Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

irfregoràre , vrb: irfrogorare Definition andharesindhe, fuire, isparire Synonyms e antonyms imbèlghere, infusilare, irfrusulare, irghelare, iscèrghere, ispesare Sentences nabat chi fit fortunau ca no nche fit irfregorau in su fronte ◊ su poledhu l'apo sèmpere iscapau in sa tanchita e mai si est irfregorau ◊ sos bandhios sunt bandhiandhe: e nois semus irfregoraos allargu dae sos bisonzos nostros in sa gherra! ◊ coitau ant a s'irghelare: totu irfregoradas si sunt! Translations French s'esquiver English to slink off Spanish pirárselas Italian svignàrsela German sich davon-machen.

irfrenàre , vrb: isfrenare Definition pigare e trantzire, lassare andhare su frenu; istare, andhare, fàere chentza régula, coment'e chentza frenos Synonyms e antonyms | ctr. frenae Translations French ôter le frein English to release the brake on Spanish desatar Italian sfrenare German die Bremse lösen, entfesseln.

irfrezàre , vrb: irfreziare, isfregiare Definition fàere o pònnere istrúpiu, guastare o fàere dannu a unu, a una cosa, de pàrrere fintzes légiu, lègia Synonyms e antonyms iscempiai, slegiai, strupiai Translations French balafrer English to disfigure Spanish dejar marcado, rasgar Italian sfregiare German eine Schmarre machen.

irfriargiàre , vrb: isfiolzare, isfrionzare, isfriorzare Definition menguare su caente, sa basca, fàere prus friscura, prus friscu, nau fintzes in su sensu de acabbare; passare s’arrennegu Synonyms e antonyms afritare, ifridare, stebidai / scexiai Sentences su sero isfriorzat sa die 2. paret chi no isfrionzent piús custas dies de sicagna 3. si est inchietu, làssalu irfriargiare! Etymon ltn. *ex-frigoriare Translations French rafraîchir English to refrigerate, to cool Spanish refrescar, enfriar Italian refrigerare German abkühlen.

irfrissuràre , vrb: isfressurare, isfrisciurai, isfrissurare, sfrisciurai Definition bogare, segare sa frisciura de sa bentre de unu pegus pangau; in cobertantza e nau de gente, fàere css. cosa o ifortzu mannu po un'iscopu, po agiudare a unu Synonyms e antonyms irmatare / matanare, ischissimignare, smerai 2. su tzeracu totu sa die si fachiat a cantos irfrissurànnesi a travàgliu cràtiu ◊ si sunt isfressurados fatendhe inchinos a noranta grados! ◊ apas pascéntzia: no t'isfrissures! ◊ unu tempus sa laorera fit totu a fortza de bratzos, a s'isfrissura isfrissura cun sos boes Etymon srd. Translations French se mettre en quattre pour qqn. English to leave no stone unturned Spanish echar los hígados, desvivirse por Italian farsi in quattro per qlc. o qls. German sich vierteilen.

irfroghedhàre , vrb: irfruedhare Definition segare is pigionatzos o cambos noos chi essint in su truncu o in su fundhale de is matas Synonyms e antonyms immodhitare, irbrossare, irfrogare, irgrasazonare, ischesciai, ispudhonare | ctr. imbrossai Sentences apo irfruedhadu sos múzulos, ca creschent menzus sas iferturas Etymon srd. Translations French ébourgeonner English to pinch out Spanish deschuponar Italian scacchiare, tagliare gli spròcchi German ausgeizen.

irfrutàre, irfrutuàre , vrb: isfrutare, sfrutai Definition fàere bogare e learesindhe su frutu de calecuna cosa o de su trebballu de ccn. àteru, mescamente si est fatu a tropu: si narat fintzes in su sensu de pònnere o impreare calecuna cosa po un’iscopu Sentences sa terra, si l'irfrútuas tropu, poi no daet prus nudha ◊ amus dadu s'ortu a Fulanu a si l'irfrutuare ◊ sos dinaris nostros si los irfrútuat sa banca ◊ bi ndh'at chi si aprofitant de s'àteru pro l'irfrutuare ◊ custa bestimenta no ti l'as irfrutuada nudha Etymon itl. Translations French exploiter English to exploit Spanish explotar Italian sfruttare German ausnutzen.

irfurràre , vrb: isfurrare, sforrai Definition bogare de su forru; fintzes imbentare a cudha manera, bogare a pígiu Synonyms e antonyms sciorrai | ctr. iforrare Sentences sa mama irfurravat su pane e lillu davat, modhe e cajente 2. sa pintura moderna, o Cimabue, oe t'isfurrat tzertos istrominzos oscuros che istranos indovinzos, legos che imbreagos rue rue! 3. su gorropu impercat e irfurrat chin tràpulas, ispéntumas e nurras (L.Loi) Etymon srd. Translations French retirer du four English to take out of the oven, to churn out Spanish deshornar Italian sfornare German aus dem Backofen herausnehmen.

irgangàre , vrb: isgangare, sgangai Definition segare is cannas de su gúturu o gannighinas; segare is tuledhas, genia de néulas a parte de aintru in su gúturu; segare, bogare is gangas a su pische Synonyms e antonyms iggannai, ispajolare, ispobiai, ispojai, sgraguenai Sentences aiat irgangatu una erveche e l'aiat cota a budhitu Etymon srd. Translations French égorger, opérer des amygdales English to slit s. o.'s throat, to cut tonsils Spanish degollar, quitar las amígdalas Italian sgozzare, tagliare le tonsille German die Kehle durchschneiden, die Mandeln entfernen.

irgantzàre , vrb: isgantzare, scanciai Definition pigare una cosa de su gànciu; bogare, lassare andhare o bogare de pare Synonyms e antonyms ispicai / iscrobare | ctr. apicai / ingrauciare 2. si fit presentadu isalenendhe che unu pissighidu, chentz'àere sa fortza de isgantzare peràula 3. at isgantzadu sas manos Translations French décrocher English to unhook Spanish desenganchar Italian sganciare German abhaken.

irgantzellàre , vrb: iscancellai, iscantzellare, scancellai Definition iscríere in pitzu de àtera cosa iscrita o fintzes passare calecuna cosa a manera chi s'iscritura no si potzat bíere, no si potzat lígere o no ndhe abbarret; ispèrdere sa cosa de no ndhe abbarrare Synonyms e antonyms burrai, ingancellare, sborrai Sentences sa morte no at a istentare a che isgantzellare totu ◊ crediant chi su progetu nche l’aiant iscantzellatu ◊ galu non aiat àpitu su tempus de nche iscantzellare s'iscrita ◊ comente at próidu che at iscantzelladu sas tratas ◊ ti che ant irgantzelladu dae s'elencu Etymon itl. (s)cancellare Translations French effacer, biffer English to delete, to rub out, to wipe out Spanish borrar Italian cancellare German durchstreichen.

irganzàre , vrb: iscantzare, iscanzare, isganzare, sgangiai Definition apèrrere unu pagu; nau de unos cantu frutuàrios a duos corgiolos (es, nughe, castàngia), tzacare, apèrrere su primu candho funt lómpios, apèrrere s'upighedhu o butone de is frores Synonyms e antonyms abbèrrere, aggalenare, assibbiare, ilghintzire, imbasare, iscanzire, iscadangiai, ischinzare, ischinzire, scaravangiai, sucunzare, tambai | ctr. serrai Idioms csn: i. unu risu = arriri, fai s'arrisixedhu, iscanzare de laras (in custu sensu si narat su vrb. fintzas a solu); i. die = fàghere die; i. a prànghere = imbucare, inghitzai a pràngiri Sentences a ti l'iscanzo su bracone pro chi intret ària? ◊ sa zanna cheret iscanzada pro colare aera ◊ de sa camisa iscantzada ndh'istupavant bete titas!… 2. sa nughe, sa méndhula est iscantzendhe 3. iscanzat issa sas laras che chi m'intendhat riendhe (F.Secchi)◊ daghi si sapiat segura de no la bídere neunu, l'isganzaiat su risu, a su piciocu ◊ iscanzèndhesi a risu isterret sos bratzos e cadredhat Translations French entrouvrir English to half-close (open), to unfold Spanish entornar, abrir Italian socchiùdere, dischiùdere German halb schließen, ablehnen

irgardàre , vrb Definition coment'e petenare sa lana po dha limpiare; iscabbúllere de ccn. cosa Synonyms e antonyms balminare, carminai, iscabbúllere, isgraminare, isparpedhare, laminare 2. chentza abbocaos, comente si tiat pòdere irgardare cussu pacubene? ◊ commo dae cue a s'irgardare bi cheret: tzertu chi colant in rodas malas! Etymon srd. Translations French carder English to card Spanish cardar Italian cardare German hecheln.

irgargàre, irgarghiàre , vrb rfl Definition istare a irgargos, a boghes Synonyms e antonyms igrogoenai, isarguenare, sguturai Etymon srd. Translations French s'égosiller English to shout oneself hoarse Spanish desgañitarse Italian sgolarsi German sich die Lunge ausschreien.

irghelàre , vrb: ischelare 1, isgalare, isghelare Definition ighilliare, andharesindhe a manera de no si pòdere bíere; fàere andhare, giagarare; bogare o piscare su pígiu de ccn. cosa (de su brodu, de su late)/ irghela belle e deretu! = stupanci! Synonyms e antonyms andai, caciare, cupare 1, essire, imbèlghere, infusilare, irfregorare, irgelae, iscèrghere, isparèssiri / gegherai / batire, poltare | ctr. aparèschere, apàrrere, cumpàrrere Sentences irghela a chircare a sorre tua! ◊ nos separamus ue che isgalat su sole ◊ a tota fua che ischelat atesu un'ariopranu ◊ sos parentes, pro los lassare in pasu, si sunt irghelaos ◊ est arreadu finas chi no nche l'at bidu isgheladu in s'úrtima borta de su caminu 2. sa luna est ischelandhe su gadhu de su pore nighedhu de sas nues ◊ l'ant irghelau che cane dae crésia! 3. at irghelau su late a bidha Etymon srd. Translations French disparaître, dissiper English to dissolve Spanish desaparecer Italian dileguare German verschwinden.

irgherremiàre , vrb: irgherrimiare Definition èssere o fàere a gherrígios, pruschetotu a giogu Synonyms e antonyms gherrigiai, ingherriare, ischimerriare / matanai, peleai Sentences in cussa corte a pitzinnos bi amus risu e irgherremiau ◊ tenet séichi annos e li aggradit a irgherremiare ◊ sos pitzinnos curriant e irgherrimiabant pro bocare sas fortzas 2. est irgherrimiandhe fitianu chin sas annadas malas, chin una chedha de animales Etymon srd. Translations French faire la guerre, combattre English to war Spanish guerrear Italian guerreggiare German Krieg führen.

irghinitàre, irghinitiàre , vrb: irghitinare, irghitzunare Definition iscutulare o iscabbúllere su preugu, iscutulare po che fàere orrúere a terra css. cosa (fintzes in su sensu de s'iscabbúllere de unu); illimpiare su laore Synonyms e antonyms ispiogare / ischitinare, ischitzilliare, iscotzinare, sachedhare, saidare, scotulai / ispagiare 2. pro si l'irghitinare li at dau una bella ispinta e cudhu est falau a terra che pirastru ◊ irghithinàtebbos e ischitatebboche dae su sonnu! Etymon srd. Translations French secouer English to shake Spanish sacudir Italian scuòtere German schütteln.

irgiànghere , vrb: irjànghere, irzànghere, ixànghere Definition segare, istacare, istesiare duas cosas aciuntas, duos arremos Synonyms e antonyms arrogai, innànghere, iscadapiare, istuturai, scongiuntai | ctr. aciuntai, agiànghere Sentences zuto su coro irzantu: no mi consolo cantu duro biu! ◊ est romasu cadidu, gai fadigadu chi paret a punt'a s'irzànghere! ◊ sos pecatos de su munnu li fint irgianghenne sa carena Etymon srd. Translations French disjoindre English to disconnect Spanish desunir Italian disgiùngere, sconnèttere German trennen, ablösen.

irgomàre , vrb: iscomare, scomai Definition ischimare, segare is cambigiolos de is naes, is puntas de is matas Synonyms e antonyms iscarvare, ischimare, ischimizonare, isfrongiare Sentences faghent iscomare s'ílighe mannu pro fàghere unu letu de sida Etymon srd. Translations French effeuiller English to strip of leaves Spanish escamondar Italian sfrondare German entlauben.

irgranàre , vrb: irgraniare, isgranai, isgranare, sgranai Definition istacare su granu de sa tega, de s'ispiga Synonyms e antonyms irgranedhare, irranare, scoinai, spapai Etymon srd. Translations French égrener English to hull Spanish desgranar Italian sgranare German auskörnen.