irgranzàre , vrb: isgrangiare,
isgranzare,
sgrangiai Definizione
seberare, bogare su pódhine grussu de sa farra cun su sedatzu largu: est sa primu manu de sa sedatzadura / sedatu de i. = fatu de pilu largu pro sa sedatadura de sa prima manu
Sinonimi e contrari
grangiai,
ingrangiai,
irghilinzonare
Frasi
cun su sedatu russu si leaiat sa farina a l'isgranzare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
séparer le son du froment
Inglese
to pull bran apart
Spagnolo
cerner
Italiano
separare la crusca
Tedesco
die Kleie trennen.
irgrimàre , vrb: isgrimare,
sgrimai Definizione
andhare o fàere coment'e po si difèndhere, a s'iscabbúllere
Sinonimi e contrari
isghermire
Etimo
spn.
esgrimar
Traduzioni
Francese
se proteger,
se défendre
Inglese
to shield
Spagnolo
reparar
Italiano
schermire
Tedesco
schützen.
irgrisiàre , vrb Definizione
tènnere o fàere irgrísiu, grisu, nau fintzes in su sensu de àere bregúngia
Sinonimi e contrari
abborrèschere,
afeai,
aschiai,
ghelestiare,
grisai 1,
ischifare
Frasi
ca si fit irgrisiada de fàchere bida rimitana si at chircau una bubada prus còdoma
2.
chie iscurtat a bois iscurtat a mimme, e chie s'irgrísiat de mene s'irgrísiat de chie mi at mandhau (Ev.)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éprouver du dégoût
Inglese
to loathe,
to disgust
Spagnolo
despreciar,
disgustar
Italiano
schifare
Tedesco
verschmähen.
irgrisíre , vrb Definizione
cambiare colore in cara po assíchidu o àtera timoria manna de si arretirare su sàmbene
Sinonimi e contrari
grisare,
ingrisare,
intasuai,
irgrijare,
isarbolire,
istramudire,
scarafaciari,
stramutiri
Frasi
fit bochindhe su fizu ma si firmat de botu isgrisidu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pâlir
Inglese
to go pale
Spagnolo
blanquear
Italiano
sbiancare
Tedesco
erbleichen.
irgrussàre , vrb: isgrussare,
sgrussai Definizione
segare su meda, su prus, de una cosa de trebballare in fine
Sinonimi e contrari
irfinicare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dégrossir
Inglese
to reduce,
to trim (down)
Spagnolo
desbastar
Italiano
digrossare,
sgrossare
Tedesco
vorarbeiten.
irgrustiàre , vrb Definizione
istesiare de su grústiu (chedha) una parte de is pegos
Sinonimi e contrari
iscamedhare,
iscedhai,
iscrobare,
istagiai,
istellare,
istropedhare,
strumai 1
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire sortir du troupeau
Inglese
to take from the flock
Spagnolo
descarriar,
retazar
Italiano
sbrancare
Tedesco
aus der Herde absondern.
irmarràre , vrb: ismarrare,
ismarriare Definizione
guastare s'atza a un'aina fata po segare
Sinonimi e contrari
angudrai,
auldare,
ingudrai,
ilmarratzare,
intusciai,
irburdare,
irdassai,
marrare 1
| ctr.
acuciai,
arrodai 1
Frasi
parimus rustràglios bestidos de ruinzu, irmarriados dae ruos de ferru (G.Maieli)◊ su rustàgliu meu no at ata: l'apo ismarradu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
arrondir,
émousser
Inglese
to blunt
Spagnolo
embotar
Italiano
smussare
Tedesco
abkanten.
irmendhàre , vrb Definizione
fàere ischire is segretos, nàrrere totu su chi s'ischit, chentza abbisóngiu; fintzes cunfessare, pentire; lassare a pèrdere, no fàere contu de calecuna cosa
Sinonimi e contrari
iscassetare,
iscobiare,
lendhare,
scolovetai
/
cufessare
Frasi
prima at incomintzau a li dimandhare su segretu, apustis a li zurare chi mai liu diat irmendhare (G.F.Sedda)
2.
pessa de t’irmendhare: mira chi su pecadu est grae! (A.Cucca)
3.
irmendhatindhe, de cussu!
Traduzioni
Francese
divulguer
Inglese
to spread
Spagnolo
propalar
Italiano
propalare
Tedesco
verbreiten.
irmercorzàre , vrb Definizione
trebballare sèmpere meda e a sacrifíciu mannu, a tropu, mòrrere de su trebballu a tropu
Sinonimi e contrari
isciaonare
Frasi
a istare ammandronadu za no l'as connotu dae babbu tou… ch'irmercorzaiat fintzas in dies de festa!
Traduzioni
Francese
trimer
Inglese
to drudge
Spagnolo
bregar,
darse un tute
Italiano
sfacchinare
Tedesco
sich abschinden.
irmeudhàe, irmeudhàre , vrb: irmidudhare,
irmiodhai,
smoedhari Definizione
bogare o pèrdere su meudhu, pèrdere sa fortza
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enlever la moelle,
épuiser
Inglese
to weaken,
to take the marrow out
Spagnolo
desmeollar,
debilitar
Italiano
smidollare
Tedesco
das Mark herausnehmen aus,
entkräften.
irminèscere , vrb Definizione
impiticare, torrare a prus pagu
Sinonimi e contrari
ilminorigare,
immeltzare,
immenguare,
menguai,
miminare
Frasi
in s'ierru irminescent is dies ◊ a issu dhi ant irminésciu s'istipéndhiu ◊ no crescet e no irminescet
Traduzioni
Francese
réduire,
diminuer
Inglese
to diminish
Spagnolo
menguar,
disminuir
Italiano
decurtare
Tedesco
kürzen.
irminujàre , vrb Definizione
segare a pitichedhedhu; pentzare una cosa o una chistione bene a fundhu, a fine a fine
Sinonimi e contrari
amminudai,
ispiculedhare
/
amminunciare,
irminutziare,
pilisae
2.
irminujatilas custas cosas chi ti apo nau, ca a bi pessare tocat a tibe! ◊ su de s'irminujare a fundhu sos fatos umanos l'aiat ispintu a s'irbortare de fàchere su sordau ◊ irminujàndhesi cussu si li afinabat s'ànima, ite arrore! ◊ su de fàchere si l'ant irminujau bene innantis de detzídere de s'isèrghere
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
morceler,
faire un récit détaillé
Inglese
to mince,
to think over
Spagnolo
desmenuzar,
reflexionar
Italiano
sminuzzare,
ripensare
Tedesco
zerbröckeln,
überlegen.
irmossichedhàre, irmossighedhàre , vrb Definizione
coment'e tocare o segare a móssigos, nau pruschetotu po segare orrugos de ccn. cosa (es. istrégiu)
Sinonimi e contrari
ispitulliare,
spisedhae,
spistorai,
spistoredhai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ébrécher
Inglese
to cut into small pieces,
to nibble
Spagnolo
mordisquear
Italiano
sbocconcellare
Tedesco
knabbern an.
irmoventàre , vrb Definizione
mòvere una cosa bene firma, e fintzes a unu malu a mòvere; si narat fintzes in su sensu de coitare, fàere impresse
Sinonimi e contrari
iscossolare,
iscotare 1,
mòere,
scontoimmai,
scotzedhai
/
acoidai
Frasi
cussa est roca frimma mala a irmoventare ◊ comente at fertu s'at irmoventadu una dente ◊ a su corpedha corpedha ndh'as irmoventadu cussa preda de sa contonada
2.
no t'irmoventas, no, cantu chi bi ses tres oras pro cussu nudha?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
déplacer
Inglese
to shift,
to dissuade
Spagnolo
mover
Italiano
smuòvere
Tedesco
wegrücken.
irmurràre , vrb: irmurriare,
ismurrai,
ismurriare,
smurrai Definizione
pigare a cropos a murros; segare s'atza a unu, iscontroriare forte, giare una briga, segare s'atrivimentu; pirmare, fàere murros grussos
Sinonimi e contrari
abboluire,
abbruncai,
abbufiare,
aciociai,
chelcire,
irmustatzare,
irvapiare,
iscancamurrare,
istestulare,
scontrariai,
stronciai
/
ammurredhare,
ammurrionai,
annicare,
pirmare
| ctr.
audire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réprimer,
tancer,
rabrouer
Inglese
to repress,
to reproach
Spagnolo
reprimir,
reprochar
Italiano
reprìmere,
rimbrottare
Tedesco
unterdrücken,
ausschelten.
irmurtíre , vrb: ismultire,
ismurtire Definizione
pèrdere s'abba, nau pruschetotu de erbas e linnas (ma fintzes de casu nou, de arrescotu); fintzes coment'e prentzare, fàere pèrdere s'abba
Sinonimi e contrari
addormicare,
sumortire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dessécher
Inglese
to dry up
Spagnolo
marchitar
Italiano
smùngere
Tedesco
den ganzen Saft saugen aus.
irpilíre , vrb Definizione
pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu in sa pedhe, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria
Sinonimi e contrari
aciuciudhae,
altudhire,
arpilare,
assunciudhai,
aturtudhire,
atzultzudhare,
impriutzai
Traduzioni
Francese
donner la chair de poule
Inglese
to give s.o. the creeps
Spagnolo
erizarse el pelo
Italiano
far venire la pèlle d'òca
Tedesco
eine Gänsehaut bekommen.
irradichinàre , vrb: irraichinare,
irraicrinare,
irraighinare,
irrexinai Definizione
bogare de is arraighinas; iscarragiare is arraighinas; in cobertantza, istesiare, fàere mòvere, fàere pesare e andhare
Sinonimi e contrari
iddarraighinare,
iserrighinae,
ispiconare,
scotzedhai,
sderrexinai
Frasi
unu caróngiu mannu trodolendi de costera ndi at irrexinau arrolis e suerxus
2.
fit a gherra a mi ndhe irraighinare dae su letu!
Traduzioni
Francese
déraciner
Inglese
to uproot
Spagnolo
desarraigar
Italiano
sradicare,
divèllere
Tedesco
entwurzeln.
irragàre , vrb Definizione
bogare sas ragas, is cratzones de orroda de su costumu de s'ómine; bogare sa castàngia de su scriscioni (o primu corgiolu)
Sinonimi e contrari
irraghilare,
isbragare,
isbragugliare
/
ischissonare,
iscocotare,
iscucudhare
2.
sa castanza s'irragat in campu ◊ sa castanza s'irragat e ndh'essit desesi candho est bene lómpida
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enlever la bogue
Inglese
to husk
Spagnolo
sacar las castañas del erizo
Italiano
diricciare
Tedesco
schälen.
irraghilàre , vrb Definizione
bogare de is pantalones is coedhas o alas de sa camisa o de àteru bestimentu de pitzu
Sinonimi e contrari
irbardellare,
irragare,
isbragare,
isbragugliare,
ischígnere
| ctr.
aggheronare,
arraghilare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
délier
Inglese
to ungird
Spagnolo
estar la camisa fuera de los pantalones
Italiano
discìngere
Tedesco
entgürten.