irfregoràre , vrb: irfrogorare Definitzione
andharesindhe, fuire, isparire
Sinònimos e contràrios
imbèlghere,
infusilare,
irfrusulare,
irghelare,
iscèrghere,
ispesare
Frases
nabat chi fit fortunau ca no nche fit irfregorau in su fronte ◊ su poledhu l'apo sèmpere iscapau in sa tanchita e mai si est irfregorau ◊ sos bandhios sunt bandhiandhe: e nois semus irfregoraos allargu dae sos bisonzos nostros in sa gherra! ◊ coitau ant a s'irghelare: totu irfregoradas si sunt!
Tradutziones
Frantzesu
s'esquiver
Ingresu
to slink off
Ispagnolu
pirárselas
Italianu
svignàrsela
Tedescu
sich davon-machen.
irfrenàre , vrb: isfrenare Definitzione
pigare e trantzire, lassare andhare su frenu; istare, andhare, fàere chentza régula, coment'e chentza frenos
Sinònimos e contràrios
| ctr.
frenae
Tradutziones
Frantzesu
ôter le frein
Ingresu
to release the brake on
Ispagnolu
desatar
Italianu
sfrenare
Tedescu
die Bremse lösen,
entfesseln.
irfrezàre , vrb: irfreziare,
isfregiare Definitzione
fàere o pònnere istrúpiu, guastare o fàere dannu a unu, a una cosa, de pàrrere fintzes légiu, lègia
Sinònimos e contràrios
iscempiai,
slegiai,
strupiai
Tradutziones
Frantzesu
balafrer
Ingresu
to disfigure
Ispagnolu
dejar marcado,
rasgar
Italianu
sfregiare
Tedescu
eine Schmarre machen.
irfriargiàre , vrb: isfiolzare,
isfrionzare,
isfriorzare Definitzione
menguare su caente, sa basca, fàere prus friscura, prus friscu, nau fintzes in su sensu de acabbare; passare s’arrennegu
Sinònimos e contràrios
afritare,
ifridare,
stebidai
/
scexiai
Frases
su sero isfriorzat sa die
2.
paret chi no isfrionzent piús custas dies de sicagna
3.
si est inchietu, làssalu irfriargiare!
Ètimu
ltn.
*ex-frigoriare
Tradutziones
Frantzesu
rafraîchir
Ingresu
to refrigerate,
to cool
Ispagnolu
refrescar,
enfriar
Italianu
refrigerare
Tedescu
abkühlen.
irfrissuràre , vrb: isfressurare,
isfrisciurai,
isfrissurare,
sfrisciurai Definitzione
bogare, segare sa frisciura de sa bentre de unu pegus pangau; in cobertantza e nau de gente, fàere css. cosa o ifortzu mannu po un'iscopu, po agiudare a unu
Sinònimos e contràrios
irmatare
/
matanare,
ischissimignare,
smerai
2.
su tzeracu totu sa die si fachiat a cantos irfrissurànnesi a travàgliu cràtiu ◊ si sunt isfressurados fatendhe inchinos a noranta grados! ◊ apas pascéntzia: no t'isfrissures! ◊ unu tempus sa laorera fit totu a fortza de bratzos, a s'isfrissura isfrissura cun sos boes
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se mettre en quattre pour qqn.
Ingresu
to leave no stone unturned
Ispagnolu
echar los hígados,
desvivirse por
Italianu
farsi in quattro per qlc. o qls.
Tedescu
sich vierteilen.
irfroghedhàre , vrb: irfruedhare Definitzione
segare is pigionatzos o cambos noos chi essint in su truncu o in su fundhale de is matas
Sinònimos e contràrios
immodhitare,
irbrossare,
irfrogare,
irgrasazonare,
ischesciai,
ispudhonare
| ctr.
imbrossai
Frases
apo irfruedhadu sos múzulos, ca creschent menzus sas iferturas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ébourgeonner
Ingresu
to pinch out
Ispagnolu
deschuponar
Italianu
scacchiare,
tagliare gli spròcchi
Tedescu
ausgeizen.
irfrutàre, irfrutuàre , vrb: isfrutare,
sfrutai Definitzione
fàere bogare e learesindhe su frutu de calecuna cosa o de su trebballu de ccn. àteru, mescamente si est fatu a tropu: si narat fintzes in su sensu de pònnere o impreare calecuna cosa po un’iscopu
Frases
sa terra, si l'irfrútuas tropu, poi no daet prus nudha ◊ amus dadu s'ortu a Fulanu a si l'irfrutuare ◊ sos dinaris nostros si los irfrútuat sa banca ◊ bi ndh'at chi si aprofitant de s'àteru pro l'irfrutuare ◊ custa bestimenta no ti l'as irfrutuada nudha
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
exploiter
Ingresu
to exploit
Ispagnolu
explotar
Italianu
sfruttare
Tedescu
ausnutzen.
irfurràre , vrb: isfurrare,
sforrai Definitzione
bogare de su forru; fintzes imbentare a cudha manera, bogare a pígiu
Sinònimos e contràrios
sciorrai
| ctr.
iforrare
Frases
sa mama irfurravat su pane e lillu davat, modhe e cajente
2.
sa pintura moderna, o Cimabue, oe t'isfurrat tzertos istrominzos oscuros che istranos indovinzos, legos che imbreagos rue rue!
3.
su gorropu impercat e irfurrat chin tràpulas, ispéntumas e nurras (L.Loi)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
retirer du four
Ingresu
to take out of the oven,
to churn out
Ispagnolu
deshornar
Italianu
sfornare
Tedescu
aus dem Backofen herausnehmen.
irgangàre , vrb: isgangare,
sgangai Definitzione
segare is cannas de su gúturu o gannighinas; segare is tuledhas, genia de néulas a parte de aintru in su gúturu; segare, bogare is gangas a su pische
Sinònimos e contràrios
iggannai,
ispajolare,
ispobiai,
ispojai,
sgraguenai
Frases
aiat irgangatu una erveche e l'aiat cota a budhitu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
égorger,
opérer des amygdales
Ingresu
to slit s. o.'s throat,
to cut tonsils
Ispagnolu
degollar,
quitar las amígdalas
Italianu
sgozzare,
tagliare le tonsille
Tedescu
die Kehle durchschneiden,
die Mandeln entfernen.
irgantzàre , vrb: isgantzare,
scanciai Definitzione
pigare una cosa de su gànciu; bogare, lassare andhare o bogare de pare
Sinònimos e contràrios
ispicai
/
iscrobare
| ctr.
apicai
/
ingrauciare
2.
si fit presentadu isalenendhe che unu pissighidu, chentz'àere sa fortza de isgantzare peràula
3.
at isgantzadu sas manos
Tradutziones
Frantzesu
décrocher
Ingresu
to unhook
Ispagnolu
desenganchar
Italianu
sganciare
Tedescu
abhaken.
irgantzellàre , vrb: iscancellai,
iscantzellare,
scancellai Definitzione
iscríere in pitzu de àtera cosa iscrita o fintzes passare calecuna cosa a manera chi s'iscritura no si potzat bíere, no si potzat lígere o no ndhe abbarret; ispèrdere sa cosa de no ndhe abbarrare
Sinònimos e contràrios
burrai,
ingancellare,
sborrai
Frases
sa morte no at a istentare a che isgantzellare totu ◊ crediant chi su progetu nche l’aiant iscantzellatu ◊ galu non aiat àpitu su tempus de nche iscantzellare s'iscrita ◊ comente at próidu che at iscantzelladu sas tratas ◊ ti che ant irgantzelladu dae s'elencu
Ètimu
itl.
(s)cancellare
Tradutziones
Frantzesu
effacer,
biffer
Ingresu
to delete,
to rub out,
to wipe out
Ispagnolu
borrar
Italianu
cancellare
Tedescu
durchstreichen.
irganzàre , vrb: iscantzare,
iscanzare,
isganzare,
sgangiai Definitzione
apèrrere unu pagu; nau de unos cantu frutuàrios a duos corgiolos (es, nughe, castàngia), tzacare, apèrrere su primu candho funt lómpios, apèrrere s'upighedhu o butone de is frores
Sinònimos e contràrios
abbèrrere,
aggalenare,
assibbiare,
ilghintzire,
imbasare,
iscanzire,
iscadangiai,
ischinzare,
ischinzire,
scaravangiai,
sucunzare,
tambai
| ctr.
serrai
Maneras de nàrrere
csn:
i. unu risu = arriri, fai s'arrisixedhu, iscanzare de laras (in custu sensu si narat su vrb. fintzas a solu); i. die = fàghere die; i. a prànghere = imbucare, inghitzai a pràngiri
Frases
a ti l'iscanzo su bracone pro chi intret ària? ◊ sa zanna cheret iscanzada pro colare aera ◊ de sa camisa iscantzada ndh'istupavant bete titas!…
2.
sa nughe, sa méndhula est iscantzendhe
3.
iscanzat issa sas laras che chi m'intendhat riendhe (F.Secchi)◊ daghi si sapiat segura de no la bídere neunu, l'isganzaiat su risu, a su piciocu ◊ iscanzèndhesi a risu isterret sos bratzos e cadredhat
Tradutziones
Frantzesu
entrouvrir
Ingresu
to half-close (open),
to unfold
Ispagnolu
entornar,
abrir
Italianu
socchiùdere,
dischiùdere
Tedescu
halb schließen,
ablehnen
irgardàre , vrb Definitzione
coment'e petenare sa lana po dha limpiare; iscabbúllere de ccn. cosa
Sinònimos e contràrios
balminare,
carminai,
iscabbúllere,
isgraminare,
isparpedhare,
laminare
2.
chentza abbocaos, comente si tiat pòdere irgardare cussu pacubene? ◊ commo dae cue a s'irgardare bi cheret: tzertu chi colant in rodas malas!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
carder
Ingresu
to card
Ispagnolu
cardar
Italianu
cardare
Tedescu
hecheln.
irgargàre, irgarghiàre , vrb rfl Definitzione
istare a irgargos, a boghes
Sinònimos e contràrios
igrogoenai,
isarguenare,
sguturai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
s'égosiller
Ingresu
to shout oneself hoarse
Ispagnolu
desgañitarse
Italianu
sgolarsi
Tedescu
sich die Lunge ausschreien.
irghelàre , vrb: ischelare 1,
isgalare,
isghelare Definitzione
ighilliare, andharesindhe a manera de no si pòdere bíere; fàere andhare, giagarare; bogare o piscare su pígiu de ccn. cosa (de su brodu, de su late)/ irghela belle e deretu! = stupanci!
Sinònimos e contràrios
andai,
caciare,
cupare 1,
essire,
imbèlghere,
infusilare,
irfregorare,
irgelae,
iscèrghere,
isparèssiri
/
gegherai
/
batire,
poltare
| ctr.
aparèschere,
apàrrere,
cumpàrrere
Frases
irghela a chircare a sorre tua! ◊ nos separamus ue che isgalat su sole ◊ a tota fua che ischelat atesu un'ariopranu ◊ sos parentes, pro los lassare in pasu, si sunt irghelaos ◊ est arreadu finas chi no nche l'at bidu isgheladu in s'úrtima borta de su caminu
2.
sa luna est ischelandhe su gadhu de su pore nighedhu de sas nues ◊ l'ant irghelau che cane dae crésia!
3.
at irghelau su late a bidha
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
disparaître,
dissiper
Ingresu
to dissolve
Ispagnolu
desaparecer
Italianu
dileguare
Tedescu
verschwinden.
irgherremiàre , vrb: irgherrimiare Definitzione
èssere o fàere a gherrígios, pruschetotu a giogu
Sinònimos e contràrios
gherrigiai,
ingherriare,
ischimerriare
/
matanai,
peleai
Frases
in cussa corte a pitzinnos bi amus risu e irgherremiau ◊ tenet séichi annos e li aggradit a irgherremiare ◊ sos pitzinnos curriant e irgherrimiabant pro bocare sas fortzas
2.
est irgherrimiandhe fitianu chin sas annadas malas, chin una chedha de animales
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faire la guerre,
combattre
Ingresu
to war
Ispagnolu
guerrear
Italianu
guerreggiare
Tedescu
Krieg führen.
irghinitàre, irghinitiàre , vrb: irghitinare,
irghitzunare Definitzione
iscutulare o iscabbúllere su preugu, iscutulare po che fàere orrúere a terra css. cosa (fintzes in su sensu de s'iscabbúllere de unu); illimpiare su laore
Sinònimos e contràrios
ispiogare
/
ischitinare,
ischitzilliare,
iscotzinare,
sachedhare,
saidare,
scotulai
/
ispagiare
2.
pro si l'irghitinare li at dau una bella ispinta e cudhu est falau a terra che pirastru ◊ irghithinàtebbos e ischitatebboche dae su sonnu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
secouer
Ingresu
to shake
Ispagnolu
sacudir
Italianu
scuòtere
Tedescu
schütteln.
irgiànghere , vrb: irjànghere,
irzànghere,
ixànghere Definitzione
segare, istacare, istesiare duas cosas aciuntas, duos arremos
Sinònimos e contràrios
arrogai,
innànghere,
iscadapiare,
istuturai,
scongiuntai
| ctr.
aciuntai,
agiànghere
Frases
zuto su coro irzantu: no mi consolo cantu duro biu! ◊ est romasu cadidu, gai fadigadu chi paret a punt'a s'irzànghere! ◊ sos pecatos de su munnu li fint irgianghenne sa carena
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
disjoindre
Ingresu
to disconnect
Ispagnolu
desunir
Italianu
disgiùngere,
sconnèttere
Tedescu
trennen,
ablösen.
irgomàre , vrb: iscomare,
scomai Definitzione
ischimare, segare is cambigiolos de is naes, is puntas de is matas
Sinònimos e contràrios
iscarvare,
ischimare,
ischimizonare,
isfrongiare
Frases
faghent iscomare s'ílighe mannu pro fàghere unu letu de sida
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
effeuiller
Ingresu
to strip of leaves
Ispagnolu
escamondar
Italianu
sfrondare
Tedescu
entlauben.