cantu costant custas iscarpas? ◊ dhu scis cantu costat, oi, a fai domu? ◊ cussa cosa ti costat parícios milliones
2.
costat su suore de s'ogru a ti fàghere a cumprèndhere! ◊ dónnia borta mi costat una perra de ogu su bàsidu cosa tua! ◊ za mi costat a fàghere totu cussa cosa a sa sola!…◊ za nos est costadu ispatendhe rú e tetinosu pro fàghere s'olivàriu! ◊ mi at a costai su chi mi at a costari, ma bollu fari a fillu bonu!
Surnames and Proverbs
prb:
domo fata e binza posta mai si pagat cantu costat
Etymon
ltn.
constare
Translations
French
côuter
English
to cost
Spanish
costar
Italian
costare
German
kosten.
costài 1 , vrb: costare 1 Definition
chi podet èssere, chi podet capitare de fàere, de nàrrere, e àteru, siat bolendho e siat chentza bòllere, fintzes in su sensu de tènnere dannu
Synonyms e antonyms
acontèssere,
capitai,
cumbinare,
tantare
Idioms
csn:
costare cosa = calai guta, àere dannu; costau dh'est partu! = si at bidu sa morte in ogros, si est àpidu in arriscos mannos
Sentences
ojamomia it'arrori chi m'est costau, connau miu arrestau! ◊ no apo ischidu su chi mi est costau ca fio galu in sonnos (P.Piga)◊ chi fachiant cussu mi costat a mimme, ca lu fachiat una tzia mea ◊ apo intesu cosas chi a las narrer no parent costadas (P.Mereu)◊ nara su fatu comente est costau! ◊ iscuru a chie costat, sa mala fortuna! ◊ perunu male ti aiat costatu si aias fatu comente ti apo natu! ◊ no ti costet chei sa candhela, issa matessi a si fagher iscuru! ◊ at contau su chi dhi fut costau e chini dh'iat fatu ◊ e de cudhu tziu ita nd'est costau?
2.
ite ti ndh'est costadu de cudha cumpannia? ◊ candho est andhau a liu narrer, a su pride, ca su nonnu fit unu comunista, azommai no ndhe li aiat costau cosa!
Etymon
ltn.
constare
Translations
French
arriver,
se passer
English
to happen
Spanish
acontecer,
ocurrir
Italian
succèdere,
avvenire
German
geschehen.
costanàre , vrb: acostanare Definition
fàere costanas, freaduras
Synonyms e antonyms
friai,
malandrare,
piticare
Etymon
srd.
Translations
French
érafler,
écorcher
English
to produce a sore in sthg
Spanish
escocer,
rozar
Italian
fare guidalésco
German
Druckschaden machen.
costrínghere , vrb: custríngere,
custrínghere,
custringi Definition
batire o portare a unu a fàere su chi no bolet
Synonyms e antonyms
obbligai
Sentences
no mi custringas a lu nàrrere a tiu Bainzu! ◊ su liadroxu est una serrada chi si fait in d-una cora po custringi s'àcua a pigai un'altra bia ◊ mi bolliat ponni su frenu custringendumí a nai unu SI aundi fiat unu NO!
Translations
French
obliger
English
to compel
Spanish
obligar
Italian
costrìngere
German
zwingen.
costrúere , vrb Synonyms e antonyms
costruire,
fabbricai,
fàchere
Translations
French
construire
English
to build
Spanish
construir
Italian
costruire
German
bauen.
costumài , vrb: acostumai,
costumare,
custumai Definition
tènnere o àere a parusu, àere un'abbitúdine coment'e cosa de medas e chi durat a meda
Synonyms e antonyms
abbetuare,
abesare,
acomunai,
arranguai,
imbisciare,
ingustai,
parusare
Sentences
ingunis costumant a si firmai is carretoneris ◊ ndi apu costumau a biri prus mannus de issus, e a figionu, puru! ◊ "Para s'orija e sas laras tanca!" costumaiat a nàrrere Fulanu ◊ costumat a ndi bufai puru, de binu, cussu! ◊ sos mannos ant sempre custumadu a dare unu chilu de mele pro unu de casu ◊ in su mesi de maju custumat a fai calincuna iscutulada de àcua
Etymon
itl.
costumare
Translations
French
habituer,
être d'usage (de)
English
to use
Spanish
acostumbrar
Italian
usare,
avére l'uso
German
anwenden.
cotàre , vrb: acossai*,
cotzare Definition
pònnere sa o is cotas, assentare una cosa ponendhodhi cotzas (asuta, in mesu), pònnere asuta che una cotza; istare in calecunu logu de aprigu (domo, àteru) nau in su sensu de dhue istare deasi bene de no si ndhe bòllere andhare
Synonyms e antonyms
cotulare,
cratzai 1
| ctr.
iscotare 1
Idioms
csn:
cotare suta a unu = istrumpai a terra, pònniri asuta a unu pro dhu surrai; cotàresi in d-unu logu = aposentaisí, abarrai a tropu in d-unu logu (tzacaresiche che cota); cotzare sos ammuntos in su letu = pinnigare sos oros a parte de fora, a s'ala de cabita
Sentences
si cotat su carru, sa màchina, chi no si che moant si sa carrela est in betada ◊ su picu cheret cotadu ca sinono sa màniga est lasca e si che essit ◊ sas cubas si cotant pro no cadhinare
2.
in su logu chi si cotant no ch'essint chentza burdellu
3.
si lu tenzo mi lu coto suta e li dao surra ◊ s'animalatzu si mi truvat e si mi cotat suta (G.Ruju)◊ lu leo in pesu, in d-una calpidura che lu coto ca passat su trenedhu in sas rotàglias
Translations
French
caler,
étayer,
coincer
English
to stabilize with wedges
Spanish
acuñar
Italian
imbiettare
German
aufkeilen.
cotulàre , vrb Definition
pònnere in mesu a cotza, po fàere istrobbu; intrare a s'acotu, a logu de aprigu, inue istare
Synonyms e antonyms
infrichiri,
infruncuai,
intraudhare,
intraudhulare,
intraugliare,
intremèsiri
/
atzutzonare,
aposentae
Sentences
si fit cotulada in domo de cudhu aposta pro che li furare sa cosa
2.
sa porrociana de don Chicu penseit bene de si cotulare
Etymon
srd.
Translations
French
s'entremettre,
se réfugier
English
to interfere,
to take shelter
Spanish
entrometerse,
refugiarse
Italian
introméttersi,
rifugiarsi,
ricoverarsi
German
sich einmischen,
sich retten.
coviàre 1 , vrb: cunviare,
cuviare Definition
cuménciare a andhare, fàere su cunviu, su cuménciu de una cosa, aprontare sa cosa de pigare
Synonyms e antonyms
atelare,
comentzari,
incomintzae,
inghitzai,
isprimitziai
/
ammaniai,
ghiai,
incarrebai
Sentences
apo connóschidu albores e interinadas semper prosighindhe a s'atopu cuviadu (F.De Cortis)◊ apo a mandhigare su pane dae sa mesa impromissa cuviada adhàeche ◊ su fogu forroxat e sutzat sas venas in pàstinos de pascionu, die cun die dae sos mannos cuviados
2.
sos pitzinnos no sunt ancora mannos: permítimi chi los cresca in santa paghe, chi los cúvie in s'ereta via (Pazzola)◊ no serrat pibiristas istanote sa Luna, ca cúviat sas istellas
Etymon
itl.
conviare
Translations
French
préparer
English
to prepare
Spanish
preparar
Italian
preparare
German
vorbereiten.
coxíbi, coxíli , agt Definition
nau prus che àteru de laore, chi est de còere, bonu po còere; chi est de bonu cotu; nau de ccn., chi si lassat pigare comente bolent is àteros, chi adduit tropu a s'àteru
Synonyms e antonyms
coidore,
coili 1
| ctr.
gremedhu
Sentences
loris coxibis sunt totu sos laores bonos a còghere pro sa zente gai etotu comente si collint, chentza maghinados: fae, prisuci, basoludundhu, e gai
Etymon
ltn.
cocibilis
Translations
French
facile à cuire
English
something to cook,
that is easy to cook
Spanish
para cocer
Italian
da cuòcere,
che cuoce facilmente,
cottóio
German
zum Kochen,
einfach zu kochen.