Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

intzimiài , vrb Definitzione ingòllere o pònnere tema, intzimia, cuménciu de maladia; cumenciare, cumenciare a si pàrrere una maladia: nau de fémina, bènnere o èssere príngia Sinònimos e contràrios atemare, cajonare, colpire, temiare / comentzari 2. cussu dh'emu intzimiau dèu ◊ est intzimiau de mali ◊ est intzimiau de machiori 3. ma poita boit sa levadora: ita est, intzimiada?! ◊ depit tenni fillu ca est intzimiada 4. is fuedhus suus no intzímiant su siléntziu chi regnat in cussu logu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu causer Ingresu to cause Ispagnolu enfermar Italianu cagionare Tedescu verursachen.

intzodhài, intzodhiài , vrb Definitzione arrennèscere a fàere calecuna cosa, bogàrendhe atzola, intzertare / i. fuedhu = ispirastrare peràula, nàrrere cun craresa, bene, sas peràulas Sinònimos e contràrios acamingiai, ammatzamurrai, incannugai / ispirastrare Frases si no ndi fadeus oi, de custa cosa, no nd'intzodhaus prus ◊ ita totu est su chi ses intzodhendu? ◊ si dh'at nau in tres línguas ma no nd'intzódhiat manc'una! 2. totus fuant prenus de ispantu e no intzodhànt fuedhu ◊ no intzodhat fuedhu, achíchiat e is pagus fuedhus chi narat funt ammesturaus e a truncu de língua Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu embobiner, resoudre Ingresu to hit words Ispagnolu dar en el blanco Italianu venire a capo di qlcs., impastocchiare Tedescu einer Sache auf den Grund kommen.

intzuài , vrb Definitzione murrungiare, nau de su porcu Sinònimos e contràrios acioare, crochidare, tzuinai, tzuniari Tradutziones Frantzesu grogner Ingresu to grunt Ispagnolu gruñir Italianu grugnire Tedescu grunzen.

intzudhíre , vrb Definitzione intrare unu pagu a fortza in logu malu, difícile, de malesa, de gente meda Sinònimos e contràrios atzutzudhire, fichire, ifertzire, imbèlghere, incotzigare, infruncuai, intzutzudhire Frases no ti agatant mai in posse: no isco inue ti che intzudhis! ◊ si che intzudhiat in totue fintzas si no bi aiat logu ◊ si no intzudhis, cun totu custas màchinas no colas mai! ◊ a ue ses intzudhindhe: no bides chi no che at logu?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enfoncer, s'introduire, se faufiler Ingresu to hammer, to enter, to slip in Ispagnolu clavar, introducir Italianu conficcare, introdursi, intrufolarsi, ficcarsi Tedescu einschlagen, sich einschleichen, sich bringen.

intzurtài , vrb Definitzione nàrrere a unu cosa chi faet pigare tzacu, a crepu, chi no est abberu, chi dispraxet meda, ofendhet Sinònimos e contràrios ingiugliare / intzidiare, suberiare Frases no dh'intzurtis, sa pipia, ca si ponit a prangi Tradutziones Frantzesu insulter Ingresu to insult Ispagnolu insultar Italianu insultare Tedescu beleidigen.

intzutzulài, intzutzullài , vrb: itzutzulai Definitzione istare a su punghe punghe, naendho o faendho in crica de ispínghere s'àteru a fàere calecuna cosa Sinònimos e contràrios impunciai, inciulai, insissiligai, intzidiare, intzutzulliri, ispuntzonare, ispuntogliare, tzuntzullare Frases tocat a iscurtai ita narat sa genti e a intzutzullai asuta asuta ◊ mi intzutzullat sa genti coment'e chi sia un'ànima mala ◊ circànt sa manera de dh'aciapai, a Cristus, e intzutzullànt a tot'is Ebreus ◊ a giòvunu gei praxiat a mei puru a itzutzulai is bagadias! ◊ sa chistioni at intzutzullau sa crosidadi de is féminas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu piquer, taquiner Ingresu to prod Ispagnolu provocar Italianu stuzzicare Tedescu reizen.

inverniciàre, invernissài , vrb Definitzione pònnere a calecuna cosa sa vernice po cumpàrrere de prus, o fintzes po durare de prus Sinònimos e contràrios prannissai, verniciare Frases s'invernissat fintzas s'istrexu de terra Tradutziones Frantzesu vernir Ingresu to paint Ispagnolu barnizar, pintar Italianu verniciare Tedescu firnissen.

invèrtere, invèrtiri , vrb Definitzione cambiare una cosa cun àtera, pònnere is cosas in órdine diferente, a su contràriu Sinònimos e contràrios furriai Tradutziones Frantzesu inverser Ingresu to reverse Ispagnolu invertir, cambiar Italianu invertire Tedescu umkehren.

investíre , vrb Definitzione impreare su dinare o capitales in afares, po fàere afares, produire e bèndhere cosas o fintzes servítzios Sinònimos e contràrios fincai Tradutziones Frantzesu investir Ingresu to invest Ispagnolu invertir Italianu investire Tedescu anlegen.

inzerràre, inzerriàre , vrb Definitzione fàere s'inzerra, giare ifadu, tzacu / i. su cane = aunzàrelu o pònnere contr'a ccn., atzitzare Sinònimos e contràrios aciopai, atiare, audire, auntzare, imprumonare, inciulai, intzidare, ubetzare, umprigare / incidai, intriscare, mincidiare, purruntzare, suberiare, tinghitare | ctr. caciare Frases cussos s'inzerrant e istochizant che fizastrinos ◊ ma cale pecadu deviat rimediare si a lu buscare e a l'inzerriare fit sempre issa?! ◊ in custa catza mortale so una fera inzerriada chi aisetat sa note pro un'iscàmpiu de vida (L.Mele)◊ su padronu, invece de lu chiscire, su cane, lu fit inzerriendhe! Tradutziones Frantzesu exciter, pousser, provoquer Ingresu to incite, to provoke Ispagnolu instigar, azuzar Italianu aizzare, provocare Tedescu aufhetzen.

inzestràre , vrb Definitzione pònnere in bregúngia, pigare a befa faendho ingestos lègios Sinònimos e contràrios istòlchere, istrochire, istrochizare, strochillai Frases l'azis imparada bene s'iscola de inzestrare e de afachilare!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu railler Ingresu to mock Ispagnolu escarnecer Italianu beffeggiare, schernire con gestàcci Tedescu verspotten.

ipigiàre , vrb: ispiciare Definitzione fàere impresse, mescamente fàere impresse is fainas Sinònimos e contràrios achipire, afiliatare, atoliare, ispicire, spodhai / ghilghisare Frases fit unu cadarone nemmancu bonu a ispiciare sas fainas de maridu in su letu (Ptz.Mura)◊ non est una faina de ispiciare impresse Ètimu itl. spicciarsi Tradutziones Frantzesu se dépêcher Ingresu to finish off Ispagnolu despachar Italianu sbrigare Tedescu leisten, schaffen.

irbainàre , vrb: isbainare, sbainai Definitzione bogare de sa bàina Frases isbàinat s'ultedhu e si che lu cravat totu Tradutziones Frantzesu dégainer Ingresu to unsheathe Ispagnolu desenvainar Italianu sguainare Tedescu ziehen.

irbaíre , vrb: isbaire Definitzione ispèndhere prus de su bisóngiu; fàere giare atentzione a calecuna àtera cosa coment'e a giogu, a ispàssiu Sinònimos e contràrios burrusciare, ispeldisciare, istravuciare / irballare 1 Frases su pópulu domandhat proite tantos miliardos isbaidos ◊ est unu criminale chie isbait sos benes púbblicos ◊ isbaint sos milliardos a manca e a dresta, tantu za pagant sos àteros! 2. a sa pitzinna pro l'irbaire li at nadu ca fit ghirandhe su babbu ◊ pro irbaire sa pitzinna, ca fit timendhe, sa mama si ndh'est rísida Ètimu ctl. esbair Tradutziones Frantzesu dilapider, gaspiller Ingresu to waste Ispagnolu dilapidar, derrochar Italianu dilapidare, sprecare Tedescu durchbringen, verschwenden.

irbalèndhere , vrb Definitzione coment’e pèrdere sa balia, is fortzas, de s’immarritzone o de su fàmene Sinònimos e contràrios iltasire, irbalesiare, isfianchire Tradutziones Frantzesu épuiser Ingresu to exaust Ispagnolu agotar, extenuar Italianu spossare Tedescu ermüden, erschöpfen.

irbambissiàre , vrb Definitzione fàere o essire bambu, pèrdere sale Sinònimos e contràrios abbambiai, ilbambiare, isbambiorare | ctr. salire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dessaler Ingresu to desalt Ispagnolu desalar Italianu scipidire Tedescu geschmacklos werden.

irbandhonàre , vrb: sbandonai Definitzione lassare cosa, logu o gente in abbandhonu, chentza custodiau, chentza ndhe fàere contu Sinònimos e contràrios abbandhonare, disamparai, discuidai, lassai, scabidai | ctr. contifizare Frases mischinedha, sa catedha de númene no ndh’at, ca l’ant irbandhonada dae candho fit minore ◊ custas olias las ant irbandhonadas, chentza pudadas e ne irfruedhadas prus Tradutziones Frantzesu abandonner, négliger Ingresu to leave, to neglect Ispagnolu abandonar Italianu abbandonare, trascurare Tedescu verlassen, vernachlässigen.

irbarbàre , vrb: isarvare, sbarbai Definitzione segare o fàere sa braba Sinònimos e contràrios afaitai Frases s'arveri est isarvendhe a unu chin d-una resorza betza, mischinu! Tradutziones Frantzesu raser Ingresu to shave Ispagnolu desbarbar, afeitar Italianu sbarbare Tedescu rasieren.

irbarcàre , vrb: isbarcai, isbarcare, sbarcai Definitzione essire o bogare de sa barca a terra, nau prus che àteru po essire, calare o iscarrigare a terra de sa nave, de s'aeroplanu, a s'acabbada de unu viàgiu Sinònimos e contràrios | ctr. imbarcai Frases sos astronàutas nostros sunt irbarcaos a terra ◊ ita funt abetendi? immoi ge podiant isbarcai puru! Tradutziones Frantzesu débarquer Ingresu to land, to disembark, to put down Ispagnolu desembarcar Italianu sbarcare Tedescu ausschiffen.

irbardellàre , vrb: isbardelliare, sbardellai Definitzione bestire o portare male in pitzu su bestimentu, a coedha fora, ibbutonada o àteru Sinònimos e contràrios irraghilare, isbrocare, ischígnere | ctr. chígnere 2. zughiat su sinu nudu, in foras de sa camisa isbardelliada ◊ su massaju est totu irbardellau Ètimu itl. sbardellato Tradutziones Frantzesu mettre en loques Ingresu to tear to pieces Ispagnolu desgarrar Italianu sbrindellare Tedescu zerfetzen.