irdarcilàe , vrb: isarchilare,
isaschilare,
isaschilai Definizione
iscadranchilare is animales, segare su cadranchile (po fàere dannu); fintzes atzopiare, segare a iscambadura
Sinonimi e contrari
iscarronare,
scadracilai,
scardanchinare,
scarracillai,
scarrengibai
/
assopiai
Frasi
pro dispetu, tziu Matiu aiat isarchiladu duas bacas a tziu Batista
2.
Zubanne su craparju est totu bida topu, isarchilau, a baculedhu ◊ pacubene meu, fipo tzopu, isarchilatu!
3.
sas cambas de sos funnos istrempaiant a terra chin d-unu tzocu búitu, isarchilatas dae sa urvajola
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
couper le jarret
Inglese
to cut the hocks
Spagnolo
desjarretar
Italiano
sgarrettare
Tedesco
die Hachsen durchschneiden.
irdebbilitài , vrb: irdebbilitare Definizione
fàere a debbilesa, fàere débbile; nau de cosas, ifinigare, fàere prus pagu de agguantu
Sinonimi e contrari
acalamai,
ifrachire,
illaunire,
indebbilitai,
infrachessi,
isteniai
| ctr.
afortire
Frasi
si t'irdebbilitas est peus: sacu irbóidu no abarrat istantàrgiu ◊ sa gana at irdebbilitau sos ànimos prus fortes
2.
si che ndhe li sighis a segare meda, de linna, l'irdebbilitas e no rezet prus, custa cosa!
Traduzioni
Francese
débiliter,
affaiblir
Inglese
to weaken
Spagnolo
debilitar
Italiano
debilitare,
indebolire
Tedesco
schwächen.
irdentàe, irdentàre , vrb: isdentai,
isdentare,
sdentai Definizione
bogare o pèrdere dentes
Sinonimi e contrari
ilmarruncare
| ctr.
indentie
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
édenter
Inglese
to break the teeth
Spagnolo
romper,
perder,
sacar los dientes
Italiano
sdentare
Tedesco
die Zähne verlieren.
irderbài , vrb: iserbare,
iservare Definizione
tirare o bogare s'erba de mesu de is cosas prantadas o semenadas po fàere crèschere méngius custas
Sinonimi e contrari
disenare,
ibrebare,
illansanare,
isaligare,
iscobiscai,
isciligare,
scardai,
sderbai
Frasi
su massaju bonu marrat e iservat su chi at semenadu ◊ apo iserbadu s’arzoledha de sa prantaza ◊ fipo iserbandhe labore ◊ sas tzapitadoras istant oras e oras gruciadas iservendhe su laore
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
désherber
Inglese
to weed
Spagnolo
desherbar,
escardar
Italiano
diserbare
Tedesco
das Unkraut vertilgen auf.
irderrúere , vrb: sderrúiri Definizione
andhare o fàere andhare male, de male in peus, fàere andhandho e peorandho
Sinonimi e contrari
abbotinare,
arroinare,
atzimare,
azinare,
decaire,
derrocai,
derrúere,
ifasciare,
isberrúere,
iscalabrare,
iscempiai,
isciarrocai,
isciusciai,
ispèldere,
istrossare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
être en décadence,
tomber en ruine,
se ruiner
Inglese
to decay
Spagnolo
decaer
Italiano
decadére,
andare in rovina
Tedesco
verfallen.
irdisíre , vrb Definizione
iscancellare, iscolorire de no si bíere, samunare
Frasi
s'umbra de sa morte che cherzo irdisire innanti chi mi fatat tropu male! ◊ s'abba de su riu aundhadu no mi che l'at a irdisire mai custu pecadu! ◊ s'amore chena taca no che l'irdisit mancu sa morte
2.
bi tenia cutzaras e cutzarinos irdisidos (N.Pianu)
Traduzioni
Francese
effacer
Inglese
to delete
Spagnolo
borrar
Italiano
cancellare
Tedesco
löschen.
irfamiàre , vrb: isfamare,
isfamiare,
sfamai Definizione
guastare o leare sa bona fama a unu bogandhodhi fogu, naendhondhe male, a disonore
Sinonimi e contrari
allimbare,
foghigiai,
imposturai,
infamai,
innorare,
tragagiai
Frasi
traitore, eite as fatu a isfamare sa bidha de Fonne?! ◊ cussu est isfamiandhe totu sas féminas
2.
po sas fémminas isfamiadas naiant: "Custu, candho fiat naschia, dh'iat nau sa levatritze"
Etimo
itl.
infamare
Traduzioni
Francese
discréditer
Inglese
to discredit
Spagnolo
desacreditar
Italiano
screditare
Tedesco
diskreditieren.
irfarfaruzàre , vrb: isfarfaruzare,
isparfaruzare Definizione
fàere sa cosa a farinos, a farfaruza, a orrughedhedhos
Sinonimi e contrari
afirinedhai,
apimpirinai,
fratazare,
ifriare,
ifrighinare,
isfafarinare,
scirfinai,
sfiniallai,
spamparinai,
spimpirallai,
spimpiridai,
trisinai 1
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
émietter
Inglese
to crumble
Spagnolo
desmigajar
Italiano
sbriciolare
Tedesco
zerbröckeln.
irfarinàre , vrb: isfarinai,
isfarinare,
sfarinai Definizione
fàere a farinos, fàere a farra, a sales, a orrughedhos piticos; dhue at logu chi dhu narant po irranare su moriscu
Sinonimi e contrari
irfarfaruzare,
sciarinai
/
afarratzai,
infarraciai,
pipionire
Frasi
s’arrebbussu ndi est calau de is murus e si est isfarinau a terra
Traduzioni
Francese
réduire en farine
Inglese
to pulverize
Spagnolo
pulverizar
Italiano
sfarinare
Tedesco
zermahlen.
irfocàre , vrb: irfogare,
isfogai,
sfogai Definizione
iscapare, lassare andhare, essire comente faet calecuna cosa coment'e poderada, traténnia a fortza (dolore, maladia, arrennegu o àteru), nau fintzes in su sensu de àere allébiu
Sinonimi e contrari
isciogai
Traduzioni
Francese
épancher sa douleur,
exaler sa colère,
éclater
Inglese
to vent
Spagnolo
desahogar
Italiano
sfogare
Tedesco
ablassen.
irfodhiàre , vrb: isfodhare,
isfodhiare Definizione
coment'e pèrdere su súlidu, s'ària; èssere a fodhidas, torrare àlidu a pelea e a moida, coment'e chi is prumones siant unu fodhe; fintzes pèrdere o abbrandhare s'arrennegu
Sinonimi e contrari
abbatimare,
afandhare,
assagadare,
assupai,
isalidare,
sufratare
Frasi
sos pitzinnos curriant fatu de sa moto fintzas a s'irfodhiare ◊ si fit irfodhiatu coment'e unu fodhe nandhe: Galu bi ndh'at?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'époumoner,
essouffler
Inglese
to breathe (out),
to be out of breath
Spagnolo
resollar,
resoplar,
jadear
Italiano
sfiatare,
respirare affannosaménte
Tedesco
ausströmen,
Atemnot bereiten.
irfoetàre , vrb: isboetare,
isfoetare,
isfuetare,
sfuetai Definizione
iscúdere, atripare a foete; nau de su bentu, passare a súrbios, forte meda, coment'e cropu de foete
Sinonimi e contrari
afuetai,
fertzire,
fuetare,
iscorriai 1,
prammetai,
trillai
Frasi
at isboetadu s'ebba e su carrotzinu s'est móidu furiosu
2.
tota sa note su bentu ierrile at isboetadu sas carrelas e sos gúturos ◊ Gesummaria cantu iscurigore, ite note niedha e tempestosa: úrulat e pianghet dogni cosa isfuetada da' tantu rigore!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fouetter
Inglese
to lash
Spagnolo
azotar
Italiano
sferzare
Tedesco
peitschen.
irfollàre , vrb Definizione
lassare o fàere lassare unu logu in medas totus impare
Frasi
su bonu de sa zente fit irfollada in su monte, in tempus de gherra
Traduzioni
Francese
se disperser,
évacuer
Inglese
to disperse
Spagnolo
evacuar,
desalojar
Italiano
sfollare
Tedesco
räumen.
irforticàre , vrb: irfurticare Definizione
bogare o istacare su ortigu de is matas de su suérgiu (de su truncu)
Sinonimi e contrari
idortigari,
isgurticiare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
détacher de l'arbre le liège
Inglese
to remove cork
Spagnolo
descorchar
Italiano
disugherare
Tedesco
entkorken.
irfortzàre , vrb: isfortzai,
isfortzare,
issortzare,
sforsare Definizione
pònnere a fàere ifortzu, prus fortza de su chi si podet, pònnere a calecuna cosa chi si agguantat cun dificurtade, fàere fortza o fortzare a tropu
Sinonimi e contrari
fortzai
Frasi
no irfortzes sa fune ca si segat, ca est débbile! ◊ su destinu est custu: non dhu depeus isfortzai ◊ torradu bi ses tue a t'isfortzare chirchendhe versos ue no bi ndh'at! (Pirastru)◊ si est irfortzadu chin s’arte de ndhe rèndhere prus bellu s’agherzu
Traduzioni
Francese
forcer
Inglese
to force
Spagnolo
forzar,
esforzar
Italiano
sforzare
Tedesco
anstrengen.
irfotzolàre , vrb: irfozolare Definizione
girare is fòglios o pàginas de unu libbru, de unu giornale
Frasi
si poniat sos otzales, si nche mintiat su pódhiche a buca pro l'imbusinare, chin su giornale vene ispartu, e comintzaiat a lèghere e a l'irfotzolare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
feuilleter
Inglese
to leaf through
Spagnolo
hojear
Italiano
sfogliare
Tedesco
durchblättern.
irfozàre , vrb: isfogiare,
isfozare,
sciollai Definizione
betare, segare o pèrdere sa fògia, nau de su matedu
Sinonimi e contrari
irfozire
| ctr.
infollai
Frasi
in tempus de sicore meda sas àlvures s'isfozant ◊ totu acurtzu a sos budrones semus irfozendhe sos fundhos de sa bide
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
effeuiller
Inglese
to strip the leaves
Spagnolo
deshojar
Italiano
sfogliare
Tedesco
entblättern.
irfozíre , vrb: isfogire,
isfozire,
issotzire Definizione
betare, segare o pèrdere sa fògia
Sinonimi e contrari
irfozare
| ctr.
infollai
2.
bidha, intregada a sa farche e isfozida a sos tocos, moris che su sero in sa caminera de sa note (C.Puddu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
défeuiller
Inglese
to defoliate
Spagnolo
deshojar
Italiano
defogliare
Tedesco
entblättern.
irframmajàre , vrb Definizione
bogare, fàere fràmula meda; coment'e pigare fogu, allúere, nau de persona, essire orrúbios in cara
Sinonimi e contrari
flammiai,
irframmiare
2.
bidendhe cudhu zòvanu, a sa pitzinna si li fit irframmajaa sa cara e unu tochedhu li aiat demozau sa petorra (G.Brocca)
Traduzioni
Francese
s'embraser
Inglese
to glow,
to redden
Spagnolo
llamear
Italiano
fiammeggiare
Tedesco
aufflammen,
brennen.
irfrebbàre , vrb Definizione
essire sa frebba, passare sa callentura
Sinonimi e contrari
isfrebbire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ne plus avoir de la fièvre
Inglese
to bring s.o.'s temperature down
Spagnolo
bajar la fiebre
Italiano
sfebbrare
Tedesco
fieberfrei werden.