Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

pèndhere , vrb: pèndiri, pènnere Definition èssere o abbarrare apicau a caleuna cosa; èssere coment'e posidura prus bàsciu a una parte (nau de cosa chi iat a pòdere istare in paris) o coment'e incrubau a una parte (nau de cosa istrantagiada, prantada); andhare de pitzu a logu prus in bàsciu (e fintzes iscúdere, calare unu cropu)/ p. a oricras = pecare a origras, èssiri unu pagu surdu Synonyms e antonyms pendhentinare, pendholiare / abasciai, achirrare, cabai, falare Sentences tubbos grussos e fines penniant dae sa bòveta 3. sont pénnitos a giosso e fartziatos a supra ◊ at pénnitu un'istuturrata a su fitzu ◊ de Núoro semus péndhios a Ulíana ◊ sos cumpantzos fint pénnitos a domo sua ◊ semus ghiranne, pennenne a bidha Etymon ltn. pendere Translations French pencher English to hang Spanish pender, colgar Italian pèndere German hängen, sich neigen, schräg hängen.

pendholiàre, pendholigàre , vrb: pendhulare, pendhulari, pendhuliare, pendulai Definition istare o portare pendhendho Synonyms e antonyms pendhentinare, pèndhere, pendhulicare Sentences cun cussu bentu sos filos de sa luche fruschiabant pendholiandhe in sos contones de su palatu ◊ bi at unu lorozu pendhulendhe in su muru ◊ sa ua est pendhulendhe a budrones ◊ no li lassat filu pendholighendhe ◊ ses a ogos trotos pro duas titas pendhulendhe che fodhes de bértula!…◊ zuchiat sas labras pendhuliandhe Etymon ltn. *pendulare Translations French pendiller English to hang Spanish pender, colgar Italian penzolare German herunterhängen, baumeln.

penentíre , vrb rfl: penetire, pentire, pentiri Definition abbarrare dispràxios po àere fatu ccn. cosa chi si connoschet po mala o no bona, no giusta, pruschetotu po àere fatu male, dannu, ofesa Synonyms e antonyms abentire, arrepentire, ibentie, impudare, penètere | ctr. allegraresindhe Sentences chi de mala manera l'at tratadu sa die infatu si ndh'est penetidu ◊ si fit mesu penetidu de sas peràulas malas chi li fint fuidas ◊ mira chi calchi die ti penetis! ◊ si su cumbidu l'aia atzetadu forsis no mi ndhe fia penetidu Etymon itl. Translations French se repentir English to repent Spanish arrepentirse Italian pentirsi German reuen, bereuen.

penoriàre , vrb: penuriai, penuriare Definition istare sufrindho a tempus meda, èssere in su bisóngiu Synonyms e antonyms pascionare, patèsciri, penai, penetentziai, sufrire | ctr. bodire, gosai Sentences est penoriendhe, curendhe e chentza bi sanare Etymon srd. Translations French souffrir English to suffer Spanish penar, sufrir Italian penare, patire German leiden.

pensionài , vrb: pensionare, pentzionai, pentzionare Definition giare o pigare sa pentzione Translations French pensionner English to pension Spanish jubilar, retirar Italian pensionare German pensionieren.

perdicàre , vrb: predicai, predicare, preghiare, preicare, preigare Definition fàere sa prédica, giare a ischire o ispiegare su foedhu de Deus; giare avertimentos Synonyms e antonyms ammonestai, istronai Sentences Deus at preigadu sa libbertade, su rispetu, s’amore e sa dignidade umana ◊ su préide zai dhu pérdicat sèmpede a tènnede caridade! ◊ Giuanni andàt predichendu unu batiari de peniténtzia ◊ Gesús preghiavat amore 2. sos babbos za bi lis preigaiant a no fàghere gai, ma sos fizos totu nudha! ◊ custu est su comintzu de sa rivolutzione chi issu est preiganne Scientific Terminology prdc Etymon ltn. praedicare Translations French prêcher, sermonner English to preach Spanish predicar Italian predicare German predigen.

perdimentàre , vrb: aperdimentare Definition impreare sa cosa chentza arrespàrmiu nudha, chentza atentzione, ponendhondhe prus de su chi serbit, perdendhodha Synonyms e antonyms irbaire, ispeldisciare, pèldere, stravulliai | ctr. avitare, collire 2. e za fit cosa de perdimentare su chi l'at ingannada!… Etymon srd. Translations French gaspiller English to waste Spanish derrochar Italian sprecare, sperperare German verschwenden.

perdulàre , vrb Definition andhare che perdulàriu, girandho peri su logu Synonyms e antonyms bandhulare, corruntonai, girollae, peldulariare, trastamare, tzincavesare Sentences fint tres ànimas chi no agataiant pasu e fint custrintas a perdulare dae unu logu a s'àteru ◊ deo pérdulo in mares e in montes Etymon srd. Translations French errer English to wander Spanish vagar Italian vagare German ziehen, umherziehen.

perificài, perificàre , vrb: berificare, perivicare Definition leare oru, provare a bíere si su chi s'ischit o si narat torrat cun sa beridade, si una cosa est abberu, o comente est una cosa o chistione Synonyms e antonyms abberguare, assaborire, bídere, iscumbatare Sentences mi li so acurtziadu pro perivicare si fit abberu isse Translations French vérifier English to check Spanish verificar, comprobar, averiguar Italian verificare German prüfen.

perinciàre , vrb: pirinciare Definition fàere sa tzantzainedha, istare a su tòntona tòntona: si narat in cobertantza po giogare a s'amore ómin'e fémina Synonyms e antonyms ispiricocare 2. ambos duos pirinciavant pro gustu e no negavant! Translations French faire des papouilles English to pet Spanish sobarse, revolcarse Italian pomiciare German knutschen.

perisciàre , vrb: perissiare, peritziai, peritziare, piritziare Definition istabbilire cun precisione una cosa (cantu balet, ite o comente est, o est acontéssia), betare su valore de unu dannu Synonyms e antonyms aprentziare, iscumbatare / apretare 1 Sentences sa zente no istaiat chirchendhe sa zustíssia: candho bi aiat dannos de perissiare o diferéssias de aparisare faghiat a ómines ◊ perísciet su dannu e colet a lu pacare! Translations French expertiser English to estimate Spanish peritar Italian periziare German begutachten, abschätzen.

permessàre , vrb Definition andhare o fàere de su corpus, fàere de bisóngiu, sa permessada Synonyms e antonyms brutare, cacare Translations French déféquer English to defecate Spanish defecar Italian defecare German defäkieren.

permítere, permítiri , vrb Definition lassare fàere; prnl. pigare sa cunfidàntzia, pentzare e fàere coment'e chi nemos tèngiat cosa de nàrrere in contràriu (fintzes ischendho chi ndhe tenet) Sentences sa voluntadi depit permítiri a dogna cristianu de ci segai in is peleas de sa vida (M.Porru)◊ tenís arresone, su binu est própriu bonu e si mi permitís meritat una poesia! ◊ gomà, si permitit essu a terrassu ◊ dego non ti lu permito, custu sero! 2. fostei comenti si permitit de intrai in domu mia? Translations French permettre English to let Spanish permitir Italian perméttere German erlauben.

perricàre , vrb: pirrighiare Definition istare a perrica, abbarrare foedhandho, o faendho cosa puru, a su tira e tosta, donniunu abbetiandho po s'arrexone sua; andhare conca a pitzu, in pesada Synonyms e antonyms cuntrastare, liticare, pletare / alciare, ampiai, pigare Sentences ite importat perricare? pro chi bates montes apare no lu cunsighis s'intentu (P.Mossa)◊ za ses un'ora perrichendhe chi cheres cussa cosa…: toca, bae e leadila, gai mi lassas in pasu! ◊ mancari perriches, catecantu no lu bogas dai su surcu sou! ◊ no perriches su tortu! 2. dae domo de sa mama fit perricau a un'àtera domo ◊ sa caminera est a petorru e cheret perricada chin passéntzia ◊ no lia fachet prus a perricare sas andhatas de sa cussorja ◊ dae su milli e otighentos novanta oto est perricandhe sas carreras de sa vida (G.Brocca) Etymon srd. Translations French chamailler English to contend Spanish contender, obstinarse Italian contèndere, ostinarsi German streiten, darauf bestehen.

perseghíre , vrb: persighire, persighiri, pessechire, pesseghire, pessichire, pessighire, pissichire, pissighire, pressighire, pressighiri, pussighire Definition cúrrere aifatu po iscúdere, fàere male, cracare, po aferrare, po giagarare, fàere fuire (ma fintzes a giogu)/ pps. pessighidu, pressíghidu Synonyms e antonyms currellai, cúrrere, inchisiri, pissíghere / fèrrere Sentences bi aiat duos pitzinnos pessighíndhesi ◊ su destinu mi pessighit fintzas in su reposu ◊ mi dispiaghet ca ses giagaradu e pessighidu ◊ azutóriu, mi sunt pissichindhe! ◊ sas pudhas si ponzeint a carcarare coment'e pissighidas ◊ pessighidu mi at s'ira fintzas a sa morte ◊ sas àbbiles, cun s'oju fichidu a lantzitare, pussighint su pizu de su sentidu (G.Orgolesu)◊ su malannu dh'at a pressighiri Etymon ctl., spn. perseguir Translations French poursuivre English to run after, to persecute Spanish perseguir, perseguir, acosar Italian rincórrere, inseguire, perseguitare German nachsetzen, verfolgen.

pertènnere , vrb: pretèndhere, pretèndiri, pretènnere Definition pedire, bòllere a foedhos o cun fatas una cosa cun fortza, unu pagu a poderiu, cun o fintzes chentza ndhe àere diritu o arrexone; dimandhare a pobidha / pps. preténdiu, pretesu Synonyms e antonyms bòlere, chèrrere, pedie Sentences mi est pertenzendhe àteru dinari! ◊ no triballas e pretenes puru! ◊ s'Àrdia cheret nàrrere soledade in sos mamentos chi sa balentia ti pretendhet a èssere solu solu (P.Pillonca)◊ pedeus e pretendeus chi siat arrispetada e arriconnota sa língua nosta (G.Atzori) 2. custa zòvana l'at pretesa Fulanu ◊ Cichedhu est pretenzendhe sa fiza de su dutore Etymon itl. Translations French prétendre English to claim Spanish pretender, exigir Italian pretèndere German verlangen, fordern.

pertesàre , vrb Definition perricare o abbetiare po interessu, torracontu, fàere o su si fàere sa parte, is partes (aus. àere) Translations French prendre parti pour qqn.qqch English to side (with) Spanish tonar partido (por) Italian parteggiare German Partei nehmen.

pertocài, pertocàre , vrb: pretocai Definition tocare, reguardare, èssere de ccn. o de calecuna cosa; foedhandho de gente po su chi est sa manera de fàere, fàere dannu a su crebedhu de arresurtare unu pagu macos Synonyms e antonyms impertocare, tocae / sprestocai Sentences su chi ti pertocat, bonu est chi dhu circhis! ◊ in sos archivos si podet imbènnere su chi pertocat s'istória ◊ s'allega de prus importu mannu pertocàt sos annos chi aiat istudiadu (Z.F.Pintore) 2. cussa maladia dhus pretocat su ciorbedhu! Etymon ctl. pertocar Translations French revenir, concerner English to concern, to be due Spanish concernir, corresponder Italian spettare, riguardare, attenere German angehen, zustehen.

pertuntàre , vrb Definition fàere totu a istampighedhos, nau de su chi faet su bobboi chi si papat sa linna Synonyms e antonyms patungi, pertusai, pipionire Sentences sos tàrrulos ant pertuntadu totaganta sa càscia Etymon srd. Translations French ronger, mouliner English to pierce, to corrode Spanish carcomer Italian traforare, corródere German durchstechen, zerfressen.

pertusài , vrb: pertusare Definition fàere pertusos, bucos, istampos Synonyms e antonyms istampai, istuvire, istuvonare, patungi, pertuntare, stuviolai, tuvire 2. sas benas podent èssere a una o a duas cannas pertusadas de poder fàghere sas notas Etymon srd. Translations French trouer, percer English to pierce Spanish agujerear Italian bucare, forare German durchbohren, durchlöchern.