Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

maretàre , vrb: ammaretae, maretzai Definition mòvere che is undhas de su mare Synonyms e antonyms marugliai Sentences su trigu est maretendhe ◊ bido sos fiores maretados ◊ maju bellu in sos campos laorados maretendhe presentat su laore Translations French flotter, il y a eu de la tempête ou la tempête a fait rage (v. imp.) English to be wavy Spanish olear, encresparse Italian fluttuare, mareggiare German wogen.

marigonàre , vrb Definition sufrire, peleare, passare sa vida trummentandho, tropu a sacrifíciu, trebballandho a tropu Synonyms e antonyms matanare, peleai, penoriare, tribbulai, trumentai | ctr. gosai Sentences pro issu marigono cun s'impreu Etymon srd. Translations French peiner, souffrir English to have trouble Spanish atormentar, atribular Italian tribolare German fristen, plagen, darben.

mariolàre , vrb: ammariolare Definition pigare a ingannu, cun ispedientes a manera de portare s'àteru a su chi si bolet / fàghere sa cosa mariolamariola = a trassa, a sa fraissina Synonyms e antonyms abbovai, abbuvonare, coluvronare, imbaucare, imbusterai, improsae, ingannai, ingrangugliare, piocai, trampai Sentences Pilatu timet mascamente sa traganza de sa piata mariolada dai sos inimigos de Gesús Etymon itl. mariolare Translations French duper, tromper, corrompre English to cheat, to corrupt Spanish engañar, estafar Italian imbrogliare, corrómpere German betrügen, verderben.

marrài , vrb: marrare, marrari Definition trebballare sa terra a marra, a marrone, fintzes a marrita comente si faet cun is laores po s'erba; arrasigare cun is peis in terra, comente faent is animales (mescamente is cuadhos, is molentes)/ marrai a tallu abertu = bogare ràllia, segare sa terra a ràllia (tzapendhe a fundhu e totu pínniga) Synonyms e antonyms marrinzedhare, marronare, tzapare / tzampitare / aterrinai, marragiadai, marrascedhai, marrazare, marritai, pateare, raspare 1 Sentences sa bíngia boit marrada ◊ sa mere mi at brigadu ca no li marro bene sa chipudha ◊ maridu meu che est marrendhe a die intrea in sas ràglias 2. fit fémina bona: andhaiat a marrare sos laores, sos ortos e a fàghere sa líscia in sas domos anzenas 4. Etymon srd. Translations French piocher, gratter English to hoe, to paw Spanish cavar, cocear, patalear Italian zappare, zampeggiare German hacken, scharren.

marranàre , vrb: ammarranae Definition pònnere sa marrania Synonyms e antonyms disafiai, ilmarranare Sentences a sa gherra fint andhendhe a marranare sa morte Etymon srd. Translations French défier, provoquer English to defy Spanish desafiar Italian sfidare German herausfordern.

marrintzedhàre , vrb: marrontzedhare, marruncedhai, marruntzedhare Definition trebballare sa terra (e pruschetotu is laores) a marruntzedha, a marrita Synonyms e antonyms marritai, marruschedhare, tzampitare Sentences sont marrintzedhanne su campu de sa patata ◊ unu tempus in cortili prantai froris, dhus acuai, dhus marruncedhai e crescenta ebbenimindi! Etymon srd. Translations French biner English to hoe Spanish escardar Italian zappettare German jäten, leicht behacken.

marritài, marritàre , vrb Definition trebballare sa terra (mescamente laores, cosa prantada) a marrita, a tzapita; arrasigare in terra cun is peis de ananti, comente faent is animales (pruschetotu cuadhos e molentes) Synonyms e antonyms marricocai, marruntzedhare, marruschedhare, tzampitare / marrai, marragiadai, marrazare, pateare Sentences apustis marritadu duas o tres vias, su trigu l'isargaiant a manu 2. s'achetu est sèmpere marritanne, isconchinanne e cricanne de si arburare Etymon srd. Translations French piocher, sarcler English to hoe Spanish escardar, cocear Italian zappettare, sarchiare German jäten, leicht behacken.

marronài , vrb: marronare Definition trebballare a marrone, a marrita Synonyms e antonyms illeonare, marrai, tzapare Sentences lassa sa catza e vae a marronare! ◊ fimus marronendhe e brugliendhe, in binza ◊ in zannarju su massaju cumintzait a marronare su tricu Etymon srd. Translations French piocher English to dig Spanish cavar Italian zappare German um-hacken.

martinicàre , vrb Definition bèndhere o comporare a martinica (e aprofitandho puru de s'apretu) Synonyms e antonyms aggangae, aggrangugliare, aggangulitare, apuligare, atuduxare, strossai, studugai Sentences sa zente in tempus de gherra fit totu martinichendhe a bétia apare ◊ issu at martinicau ca sa cosa fiat cara meda Etymon srd. Translations French prêter à usure English to practice usury Spanish prestar con usura Italian fare strozzinàggio German wuchern.

martirizài, martirizàre , vrb: marturizare Definition fàere sufrire che màrture o fintzes bochíere a unu chi est firmu in sa fide o ideale suo Sentences a mi martirizare resessides: morzo cuntentu ca salvo su mundhu e perdono su male chi faghides ◊ a Cristos santos meda ant postu fatu, marturizados pro sa fide insoro ◊ martirizadu che ant tres turritanos: santu Bainzu, Brotu e Zuniàriu Translations French livrer au martyre, martyriser (fig.) English to martyrize Spanish martirizar Italian martirizzare German martern.

marturàre , vrb: ammarturai*, marturiai, marturiare Definition orrúere a malàidu a tempos longos, màrture, chentza ndhe pòdere sanare; sufrire meda, che màrture, guastare, fintzes fàere sufrire o penare Synonyms e antonyms irmalaidare / allizare / trumentai | ctr. sanai / bodire, gosai Sentences a isse lu martúriat su dolore ◊ gighiat sos ojos marturiados de su piantu ◊ tenet una fiza tunconida, marturiada in sa carena barant'annos ◊ sa Sardigna est marturiada de s'isfrutamentu 2. custa prantaza cheret prantada prima chi si martúriet de su totu 3. iscominigaus, no isceis comente marturiai is pòberos?! Translations French souffrir English to suffer a long sickness (from) Spanish enfermar, sufrir mucho Italian patire, soffrire a lungo per malattìa German leiden.

marugliài , vrb Definition mòere comente faet s'abba de su mare, a undhas Synonyms e antonyms maretare Sentences candu su mari marúgliat nanca est tempus de ní e fait isdorrocus Translations French ondoyer English to wave Spanish ondear Italian ondeggiare German wogen.

mascaràre , vrb: ammascherai, mascherai Definition bistire a màscara, pònnere sa faciola prus che àteru po ispàssiu Synonyms e antonyms carotare, trusare Sentences che sunt mascarendhe, sunt essidos a sos ballos ◊ a bi mascarades ocannu? Etymon srd. Translations French masquer, se masquer, se déguiser en (travestirsi da) English to mask Spanish disfrazarse Italian mascherare German maskieren, verkleidern.

mascàre , vrb Definition papare, bufare, o giare a papare, a bufare, fintzes a candho si ndhe tenet gana, fintzes a s'intèndhere prenos, fintzes a èssere a istògomo prenu: si podet nàrrere fintzes de àteru, in su sensu de orròschere, de no ndhe tènnere prus gana o bisóngiu, de no ndhe padire prus, de calecuna cosa; podet bòllere nàrrere fintzes a cricare o provare de fàere ccn. cosa, isceberare s'ora ibballiada, ch'istrobbat is àteros; a logos dhu narant po chistire, pònnere abbandha, pigare e bogare de mesu, apartare / mascare s'ogru a ccn. = pàrrere bellu, bonu Synonyms e antonyms assevare, atatare, atzibbare, inciuciare, satzai / assansiare / istransire, trancire, tròtzere | ctr. irfamigare Sentences su giú si est mascadu de pira ◊ candho sa robba si est mascada si est corcada ◊ apo drommidu própiu bene, mi so mascadu de sonnu! 2. si ti ponzo manu a fuste ti ndhe masco! ◊ si est mascadu de sonnu ca at drommidu tota note ◊ sa terra, de cantu est mascada de abba, est boghendhe fintzas sos benos 3. mih no ti masches de intrare a domo, no! ◊ già si l'at mascada s'ora de bènnere a domo, a mesanote!…◊ za bi l’at mascadu s’ogru cussa zòvana!… 4. apu mascau su casu in sa búgia (R.Sardella)◊ Antonieta at mascau su pane de saba in su frigoríferu ◊ su chi abbarrat in custa pàgina atibbat ancora o est de mascare? Translations French rassasier English to sate Spanish saciar Italian saziare, satollare, saturare German sättigen.

massài , vrb: mensae, mensare, mentzare, messai, messare, messari Definition segare a farche o a màchina su laore lómpiu po dhu treulare; segare erba o àteru a meda, cun farche o àtera aina deasi, coment'e messandho / essida de messai = candho comintzat su messonzu Synonyms e antonyms farciae Sentences eus a massai loris allenus ◊ ch'essiant a messare a sas tres de manzanu ◊ tandho su trigu fit betadu a tzapu e mensadu a manu ◊ in s'època de messari andàt a su sartu po ispigai ◊ su trigu est a cabitza incrubara: est de messai! 2. candho aia tréighi annos messaia fintzas su fenu a frullana Scientific Terminology mssr Etymon ltn. messare Translations French moissonner, faucher English to reap, to mow Spanish segar Italian miètere, falciare German mähen.

matanài, matanàre , vrb: ammatanai Definition pigare o giare matana, pelea, múngia Synonyms e antonyms afandhare, afauciae, allacanae, assupai, peleai | ctr. asseliare Sentences mentes sàbias bi sunt matanendhe dae annos a s'iscoberta ◊ so sempre matanendhe a caldu e a fritu che isciau ◊ amus matanadu tota note e no amus piscadu nudha ◊ in rimas isolviat dogni tema, sentza bisonzu de si matanare Etymon srd. Translations French affliger, se tourmenter English to trouble, to be tormented Spanish atormentarse Italian travagliare, tormentarsi German quälen (sich).

matíri , vrb Definition foedhandho prus che àteru de papares, digirire, ispaciare (suspire) su sustentu chi giaet s'alimentu; foedhandho de cosa cota, lassare pausare po dhi intrare méngius su cundhimentu Synonyms e antonyms digidiri, dissipai, immartire* Sentences est passillendi po matiri su chi at papau ◊ est abarrau a matiri s'angioni chi si at papau 2. istuda su fogu a su minestroni ca est cotu e lassadhu matiri prima de dhu papai! 3. cussus no ant ancora matiu su resultau de is eletzionis Translations French digérer English to digest Spanish digerir Italian smaltire German verdauen.

matzocàre , vrb: ammatzocai*, matzucare Definition iscúdere o magiare a matzucu; peleare meda / matzucare landhe, olia, nughe = iscudi làndiri, olia, nuxi Synonyms e antonyms corpare, isciúdere, magliucare, matzucorjare Sentences lassae de irgherrimiare: bisonzu de bos matzucare azes?! ◊ acàbbala, chi sa zente curret a inoche credendhe chi nos semus matzucandhe! ◊ so che pianta esposta in sa cudina, matzocada però dae su bentu chi ndhe li at rutu fozas e ispina Translations French donner une volée de coups de bâton English to beat Spanish apalear, aporrear Italian bastonare German verprügeln, prügeln.

maulài, maulàre , vrb: meolare, meolari, meulai, miaulai, miaulare, miulai, miulare Definition fàere miau, fàere sa boghe, nau de is gatos Synonyms e antonyms ilmiaulare Sentences su gatu màulat a boghes mannas peus de unu póveru pedendhe ◊ est unu gatu masedu chi si fait frandigai, fintzas e chi a bortas méulat ◊ abbàida proite est maulendhe su batulinu! Etymon srd. Translations French miauler English to mew Spanish maullar Italian miagolare German miauen.

meàre , vrb: mejare Definition fàere abba, pisciare, imduidare s'orina de sa busciuca Synonyms e antonyms lussai, mejire, orinai, pisciai Etymon ltn. mejare Translations French uriner English to urinate Spanish mear, orinar Italian urinare German urinieren, harnen.