Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

irgranzàre , vrb: isgrangiare, isgranzare, sgrangiai Definition seberare, bogare su pódhine grussu de sa farra cun su sedatzu largu: est sa primu manu de sa sedatzadura / sedatu de i. = fatu de pilu largu pro sa sedatadura de sa prima manu Synonyms e antonyms grangiai, ingrangiai, irghilinzonare Sentences cun su sedatu russu si leaiat sa farina a l'isgranzare Etymon srd. Translations French séparer le son du froment English to pull bran apart Spanish cerner Italian separare la crusca German die Kleie trennen.

irgrimàre , vrb: isgrimare, sgrimai Definition andhare o fàere coment'e po si difèndhere, a s'iscabbúllere Synonyms e antonyms isghermire Etymon spn. esgrimar Translations French se proteger, se défendre English to shield Spanish reparar Italian schermire German schützen.

irgrisiàre , vrb Definition tènnere o fàere irgrísiu, grisu, nau fintzes in su sensu de àere bregúngia Synonyms e antonyms abborrèschere, afeai, aschiai, ghelestiare, grisai 1, ischifare Sentences ca si fit irgrisiada de fàchere bida rimitana si at chircau una bubada prus còdoma 2. chie iscurtat a bois iscurtat a mimme, e chie s'irgrísiat de mene s'irgrísiat de chie mi at mandhau (Ev.) Etymon srd. Translations French éprouver du dégoût English to loathe, to disgust Spanish despreciar, disgustar Italian schifare German verschmähen.

irgrisíre , vrb Definition cambiare colore in cara po assíchidu o àtera timoria manna de si arretirare su sàmbene Synonyms e antonyms grisare, ingrisare, intasuai, irgrijare, isarbolire, istramudire, scarafaciari, stramutiri Sentences fit bochindhe su fizu ma si firmat de botu isgrisidu Etymon srd. Translations French pâlir English to go pale Spanish blanquear Italian sbiancare German erbleichen.

irgrussàre , vrb: isgrussare, sgrussai Definition segare su meda, su prus, de una cosa de trebballare in fine Synonyms e antonyms irfinicare Etymon srd. Translations French dégrossir English to reduce, to trim (down) Spanish desbastar Italian digrossare, sgrossare German vorarbeiten.

irgrustiàre , vrb Definition istesiare de su grústiu (chedha) una parte de is pegos Synonyms e antonyms iscamedhare, iscedhai, iscrobare, istagiai, istellare, istropedhare, strumai 1 Etymon srd. Translations French faire sortir du troupeau English to take from the flock Spanish descarriar, retazar Italian sbrancare German aus der Herde absondern.

irmarràre , vrb: ismarrare, ismarriare Definition guastare s'atza a un'aina fata po segare Synonyms e antonyms angudrai, auldare, ingudrai, ilmarratzare, intusciai, irburdare, irdassai, marrare 1 | ctr. acuciai, arrodai 1 Sentences parimus rustràglios bestidos de ruinzu, irmarriados dae ruos de ferru (G.Maieli)◊ su rustàgliu meu no at ata: l'apo ismarradu Etymon srd. Translations French arrondir, émousser English to blunt Spanish embotar Italian smussare German abkanten.

irmendhàre , vrb Definition fàere ischire is segretos, nàrrere totu su chi s'ischit, chentza abbisóngiu; fintzes cunfessare, pentire; lassare a pèrdere, no fàere contu de calecuna cosa Synonyms e antonyms iscassetare, iscobiare, lendhare, scolovetai / cufessare Sentences prima at incomintzau a li dimandhare su segretu, apustis a li zurare chi mai liu diat irmendhare (G.F.Sedda) 2. pessa de t’irmendhare: mira chi su pecadu est grae! (A.Cucca) 3. irmendhatindhe, de cussu! Translations French divulguer English to spread Spanish propalar Italian propalare German verbreiten.

irmercorzàre , vrb Definition trebballare sèmpere meda e a sacrifíciu mannu, a tropu, mòrrere de su trebballu a tropu Synonyms e antonyms isciaonare Sentences a istare ammandronadu za no l'as connotu dae babbu tou… ch'irmercorzaiat fintzas in dies de festa! Translations French trimer English to drudge Spanish bregar, darse un tute Italian sfacchinare German sich abschinden.

irmeudhàe, irmeudhàre , vrb: irmidudhare, irmiodhai, smoedhari Definition bogare o pèrdere su meudhu, pèrdere sa fortza Etymon srd. Translations French enlever la moelle, épuiser English to weaken, to take the marrow out Spanish desmeollar, debilitar Italian smidollare German das Mark herausnehmen aus, entkräften.

irminèscere , vrb Definition impiticare, torrare a prus pagu Synonyms e antonyms ilminorigare, immeltzare, immenguare, menguai, miminare Sentences in s'ierru irminescent is dies ◊ a issu dhi ant irminésciu s'istipéndhiu ◊ no crescet e no irminescet Translations French réduire, diminuer English to diminish Spanish menguar, disminuir Italian decurtare German kürzen.

irminujàre , vrb Definition segare a pitichedhedhu; pentzare una cosa o una chistione bene a fundhu, a fine a fine Synonyms e antonyms amminudai, ispiculedhare / amminunciare, irminutziare, pilisae 2. irminujatilas custas cosas chi ti apo nau, ca a bi pessare tocat a tibe! ◊ su de s'irminujare a fundhu sos fatos umanos l'aiat ispintu a s'irbortare de fàchere su sordau ◊ irminujàndhesi cussu si li afinabat s'ànima, ite arrore! ◊ su de fàchere si l'ant irminujau bene innantis de detzídere de s'isèrghere Etymon srd. Translations French morceler, faire un récit détaillé English to mince, to think over Spanish desmenuzar, reflexionar Italian sminuzzare, ripensare German zerbröckeln, überlegen.

irmossichedhàre, irmossighedhàre , vrb Definition coment'e tocare o segare a móssigos, nau pruschetotu po segare orrugos de ccn. cosa (es. istrégiu) Synonyms e antonyms ispitulliare, spisedhae, spistorai, spistoredhai Etymon srd. Translations French ébrécher English to cut into small pieces, to nibble Spanish mordisquear Italian sbocconcellare German knabbern an.

irmoventàre , vrb Definition mòvere una cosa bene firma, e fintzes a unu malu a mòvere; si narat fintzes in su sensu de coitare, fàere impresse Synonyms e antonyms iscossolare, iscotare 1, mòere, scontoimmai, scotzedhai / acoidai Sentences cussa est roca frimma mala a irmoventare ◊ comente at fertu s'at irmoventadu una dente ◊ a su corpedha corpedha ndh'as irmoventadu cussa preda de sa contonada 2. no t'irmoventas, no, cantu chi bi ses tres oras pro cussu nudha?! Etymon srd. Translations French déplacer English to shift, to dissuade Spanish mover Italian smuòvere German wegrücken.

irmurràre , vrb: irmurriare, ismurrai, ismurriare, smurrai Definition pigare a cropos a murros; segare s'atza a unu, iscontroriare forte, giare una briga, segare s'atrivimentu; pirmare, fàere murros grussos Synonyms e antonyms abboluire, abbruncai, abbufiare, aciociai, chelcire, irmustatzare, irvapiare, iscancamurrare, istestulare, scontrariai, stronciai / ammurredhare, ammurrionai, annicare, pirmare | ctr. audire Etymon srd. Translations French réprimer, tancer, rabrouer English to repress, to reproach Spanish reprimir, reprochar Italian reprìmere, rimbrottare German unterdrücken, ausschelten.

irmurtíre , vrb: ismultire, ismurtire Definition pèrdere s'abba, nau pruschetotu de erbas e linnas (ma fintzes de casu nou, de arrescotu); fintzes coment'e prentzare, fàere pèrdere s'abba Synonyms e antonyms addormicare, sumortire Etymon srd. Translations French dessécher English to dry up Spanish marchitar Italian smùngere German den ganzen Saft saugen aus.

irpilíre , vrb Definition pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu in sa pedhe, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria Synonyms e antonyms aciuciudhae, altudhire, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impriutzai Translations French donner la chair de poule English to give s.o. the creeps Spanish erizarse el pelo Italian far venire la pèlle d'òca German eine Gänsehaut bekommen.

irradichinàre , vrb: irraichinare, irraicrinare, irraighinare, irrexinai Definition bogare de is arraighinas; iscarragiare is arraighinas; in cobertantza, istesiare, fàere mòvere, fàere pesare e andhare Synonyms e antonyms iddarraighinare, iserrighinae, ispiconare, scotzedhai, sderrexinai Sentences unu caróngiu mannu trodolendi de costera ndi at irrexinau arrolis e suerxus 2. fit a gherra a mi ndhe irraighinare dae su letu! Translations French déraciner English to uproot Spanish desarraigar Italian sradicare, divèllere German entwurzeln.

irragàre , vrb Definition bogare sas ragas, is cratzones de orroda de su costumu de s'ómine; bogare sa castàngia de su scriscioni (o primu corgiolu) Synonyms e antonyms irraghilare, isbragare, isbragugliare / ischissonare, iscocotare, iscucudhare 2. sa castanza s'irragat in campu ◊ sa castanza s'irragat e ndh'essit desesi candho est bene lómpida Etymon srd. Translations French enlever la bogue English to husk Spanish sacar las castañas del erizo Italian diricciare German schälen.

irraghilàre , vrb Definition bogare de is pantalones is coedhas o alas de sa camisa o de àteru bestimentu de pitzu Synonyms e antonyms irbardellare, irragare, isbragare, isbragugliare, ischígnere | ctr. aggheronare, arraghilare Etymon srd. Translations French délier English to ungird Spanish estar la camisa fuera de los pantalones Italian discìngere German entgürten.