Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

cuberràre , vrb Definition su tènnere contu, contivigiare, atèndhere sa gente e su logu inue istat cun leis e poderes soberanos comente dhos tenet un’istadu; giare su bivu a unu po su trebballu chi faet segundhu sa genia de cuntratu Synonyms e antonyms atèndhere, contifizare, cruvennare, cuguzare, guvernai Sentences sas monzas ant batiu pitzinnas òrfanas pro las pesare e cuberrare ◊ in cussu monte bi est semper s'àbbile cuberrandhe sos fizos ◊ sos partios che ant zacarau su fassismu pro nche pònnere pedes a cuberrare s'Itàlia 2. a sos messadores lis dant sa paca de sa die e los cuberrat su mere ◊ sunt fachendhe sas pitzinnarjas e gai a issas puru las cuberrant, las bestint e carchi sodhu lis suprit 3. Nostra Sennora los at cuberraos suta de su mantu de sa misericórdia sua ◊ unu gapote múrinu lu cuberrabat in su tempus malu Etymon ltn. *cubernare Translations French gouverner English to govern Spanish gobernar Italian governare German regieren.

cubíre , vrb: cupire Definition disigiare meda, forte Synonyms e antonyms aputzare, cúbere, disigiai Sentences dego m'isto a murmutu cupindhe bona fortuna ◊ innantis fis a lèpores e pudhas e como ses cupinne finas su serione de sa chipudha! ◊ ite semus cupindhe in custu tzecu andhare nostru? ◊ tandho ant a mòvere sos chi su ballu tundhu ant cubidu 2. l'isco chi candho cubis sa trasferta sa mesada ti dat aficu lanzu (P.Giudice Marras)◊ sunt umbras cubidas in giuntas de terra Surnames and Proverbs prb: chie at facultade no cubit su pane Etymon ltn. cupire Translations French convoiter English to long for Spanish codiciar Italian bramare German herbeisehnen.

cuciàre 1 , vrb Definition nau de is canes, istare in su crocadórgiu insoro; rfl. nau de unu, ammischinare Translations French se coucher (se dit d'un chien) English to curl up Spanish sentarse el perro Italian accucciarsi German kuschen.

cucuciàre , vrb: acuguzare, cucutare, cucutzare, cucuzare, cuguciare, cugugiare, cugutzare, cuguzare Definition betare a pitzu a cugudhu, po ammontu, pònnere ammontu; foedhandho de sonos fortes, cuare e no lassat intèndhere àteru / cuguzare cosa a unu, a carchi cosa = pònnere ammontu in pitzu Synonyms e antonyms acarragiai, acavacai, afianzare, ammantai, assacarrare, cobèrrere, cutzicare, imbusciae | ctr. iscuguzare Sentences una néula carca at cuguzadu su campu ◊ in domo bi aiat una fressada de lana pro si cuguzare su note ◊ su nie at cuguzadu onzi logu ◊ sa pinneta fit totu cuguzada a perrones d'élighe ◊ cugúzali una cobertedha a su pitzinnu, no tenzat fritu! 2. s'uraganu che cuguzat sas boghes de dolore ◊ depent àere àpidu un’impudu lébiu chi però luego aiant cuguzadu cun carchi iscusa (N.Falconi) Etymon srd. Translations French couvrir English to cover Spanish cubrir, tapar Italian coprire German decken.

cuerrài, cuerràre , vrb Definition cuare ma prus che àteru po fàere s'ala, po fàere is partesas a ccn.; mantènnere unu segretu Synonyms e antonyms cuai, cuberrare* | ctr. iscuguzare, iscobiare Sentences sa muzere a bortas cuerrat a su maridu sas fartas de sos fizos ◊ dae sos canes truvada si cuerrat assustrada aintru de una pinneta afaca a mare ◊ nosu fintzas a immoi dh'eus tentu cuerrau, ma ti feus a iscí ca… 2. sa boche de s'internu ti faedhat de culpa, de pecadu cuerradu Surnames and Proverbs prb: chie furat e chie cuerrat sunt cumpanzos de pare ◊ muzere manna cuerrat maridu Translations French cacher English to hide Spanish esconder Italian nascóndere German verstecken.

cufàchere , vrb: acunfàiri, cufàghere, cunfàghere Definition andhare bene, fàere bene a sa salude, a su crèschere de unu o de una mata / pps. cufàchiu Synonyms e antonyms cunfàvere | ctr. nòghere Sentences in cue, ca est terrinu chi li cufaghet, bi ponet su laore, meda ◊ inue che fit no li cufaghiat s'ària e torradu si ndh'est Translations French convenir, seoir English to suit Spanish sentar bien Italian confarsi German passen.

cufafaràre , vrb: cunfanfarare Definition istare a cufàfara Synonyms e antonyms argiolae, arrallai, badaciare, ciaramedhare, friganzare, paraletare Etymon srd. Translations French bavarder English to chat Spanish charlar Italian ciarlare German schwatzen.

cufessàre , vrb: cunfessae, cunfessai, cunfessare Definition su nàrrere o atrogare is cosas, nau mescamente de su male o de is pecaos chi unu at fatu e de is pecos chi tenet e fartas chi at fatu (si manígiat meda in forma prnl.); nau de is preides, su ascurtare e foedhare a unu chi dhi narat totu su chi dhi paret de dèpere nàrrere po dhi giare su sacramentu de su perdonu Synonyms e antonyms addulgare, ammítere, atorgare, avriare 1 | ctr. dennegai, necare Sentences de totu su chi as nadu mezus cunfessadindhe!◊ ita seis, cunfessendi, chi fuedhais aici? ◊ candho dhos ant tentos ant cufessau de che àere furau sa cosa ◊ no m'istes cua cua: cunfessa sa veridade! ◊ cufessadu ti ses? Etymon itl. Translations French avouer, se reconnaître English to confess Spanish confesar Italian confessare German beichten.

cufetàre , vrb: cufitare, cunfetai, cunfetare, cunfitai Definition pònnere is cundhimentos a is cosas de papare, prus che àteru a cosas chi no si papant luego: olia, panceta, presciutu, sartitzu o àteru, cosas chi po pigare sabore bolent lassadas tempus meda cun su cundhimentu Synonyms e antonyms cundhire Sentences custu sali est bonu po cunfitai olia e tomatas sicadas ◊ issu segat canciofedha isceti po cunfetai 2. sa mesa fut prena de olia cunfitada, fenugu, arreiga e casu martzu Etymon itl. Translations French enrober de sucre English to candy Spanish adobar Italian confettare German dragieren.

cufidàre , vrb Definition nàrrere calecunu segretu o cosa delicada a unu, in manera personale e no in cara de àtere chiesisiat Synonyms e antonyms iscobiare | ctr. cuai Etymon itl. Translations French se confier à English to open one's heart Spanish confiarse Italian confidarsi German sich anvertrauen.

cufirmàre , vrb: cunfirmai, cunfirmare, cunfrimai Definition giare sa segurtade, sa cunfirma; giare su sacramentu de sa crésima, su cunfrimu Synonyms e antonyms abbalorare, averai / cresimai Sentences tempus faghet mi aiant cunfirmadu de s'arresetu de babbu tou inoghe 2. seu sentza de mi cunfessai de candu mi ant cunfrimau ◊ su nonnu chi ti at batizadu si est immentrigadu de ti pònnere sale e su chi ti at cunfrimadu gai etotu! Scientific Terminology prdc Translations French confirmer English to confirm Spanish confirmar Italian confermare German bestätigen, firmen.

cuformàre , vrb Definition fàere una cosa a cunforma a un'àtera Synonyms e antonyms addatare Translations French conformer English to shape Spanish conformar Italian conformare German gestalten.

cufortàre , vrb: cunfortai, cunfortare Definition fàere o nàrrere calecuna cosa chi podet serbire de alléviu o po animare a chie at tentu dannu o sunfrit de calecunu dispraxere Synonyms e antonyms aconnoltare, aliviai Sentences s'ozusantu cunfortat su cristianu pro sa morte ◊ mi cufortat ischendhe chi sas cantones mias sunt servidas a carchi cosa de bonu ◊ sa pipia at cumentzau a pràngiri e sa mama at circau de dha cunfortai Etymon itl. Translations French réconforter English to console Spanish confortar Italian confortare German trösten.

cufrontàre , vrb: cunfrontai, cunfrontare Definition pònnere apare una cosa cun s'àtera a bíere ite tenent de oguale e de diferéntzia, fàere cumparàntzias Synonyms e antonyms aparagonare, aparinare, cumparai, cumparantziai Translations French comparer English to compare Spanish confrontar, relacionar Italian confrontare German vergleichen.

cugnàre , vrb: cungiai, cungiare, cungiari, cunzare Definition serrare, acostire is duas partes de un’apertura de no abbarrare logu in mesu, pònnere sa cungiadura, inghiriare unu logu ororu prus che àteru in su sartu cun calecuna cosa (es. sida, muru, arretza) de impedire chi si essat o s’intret Synonyms e antonyms serrai, tancare / incujare 1 / abbutonare | ctr. abbèrrere, iscungiai Sentences cunzat sos ocros e zirat sa conca ◊ su nie ponet murallas e ti cunzat a intro de domo ◊ candho essis cunza sa gianna! ◊ che cunzas cudhu in foras ◊ cunza s'anzone in sa cherina! ◊ sa corte fit cunzada a murichedhu gurdu ◊ cras cugnant s'iscola ◊ su funnagu cugnau dh'as? 2. is gutones de su custumu nce dhus imbucant in is traus de cabessu po cungiari sa camisa Etymon ltn. cuneare Translations French clôturer English to enclose Spanish cercar Italian chiùdere, recintare German schließen, einfrieden.

cultodiàre , vrb: custodiai, custodiare Definition castiare a unu o una cosa a manera chi no tèngiat dannu o no nche dha furent Synonyms e antonyms acastiai, aggordai, agguardai, agorrai, coltoire, mirai, miramentare, tentare Sentences dh'ant custoriara bèni custa cosa ◊ si narat chi su corpus de custu santu est custodiau in sa crésia a issu dedicada Translations French conserver English to preserve, to govern Spanish guardar Italian conservare, governare German aufbewahren.

culturínas , avb Definition èssere in c. = àere belle e acabbau una cosa Translations French toucher à sa fin English said of a situation coming to an end (action) Spanish estar en las últimas Italian agli sgóccioli German am Ende.

cumandài , vrb: cumandhare, cumannare Definition giare órdines, mandhare a cumandhu o miscione fintzes po praxere, àere su podere, pònnere trebballantes a pagamentu, fintzes fàere comporare, pregontare cosa a bufare o a papare a pagamentu / cumandit! = nerit!; èssere a sa manu de cumandhare = àere su cumandhu, èssere meres Synonyms e antonyms obbligai Sentences cumandhadu at zente cun istancas e a fine de ora cun tribàgliu tiradu ndhe l'ant fora (P.Pisurzi)◊ candho li cumandhant a bufare, no lis dat petzi che isciucadura ◊ est cumandendimí a dedí e a denoti sentza de mi giai mancu unu giantésimu!…◊ maris e mundus no pretendas fai, solamenti cudhu chi cumandat Deus (D.Bernardini) 2. cumpadessat ca no teneus logu de arriciri genti de calidadi cumenti a issa: e ita mi cumandat?! 3. at cumandau tres costumus Surnames and Proverbs prb: chie no est bonu a servire no est bonu a cumandhare Etymon ltn. *commandare Translations French commander English to command Spanish mandar, comandar Italian comandare, ordinare German befehlen.

cumassài, cumassàre , vrb: acumassare, cummessai, cummossai, cumossai Definition impastare sa farra cun su frammentu po fàere su pane, is tzípulas; ispartzire sa pasta impastada in cumossos de suíghere Synonyms e antonyms impastai, inturtare Sentences manus lestras sedatzant sa farra, dha cumossant, dha ciuexint, dh'ispòngiant e dha inforrant ◊ su civraxu est totu cummessau e ciuetu ◊ immoi, sa farra cumossada tocat a dha ciuexi 3. poita custa cronta chi una dí fiat pani no si lassat prus cumossai de sa manu? ◊ sa beridadi de sa vida est cummossada de gosu e de tristura Etymon ltn. cummassare Translations French pétrir English to knead Spanish amasar Italian impastare, intrìdere la farina German kneten.

cumbatàre , vrb Definition ammungiare, su istare a cumbata, a gherrígiu, faendho prus che àteru a pelea; su dèpere padire a calecunu o ccn. cosa Synonyms e antonyms batacollare, batazare, cumbàtiri Sentences tzertos pessamentos li torrabant gai de repente chi perdiat fintzas sa gana de los cumbatare! (S.Spiggia)◊ mi at lassadu sola cun fizu meu a cumbatare in custa vida ◊ a cumbatare chimbe pitzinnos bi cheriat su podere de Deus! 2. iscassu de carenale, pro limba podiat cumbatare cun totus Translations French combattre English to fight Spanish luchar Italian combàttere German kämpfen.