irbariàre , vrb: irvaliare,
irvariare,
isvariare Definizione
essire dae tinu, no arrexonare prus, essire macu deunudotu; dhu narant fintzes in su sensu de fàere atentzione a ccn. àtera cosa po abbacare dolore, dispraxere, afrigimentu
Sinonimi e contrari
ammachiae,
dessessire,
fatzellare,
ibariae,
ilgirare,
iscansae,
issentire,
istinare,
vogliare
/
disaviare,
istrabiare 1
| ctr.
atinai,
atoare
Frasi
medas imbriagos irvàriant ◊ sas frebbas lu faghent isvariare ◊ sempre sàbia e prudente ses istada ma custa bolta ses isvariendhe ◊ sa vetzesa lu fit irvalianne ◊ totu su tempus colatu in galera l'at irvaliatu ◊ azummai ndhe irbàriat de su dannu chi at tentu in famíllia
2.
at cumpresu cantu mannu fit su dolore suo e at chircadu de l'irbariare nàndheli cosa ◊ aggràssias chi mi sezis imparandhe: sinono s'àsiu mi diat irbariare!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
délirer,
devenir fou
Inglese
to go mad,
to rave
Spagnolo
desvariar
Italiano
vaneggiare,
impazzire
Tedesco
irrereden,
verrückt werden.
irbarratzàre , vrb: isbarratzare,
isbarritzare,
sbaratzai Definizione
leare, bogare totu de unu logu, a manera de dhu lassare buidu, límpiu; fintzes bèndhere, ispaciare
Sinonimi e contrari
ibboidare,
ilbagantare,
ilgavantare,
illichidare,
irbascaramenare,
spilai
| ctr.
imbarratzare
Frasi
isbarritzada e mundhada s'arzola, b'isterriant sas mannas pro triulare (G.Addis)◊ li benzeit sa punta de isbarratzare s’apusentu de su padronu
2.
babbu si est acuntentau de che irbarratzare sa buteca dae duos cassiones
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
déblayer,
débarrasser
Inglese
to clear away
Spagnolo
despejar
Italiano
sgomberare,
sbarazzare
Tedesco
räumen.
irbarriàre , vrb: isbarriare,
isvarriare Definizione
calare, fuliare o pònnere su càrrigu in terra, bogare fintzes solu una parte de su càrrigu; lassare a is àteros ccn. cosa trebballosa o chi no praghet
Sinonimi e contrari
ilgarriare,
illichidare,
lassai
| ctr.
barriare,
carriai
Frasi
irbarriamichendhe unu pagu, ca totu custu no lu poto! ◊ amus irbarriadu su càmiu de sa linna ◊ bi sunt sos càmios chi s'irbàrriant desesi
2.
custas cosas las depes fàghere tue e las irbàrrias a mie?!
Traduzioni
Francese
décharger
Inglese
to unload
Spagnolo
descargar
Italiano
scaricare
Tedesco
entladen.
irbasolàre , vrb: irvasolare Definizione
nàrrere isciolórios, cosas chentza fundhóriu, de pagu sustàntzia
Sinonimi e contrari
ibentiare,
illeriare
Frasi
candho giuchent una tassa de binu, sos ómines istant irbasolandhe e ripetindhe sa matessi laredha ◊ dàssalu irbasolare, chin custos issudhos chi si nch'est cravandhe in conca!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
délirer
Inglese
to rave
Spagnolo
desvariar,
vanear,
disparatar
Italiano
vaneggiare
Tedesco
irrereden.
irbatulàre , vrb: isbatulare Definizione
pigare e iscúdere a calecunu logu o cun calecuna cosa; pistare, catzigare
Sinonimi e contrari
abbanzare,
aciociai,
acorpai,
arropai,
isciúdere
Frasi
candho no la cheret intèndhere li cheret irbatuladu puru! ◊ at leadu unu cantu de fuste russu, totu nodosu, pro l'isbatulare ◊ l'aiant agatadu ischervijadu in s'oru de su tirighinu: su cadhu l'aiat isbatuladu a terra ◊ a s'isbàtula isbàtula, sa limba nostra la matratant e narant chi no giuat prus
2.
isbàtulant… pro disisperu, istradones de mundhu, andhantanos, a cheghentare dies a sole anzenu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
battre,
frapper
Inglese
to knock
Spagnolo
sacudir
Italiano
picchiare,
sbàttere
Tedesco
schlagen,
klopfen.
irbentràre , vrb: irbrentare,
sbrentai Definizione
bogare su matzàmene de sa bentre a unu pegus pangau
Sinonimi e contrari
immatare,
immativuzare,
irbudhai,
isbuserigare,
isbuzare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éventrer
Inglese
to eviscerate
Spagnolo
destripar
Italiano
sventrare
Tedesco
ausweiden.
irberzinàre , vrb: irverzinare,
isverzinare,
isvirginai,
isvirginare,
svirginai Definizione
leare sa verginidade, tocare o cumenciare calecuna cosa ancora ínnida, mai tocada, nau mescamente in su sensu de tocare sa fémina chi no at mai provau ómine
Sinonimi e contrari
sciortari
Traduzioni
Francese
déflorer
Inglese
to deflower
Spagnolo
desflorar
Italiano
sverginare
Tedesco
entjungfern.
irbesciài, irbessiàre , vrb: irbissiare,
irvessiare,
isbesciare,
isbessare Definizione
furriare o tròchere a un'ala nau mescamente de un'arremu chi a s'ifortzu si che movet de s'annoigadórgiu
Sinonimi e contrari
bocare,
ilgiogare,
illogare,
innoigare,
irbièscere,
irdroghillae,
isconzare,
isgioghedhare,
scadrogai,
sciadhie
Frasi
giuto su pè drestu isbesciadu ◊ dh'iat tirada finas a cantu dh'iat irbesciau is brassus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se fouler,
se luxer
Inglese
to dislocate
Spagnolo
dislocar,
torcer
Italiano
slogare
Tedesco
verrenken.
irbianchíre , vrb: isbianchire,
isbianchiri Definizione
fàere biancu, prus biancu, prus craru, essire biancu cambiandho colore: nau de su pilu, essire canu, arbu
Sinonimi e contrari
ilbiadire,
iscolorire
/
incanire
Frasi
sa pira, candho lompet, de birde porrale irbianchit
Traduzioni
Francese
blanchir
Inglese
to become white
Spagnolo
blanquear
Italiano
imbianchire
Tedesco
weiß machen.
irbicàre , vrb Definizione
segare orrughedhos pruschetotu de is oros de s'istrégiu de terra o de imbidru
Sinonimi e contrari
ibbichitare,
irmossighedhare,
isbichillitare,
isorichedhare,
spisedhae,
spissigorrai,
spistorai
/
abbicai
Frasi
irbicare una tatza, una tzíchera, unu pratu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ébrécher
Inglese
to chip
Spagnolo
mordisquear
Italiano
sbocconcellare
Tedesco
knabbern an.
irbitzàre , vrb: ilvitzare,
irvissiare,
isbitzai,
isbitzare,
isvitzare,
sbitzai Definizione
pèrdere, bogare o fàere lassare un'abbitúdine, unu vítziu, un'imbitzu
Sinonimi e contrari
disabesare,
disacostumai,
ismeliare,
ispònnere isvisciare,
scotiai
| ctr.
abbetuare,
avesai,
imbisciare
Frasi
sa pudha mia criat in sa de compare: no ndhe la poto isvitzare de peruna manera! ◊ de candho cussu est abbitendhe a domo tua no ndhe lu poto isbitzare!
Etimo
itl.
divezzare
Traduzioni
Francese
déshabituer
Inglese
to disaccustom
Spagnolo
deshabituar,
desacostumbrar
Italiano
disavvezzare,
disabituare
Tedesco
abgewöhnen.
irbojàre , vrb: irvojare Definizione
pònnere bene o iscapiare cosa betada o intrada apare de malu betu, istrobicare; essire o bogare de pare, ispicigare, iscrobare, lassare; fintzes fàere in lestresa
Sinonimi e contrari
istrepojare,
istrobillai,
strogai
/
chirrare,
disgagiai,
ibbortare,
iscrobare,
lassai
| ctr.
imbogiare
Frasi
irbojare sos pilos, sas funes, sos presorzos ◊ candho sos fiados si ammisturant za bi ndhe cheret a los irbojare!…
2.
no los irbojes cussos zòvanos, ca si cherent bene! ◊ commo, za chi no càmbias tue a li lassare picare s'ammorau chi cheret, fiza tua secat sas funes e irbojat! ◊ commo est chin su maridu e no irbojat prus! ◊ su pitzinnu no s'irbojat mai dae su zaju, ca li at amore ◊ sas bichinas sunt issias a irbojare sos duos pitzocos ca si fint matzucandhe ◊ si est a irvojare, ajó ca contamus sa robba!
3.
lestru, irvoja e camina!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
débrouiller
Inglese
to extricate
Spagnolo
desenredar,
desembrollar
Italiano
districare
Tedesco
entwirren.
irborrocàre , vrb Definizione
betare in is borrocus, orrúere a bàsciu de mala manera
Sinonimi e contrari
atrabentare,
ispantumare,
isperrumai,
issussiare
2.
su zocalleri colabat supra de unu cànnabu ghetau tra unu palatu e s'àteru aggarrau a unu fuste longu pro no che irborrocare a zosso
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
précipiter
Inglese
to hurl down
Spagnolo
derrocar,
derribar
Italiano
dirupare
Tedesco
abstürzen.
irbrofodhàre , vrb Definizione
fàere o essire a fodhe, illargare, pigare un'àtera forma prus larga
Sinonimi e contrari
ilfodhonare,
infodhonare,
istiriolare,
sciabudhai,
sciadhonai,
sciodhai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
déformer
Inglese
to put out of shape
Spagnolo
deformar
Italiano
sformare
Tedesco
aus der Form bringen.
irbrossàre , vrb Definizione
segare sa brossa, is pillonatzos de una mata, pruschetotu de su truncu
Sinonimi e contrari
brossare,
immodhitare,
irfroghedhare,
ischesciai,
ispudhonare
| ctr.
imbrossai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ébourgeonner
Inglese
to strip of leaves
Spagnolo
deschuponar
Italiano
scacchiare
Tedesco
ausgeizen.
irbrueràre , vrb: irbruinare,
ispluerare,
isprughinare,
ispruinai,
ispruinare,
ispruirai,
spruinai Definizione
iscutulare o arregòllere su pruine, limpiare de su pruine
Sinonimi e contrari
ispiugherare,
ispiurare,
sterinniai
| ctr.
imbruinare,
imprugherare
Frasi
is féminas s'intendiant ispruirendu sa mobbília
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
épousseter
Inglese
to dust
Spagnolo
desempolvar
Italiano
spolverare
Tedesco
abstauben.
irbruinàda , nf: isproinada Definizione
su irbruinare, su limpiare su pruine / giare un'isproinada a ccn. = fàghere meda menzus o prus de isse, lassàreli su bruine coment'e binchíndhelu currindhe
Sinonimi e contrari
ispiugherada
/
ttrs. ipiubarada
| ctr.
impiubarada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de chiffon
Inglese
to dust
Spagnolo
desempolvadura
Italiano
spolverata
Tedesco
Abstauben.
irbrunchiàre , vrb: isvrunciare,
ivrunciare Definizione
iscúdere; segare s'atza a unu, nàrrere cosa a briga, in contràriu, fintzes po giare imparu
Sinonimi e contrari
aciotai,
aciotarai,
afrustai,
passillai
/
certai,
irmurrare,
irvapiare
2.
si los isvrúncias, luego si annuzant
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tancer
Inglese
to scold
Spagnolo
reprochar
Italiano
rimbrottare
Tedesco
ausschelten.
irbudhài, irbudhàre , vrb Definizione
bogare sa budha a fora, segare sa bentre (a unu, a ccn.); in cobertantza, fintzes bínchere giogandho, in su giogu (cun posta)
Sinonimi e contrari
immatare,
irbentrare,
sbudhai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éventrer
Inglese
to prolapse
Spagnolo
destripar
Italiano
sbuzzonare,
prolassare
Tedesco
vorfallen.
irbuscàre , vrb: sboscai Definizione
segare is matas, illimpiare su terrenu segandhondhe su matedu
Sinonimi e contrari
immatai,
ispatare
| ctr.
imbuschire
Traduzioni
Francese
déboiser
Inglese
to disafforest
Spagnolo
deforestar
Italiano
disboscare
Tedesco
abholzen.