Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

irbariàre , vrb: irvaliare, irvariare, isvariare Definitzione essire dae tinu, no arrexonare prus, essire macu deunudotu; dhu narant fintzes in su sensu de fàere atentzione a ccn. àtera cosa po abbacare dolore, dispraxere, afrigimentu Sinònimos e contràrios ammachiae, dessessire, fatzellare, ibariae, ilgirare, iscansae, issentire, istinare, vogliare / disaviare, istrabiare 1 | ctr. atinai, atoare Frases medas imbriagos irvàriant ◊ sas frebbas lu faghent isvariare ◊ sempre sàbia e prudente ses istada ma custa bolta ses isvariendhe ◊ sa vetzesa lu fit irvalianne ◊ totu su tempus colatu in galera l'at irvaliatu ◊ azummai ndhe irbàriat de su dannu chi at tentu in famíllia 2. at cumpresu cantu mannu fit su dolore suo e at chircadu de l'irbariare nàndheli cosa ◊ aggràssias chi mi sezis imparandhe: sinono s'àsiu mi diat irbariare! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu délirer, devenir fou Ingresu to go mad, to rave Ispagnolu desvariar Italianu vaneggiare, impazzire Tedescu irrereden, verrückt werden.

irbarratzàre , vrb: isbarratzare, isbarritzare, sbaratzai Definitzione leare, bogare totu de unu logu, a manera de dhu lassare buidu, límpiu; fintzes bèndhere, ispaciare Sinònimos e contràrios ibboidare, ilbagantare, ilgavantare, illichidare, irbascaramenare, spilai | ctr. imbarratzare Frases isbarritzada e mundhada s'arzola, b'isterriant sas mannas pro triulare (G.Addis)◊ li benzeit sa punta de isbarratzare s’apusentu de su padronu 2. babbu si est acuntentau de che irbarratzare sa buteca dae duos cassiones Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu déblayer, débarrasser Ingresu to clear away Ispagnolu despejar Italianu sgomberare, sbarazzare Tedescu räumen.

irbarriàre , vrb: isbarriare, isvarriare Definitzione calare, fuliare o pònnere su càrrigu in terra, bogare fintzes solu una parte de su càrrigu; lassare a is àteros ccn. cosa trebballosa o chi no praghet Sinònimos e contràrios ilgarriare, illichidare, lassai | ctr. barriare, carriai Frases irbarriamichendhe unu pagu, ca totu custu no lu poto! ◊ amus irbarriadu su càmiu de sa linna ◊ bi sunt sos càmios chi s'irbàrriant desesi 2. custas cosas las depes fàghere tue e las irbàrrias a mie?! Tradutziones Frantzesu décharger Ingresu to unload Ispagnolu descargar Italianu scaricare Tedescu entladen.

irbasolàre , vrb: irvasolare Definitzione nàrrere isciolórios, cosas chentza fundhóriu, de pagu sustàntzia Sinònimos e contràrios ibentiare, illeriare Frases candho giuchent una tassa de binu, sos ómines istant irbasolandhe e ripetindhe sa matessi laredha ◊ dàssalu irbasolare, chin custos issudhos chi si nch'est cravandhe in conca! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu délirer Ingresu to rave Ispagnolu desvariar, vanear, disparatar Italianu vaneggiare Tedescu irrereden.

irbatulàre , vrb: isbatulare Definitzione pigare e iscúdere a calecunu logu o cun calecuna cosa; pistare, catzigare Sinònimos e contràrios abbanzare, aciociai, acorpai, arropai, isciúdere Frases candho no la cheret intèndhere li cheret irbatuladu puru! ◊ at leadu unu cantu de fuste russu, totu nodosu, pro l'isbatulare ◊ l'aiant agatadu ischervijadu in s'oru de su tirighinu: su cadhu l'aiat isbatuladu a terra ◊ a s'isbàtula isbàtula, sa limba nostra la matratant e narant chi no giuat prus 2. isbàtulant… pro disisperu, istradones de mundhu, andhantanos, a cheghentare dies a sole anzenu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu battre, frapper Ingresu to knock Ispagnolu sacudir Italianu picchiare, sbàttere Tedescu schlagen, klopfen.

irbentràre , vrb: irbrentare, sbrentai Definitzione bogare su matzàmene de sa bentre a unu pegus pangau Sinònimos e contràrios immatare, immativuzare, irbudhai, isbuserigare, isbuzare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu éventrer Ingresu to eviscerate Ispagnolu destripar Italianu sventrare Tedescu ausweiden.

irberzinàre , vrb: irverzinare, isverzinare, isvirginai, isvirginare, svirginai Definitzione leare sa verginidade, tocare o cumenciare calecuna cosa ancora ínnida, mai tocada, nau mescamente in su sensu de tocare sa fémina chi no at mai provau ómine Sinònimos e contràrios sciortari Tradutziones Frantzesu déflorer Ingresu to deflower Ispagnolu desflorar Italianu sverginare Tedescu entjungfern.

irbesciài, irbessiàre , vrb: irbissiare, irvessiare, isbesciare, isbessare Definitzione furriare o tròchere a un'ala nau mescamente de un'arremu chi a s'ifortzu si che movet de s'annoigadórgiu Sinònimos e contràrios bocare, ilgiogare, illogare, innoigare, irbièscere, irdroghillae, isconzare, isgioghedhare, scadrogai, sciadhie Frases giuto su pè drestu isbesciadu ◊ dh'iat tirada finas a cantu dh'iat irbesciau is brassus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se fouler, se luxer Ingresu to dislocate Ispagnolu dislocar, torcer Italianu slogare Tedescu verrenken.

irbianchíre , vrb: isbianchire, isbianchiri Definitzione fàere biancu, prus biancu, prus craru, essire biancu cambiandho colore: nau de su pilu, essire canu, arbu Sinònimos e contràrios ilbiadire, iscolorire / incanire Frases sa pira, candho lompet, de birde porrale irbianchit Tradutziones Frantzesu blanchir Ingresu to become white Ispagnolu blanquear Italianu imbianchire Tedescu weiß machen.

irbicàre , vrb Definitzione segare orrughedhos pruschetotu de is oros de s'istrégiu de terra o de imbidru Sinònimos e contràrios ibbichitare, irmossighedhare, isbichillitare, isorichedhare, spisedhae, spissigorrai, spistorai / abbicai Frases irbicare una tatza, una tzíchera, unu pratu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ébrécher Ingresu to chip Ispagnolu mordisquear Italianu sbocconcellare Tedescu knabbern an.

irbitzàre , vrb: ilvitzare, irvissiare, isbitzai, isbitzare, isvitzare, sbitzai Definitzione pèrdere, bogare o fàere lassare un'abbitúdine, unu vítziu, un'imbitzu Sinònimos e contràrios disabesare, disacostumai, ismeliare, ispònnere isvisciare, scotiai | ctr. abbetuare, avesai, imbisciare Frases sa pudha mia criat in sa de compare: no ndhe la poto isvitzare de peruna manera! ◊ de candho cussu est abbitendhe a domo tua no ndhe lu poto isbitzare! Ètimu itl. divezzare Tradutziones Frantzesu déshabituer Ingresu to disaccustom Ispagnolu deshabituar, desacostumbrar Italianu disavvezzare, disabituare Tedescu abgewöhnen.

irbojàre , vrb: irvojare Definitzione pònnere bene o iscapiare cosa betada o intrada apare de malu betu, istrobicare; essire o bogare de pare, ispicigare, iscrobare, lassare; fintzes fàere in lestresa Sinònimos e contràrios istrepojare, istrobillai, strogai / chirrare, disgagiai, ibbortare, iscrobare, lassai | ctr. imbogiare Frases irbojare sos pilos, sas funes, sos presorzos ◊ candho sos fiados si ammisturant za bi ndhe cheret a los irbojare!… 2. no los irbojes cussos zòvanos, ca si cherent bene! ◊ commo, za chi no càmbias tue a li lassare picare s'ammorau chi cheret, fiza tua secat sas funes e irbojat! ◊ commo est chin su maridu e no irbojat prus! ◊ su pitzinnu no s'irbojat mai dae su zaju, ca li at amore ◊ sas bichinas sunt issias a irbojare sos duos pitzocos ca si fint matzucandhe ◊ si est a irvojare, ajó ca contamus sa robba! 3. lestru, irvoja e camina! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu débrouiller Ingresu to extricate Ispagnolu desenredar, desembrollar Italianu districare Tedescu entwirren.

irborrocàre , vrb Definitzione betare in is borrocus, orrúere a bàsciu de mala manera Sinònimos e contràrios atrabentare, ispantumare, isperrumai, issussiare 2. su zocalleri colabat supra de unu cànnabu ghetau tra unu palatu e s'àteru aggarrau a unu fuste longu pro no che irborrocare a zosso Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu précipiter Ingresu to hurl down Ispagnolu derrocar, derribar Italianu dirupare Tedescu abstürzen.

irbrofodhàre , vrb Definitzione fàere o essire a fodhe, illargare, pigare un'àtera forma prus larga Sinònimos e contràrios ilfodhonare, infodhonare, istiriolare, sciabudhai, sciadhonai, sciodhai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu déformer Ingresu to put out of shape Ispagnolu deformar Italianu sformare Tedescu aus der Form bringen.

irbrossàre , vrb Definitzione segare sa brossa, is pillonatzos de una mata, pruschetotu de su truncu Sinònimos e contràrios brossare, immodhitare, irfroghedhare, ischesciai, ispudhonare | ctr. imbrossai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ébourgeonner Ingresu to strip of leaves Ispagnolu deschuponar Italianu scacchiare Tedescu ausgeizen.

irbrueràre , vrb: irbruinare, ispluerare, isprughinare, ispruinai, ispruinare, ispruirai, spruinai Definitzione iscutulare o arregòllere su pruine, limpiare de su pruine Sinònimos e contràrios ispiugherare, ispiurare, sterinniai | ctr. imbruinare, imprugherare Frases is féminas s'intendiant ispruirendu sa mobbília Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu épousseter Ingresu to dust Ispagnolu desempolvar Italianu spolverare Tedescu abstauben.

irbruinàda , nf: isproinada Definitzione su irbruinare, su limpiare su pruine / giare un'isproinada a ccn. = fàghere meda menzus o prus de isse, lassàreli su bruine coment'e binchíndhelu currindhe Sinònimos e contràrios ispiugherada / ttrs. ipiubarada | ctr. impiubarada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de chiffon Ingresu to dust Ispagnolu desempolvadura Italianu spolverata Tedescu Abstauben.

irbrunchiàre , vrb: isvrunciare, ivrunciare Definitzione iscúdere; segare s'atza a unu, nàrrere cosa a briga, in contràriu, fintzes po giare imparu Sinònimos e contràrios aciotai, aciotarai, afrustai, passillai / certai, irmurrare, irvapiare 2. si los isvrúncias, luego si annuzant Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tancer Ingresu to scold Ispagnolu reprochar Italianu rimbrottare Tedescu ausschelten.

irbudhài, irbudhàre , vrb Definitzione bogare sa budha a fora, segare sa bentre (a unu, a ccn.); in cobertantza, fintzes bínchere giogandho, in su giogu (cun posta) Sinònimos e contràrios immatare, irbentrare, sbudhai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu éventrer Ingresu to prolapse Ispagnolu destripar Italianu sbuzzonare, prolassare Tedescu vorfallen.

irbuscàre , vrb: sboscai Definitzione segare is matas, illimpiare su terrenu segandhondhe su matedu Sinònimos e contràrios immatai, ispatare | ctr. imbuschire Tradutziones Frantzesu déboiser Ingresu to disafforest Ispagnolu deforestar Italianu disboscare Tedescu abholzen.