Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

irtazolàre , vrb: istazolare Definitzione segare a fitas fines segandho in paris, segare a pígios, fàere a tazolas, bogare (linna) a ascras o àstulas Sinònimos e contràrios irfinicare, laurai, tazolare Frases ndhe segheit unu piantone e s'interesseit a l'istazolare finas chi l'at indebbilidu tropu (B.Truddaju)◊ mannedha istazolait su casu pro lu frauzare chin sas ghinzias acogliadas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couper en tranches horizontales Ingresu to cut into slices Ispagnolu retazar Italianu tagliare a fétte o sfòglie orizzontali Tedescu aufschneiden.

irtopiligàre , vrb Definitzione fàere a tzopu Sinònimos e contràrios assopiai, atopigare, atopire, intopare, intopigare, intopire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rendre boiteux Ingresu to lame Ispagnolu dejar cojo Italianu azzoppare Tedescu Lahm machen.

irvapiàre , vrb: isvapiare Definitzione pigare a foedhos malos, nàrrere cosas chi no funt, giare una briga Sinònimos e contràrios apilucare, briare, certai, irbrunchiare, irmurrare Frases no bi at bisonzu de l'irvapiare, ca mi servit cun su pessamentu! (G.Ruju)◊ est amore chi dadu ti at sa vida chi tue isvàpias cun s'istichida ◊ innanti de apuntzare o de irvapiare sa zente, lea s'abba dai sa vena! Tradutziones Frantzesu reprocher, outrager Ingresu to outrage, to reprove Ispagnolu reprender, injuriar Italianu rimproverare, oltraggiare Tedescu vorwerfen, beschimpfen.

irvelàre , vrb: isvelai, isvelare, svelai Definitzione fàere a connòschere, giare a ischire cosas segretas o malas a connòschere Sinònimos e contràrios irmendhare, isselare Frases sos sónnios parent machines, epuru irvelant pessamentos, disizos e timórias (B.Bandinu) Tradutziones Frantzesu dévoiler, révéler Ingresu to reveal Ispagnolu revelar Italianu svelare, rivelare Tedescu enthüllen.

irvenàre , vrb: isvenare, svenai Definitzione bogare o pèrdere sàmbene meda Frases su grodho abbenenat sa vida de sos pastores, ca s'anzone chi acatat irvenat ◊ est mortu isvenadu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu perdre tout son sang Ingresu to bleed Ispagnolu desangrar Italianu dissanguare Tedescu Blut entziehen.

irvinghinzàre , vrb: isvighinzare, isvirghenzare, isvirghinzare, ivirghinzare Definitzione aprontare; fàere andhare, mandhare in su camminu giustu, educare Sinònimos e contràrios ammanitzare / abbiare 1, incarrebai Frases isvirghínzadi, chi amus it'e fàghere meda! 2. est unu giòvanu bene isvirghinzadu ◊ sa crabitedha che l'ant isvighinzada peri sas camineras 3. che furant ómines ricos, féminas e pitzinnos apenas ivirghinzados ◊ da bi ndhe cheret de passéntzia chin sos pisedhos, a candho a che los vídere irvinghinzados! Tradutziones Frantzesu diriger, acheminer Ingresu to direct Ispagnolu encaminar Italianu instradare Tedescu leiten.

irvudhàre , vrb: isbudhare, isvudhare Definitzione tzatzare a meda, ma nau mescamente a disprétziu, de unu chi dhu faet a fura, a dannu de ccn., chentza chi s'àteru bògiat Sinònimos e contràrios abbentrare, abbentruscare, abbidhiai, abbiscarzare, abbudagare, abbudhescare, abbuzare, atatamacare, imbrentai, intrudhiri, sgagliubbai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rassasier Ingresu to satiate Ispagnolu hartar Italianu satollare Tedescu sättigen.

irzeniàre , vrb: iszeniare Definitzione cambiare genia, arratza, essire diferente de is àteros de sa matessi cosa (animales, matedu) Sinònimos e contràrios chilzeniare, disgeniare, imburdiri, iscastare, ischilziniare, iseniare 2. sa càula a fiore tota est incurtida in cagarantu: manc'una foza ndh'at irzeniadu pro pònnere in buca! Tradutziones Frantzesu dégénérer Ingresu to degenerate Ispagnolu degenerar Italianu tralignare Tedescu entarten.

isabiàre , vrb: isapiare Definitzione bogare su pigione de s'abe, fàere fuire o istesiare s'abe po bogare su mele; essire a giru Sinònimos e contràrios ischissurai / irmelare Frases sos mògios sunt prontos e como est ora de isabiare ◊ at isapiau una dechina de mojos e at fatu deche pedhes 2. tue as solu isapiatu sas averes chi ant prenatu sos anticos de s'eréntzia! (G.Farris) 3. isàpiant sos alligros zovanedhos che unu bolu de mariposas (G.Brocca) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu démieller Ingresu to extract the honey from Ispagnolu desmelar Italianu smielare Tedescu auspressen.

isaboriàre , vrb: isciaborgiai, isciaboriai, sciaborai Definitzione pèrdere o leare (o fintzes cambiare) su sabore bonu a is cosas de papare o de bufare Sinònimos e contràrios sciapidai | ctr. assainetare, insaboriai Frases no bi ponzas tropu abba ca isabórias su mànigu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dessaler Ingresu to desalt Ispagnolu desabrir, desaborar Italianu insipidire Tedescu geschmacklos werden.

isagheràre , vrb Definitzione pèrdere o fàere pèrdere s'atentzione, o pentzare in àteru Sinònimos e contràrios avallai, iberiai, iselembrare, ismentare, ivrasiare, sbeliai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu distraire, se distraire Ingresu to divert (one's mind) Ispagnolu distraer Italianu distrarre, distrarsi Tedescu zerstreuen, sich zerstreuen.

isalàre , vrb Definitzione segare o ispuntare is alas, fèrrere a s'ala; foedhandho de matas o de cresuras, segare de is partes de fora Sinònimos e contràrios idalai | ctr. indalire / iscirrare 2. soe che puzone isaladu ◊ cussu puzone no leat bolu ca est isaladu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rogner les ailes Ingresu to clip Ispagnolu cortar las alas Italianu tarpare le ali Tedescu beschneiden.

isalenàre , vrb: isalinare Definitzione arrespirare o torrare àlidu a pelea, impresse, coment'e candho si curret meda o si leat múngia manna; pèrdere s'alenu, cessare de torrare àlidu Sinònimos e contràrios assupai, isalidare / mòrrere Frases currendhe arrivaia isalenendhe ◊ acolla, isalenendhe, torrada a domo piús morta chi no bia! ◊ est assupridu isalenendhe che unu pissighidu ◊ a su piga e fala, fit isalenendhe ◊ so ómine de campagna nàschidu pro isalenare in custos ràscios!…◊ sos canes fint a proa a crebare, allacanendhe a limba a fora pariat chi fint isalenendhe s'últimu alenu 2. chena sacramentos, isalenat che un'anzone ◊ che fit vetzu mannu, at isalinadu e si ch'est mortu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu essouffler Ingresu to pant Ispagnolu jadear Italianu trafelare Tedescu keuchen.

isalidàre , vrb Definitzione torrare àlidu a pelea, agiummai èssere chentza àlidu, assupandho Sinònimos e contràrios afodogai, anare, assolocare, assubentai, isalenare, isfiadare Frases odheu, cun totu cussa pigada chi apo fatu so isalidendhe! ◊ so isalidendhe ca apo curtu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu essouffler Ingresu to pant Ispagnolu jadear Italianu trafelare Tedescu keuchen.

isaligàre , vrb: isargare Definitzione mundhare, pinnigare s'àliga de su logu po dhu fàere límpiu; marrare, tirare s'erba de mesu de sa cosa prantada, arregòllere o prugare sa malesa Sinònimos e contràrios disargare, illansanare, irderbai, isciligare, munnuzare | ctr. imbratare Frases cheret isargada sa carrela, finas ca colat sa portessione ◊ no bastamus mancu a isargare, in custu logu, de cantu che carrant arga sos bentos! 2. eallu a babbu ingruxadu, isarghendhe su trigu aupadu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu nettoyer, émonder Ingresu to clean up Ispagnolu relimpiar, limpiar, mondar Italianu ripulire Tedescu reinigen.

isarcàre , vrb Definitzione tènnere o pònnere isarcu, pèrdere de ànimu o lassare s'idea de pòdere fàere calecuna cosa, de pòdere arrennèscere, agiummai coment'e leare is arcas o fortzas Sinònimos e contràrios ispantai, isperigulare, isporare | ctr. animai, incoragire Frases candho l'amus bidu frochendhe nos at isarcadu e torrados semus issegus, timindhe de no che pòdere colare de su nie ◊ si t'isarcas est peus: menzus, para corazu! ◊ depet èssere cosa mala, mih, a timire e a s'isarcare! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu décourager, se désespérer Ingresu to discourage, to dispair Ispagnolu desalentar, desanimar Italianu disanimare, scoraggiare, disperarsi Tedescu entmutigen, verzweifeln.

isarguenàre , vrb: isgrogoenai, isogroenare, isorgoenare, sgraguenai Definitzione agiummai coment'e pèrdere s'ogroena tzerriandho: tzerriare meda e a forte, tropu; fintzes púnghere a is cannas de su gúturu Sinònimos e contràrios iggannai, igrogoenai, irborgoenare, irgargare, sguturai / sprumonai Frases si est postu a cantare a s'isogroenare! ◊ deo isarguenèndhemi a boghes e isse chentza m'intèndhere! 2. pigant s'arresorza e dh'isorgoenant: a ite puntu arribbat s'ómine!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'égosiller Ingresu to shout oneself hoarse Ispagnolu desgañitarse Italianu sgolarsi Tedescu sich die Lunge ausschreien.

isarrigài , vrb Definitzione fàere male, pònnere dolore a is errigos (tretu bàsciu de s'ischina) Sinònimos e contràrios iderrigari, illumbai, illumbedhare, irrenare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu éreinter Ingresu to break the back of (s.o) Ispagnolu desriñonar Italianu direnare Tedescu lendenlahm machen.

isarrogài, isarrogàre , vrb Definitzione fàere a sorrogu a su gúturu Sinònimos e contràrios arragai, arrughire, inserregare, sarracrare Frases isarrogadas túnciant suspirendhe ◊ acirrant a cantai isarroghendisí Tradutziones Frantzesu être enroué Ingresu to have a hoarse voice, to get hoarse Ispagnolu enronquecer Italianu far ràuco, avére raucèdine Tedescu eine heise Stimme haben.

isasciàre , vrb: isascrare Definitzione nau de linna a truncu, bogare o fàere a ascras, a perras Sinònimos e contràrios astulai, isasciulare, isascruzare, scherdai Frases est che àrbure sica, a truncu de isascrare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ébrécher Ingresu to splinter Ispagnolu hacer trizas Italianu scheggiare Tedescu zersplittern.