pèndhere , vrb: pèndiri,
pènnere Definitzione
èssere o abbarrare apicau a caleuna cosa; èssere coment'e posidura prus bàsciu a una parte (nau de cosa chi iat a pòdere istare in paris) o coment'e incrubau a una parte (nau de cosa istrantagiada, prantada); andhare de pitzu a logu prus in bàsciu (e fintzes iscúdere, calare unu cropu)/ p. a oricras = pecare a origras, èssiri unu pagu surdu
Sinònimos e contràrios
pendhentinare,
pendholiare
/
abasciai,
achirrare,
cabai,
falare
Frases
tubbos grussos e fines penniant dae sa bòveta
3.
sont pénnitos a giosso e fartziatos a supra ◊ at pénnitu un'istuturrata a su fitzu ◊ de Núoro semus péndhios a Ulíana ◊ sos cumpantzos fint pénnitos a domo sua ◊ semus ghiranne, pennenne a bidha
Ètimu
ltn.
pendere
Tradutziones
Frantzesu
pencher
Ingresu
to hang
Ispagnolu
pender,
colgar
Italianu
pèndere
Tedescu
hängen,
sich neigen,
schräg hängen.
pendholiàre, pendholigàre , vrb: pendhulare,
pendhulari,
pendhuliare,
pendulai Definitzione
istare o portare pendhendho
Sinònimos e contràrios
pendhentinare,
pèndhere,
pendhulicare
Frases
cun cussu bentu sos filos de sa luche fruschiabant pendholiandhe in sos contones de su palatu ◊ bi at unu lorozu pendhulendhe in su muru ◊ sa ua est pendhulendhe a budrones ◊ no li lassat filu pendholighendhe ◊ ses a ogos trotos pro duas titas pendhulendhe che fodhes de bértula!…◊ zuchiat sas labras pendhuliandhe
Ètimu
ltn.
*pendulare
Tradutziones
Frantzesu
pendiller
Ingresu
to hang
Ispagnolu
pender,
colgar
Italianu
penzolare
Tedescu
herunterhängen,
baumeln.
penentíre , vrb rfl: penetire,
pentire,
pentiri Definitzione
abbarrare dispràxios po àere fatu ccn. cosa chi si connoschet po mala o no bona, no giusta, pruschetotu po àere fatu male, dannu, ofesa
Sinònimos e contràrios
abentire,
arrepentire,
ibentie,
impudare,
penètere
| ctr.
allegraresindhe
Frases
chi de mala manera l'at tratadu sa die infatu si ndh'est penetidu ◊ si fit mesu penetidu de sas peràulas malas chi li fint fuidas ◊ mira chi calchi die ti penetis! ◊ si su cumbidu l'aia atzetadu forsis no mi ndhe fia penetidu
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
se repentir
Ingresu
to repent
Ispagnolu
arrepentirse
Italianu
pentirsi
Tedescu
reuen,
bereuen.
penoriàre , vrb: penuriai,
penuriare Definitzione
istare sufrindho a tempus meda, èssere in su bisóngiu
Sinònimos e contràrios
pascionare,
patèsciri,
penai,
penetentziai,
sufrire
| ctr.
bodire,
gosai
Frases
est penoriendhe, curendhe e chentza bi sanare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
souffrir
Ingresu
to suffer
Ispagnolu
penar,
sufrir
Italianu
penare,
patire
Tedescu
leiden.
pensionài , vrb: pensionare,
pentzionai,
pentzionare Definitzione
giare o pigare sa pentzione
Tradutziones
Frantzesu
pensionner
Ingresu
to pension
Ispagnolu
jubilar,
retirar
Italianu
pensionare
Tedescu
pensionieren.
perdicàre , vrb: predicai,
predicare,
preghiare,
preicare,
preigare Definitzione
fàere sa prédica, giare a ischire o ispiegare su foedhu de Deus; giare avertimentos
Sinònimos e contràrios
ammonestai,
istronai
Frases
Deus at preigadu sa libbertade, su rispetu, s’amore e sa dignidade umana ◊ su préide zai dhu pérdicat sèmpede a tènnede caridade! ◊ Giuanni andàt predichendu unu batiari de peniténtzia ◊ Gesús preghiavat amore
2.
sos babbos za bi lis preigaiant a no fàghere gai, ma sos fizos totu nudha! ◊ custu est su comintzu de sa rivolutzione chi issu est preiganne
Terminologia iscientìfica
prdc
Ètimu
ltn.
praedicare
Tradutziones
Frantzesu
prêcher,
sermonner
Ingresu
to preach
Ispagnolu
predicar
Italianu
predicare
Tedescu
predigen.
perdimentàre , vrb: aperdimentare Definitzione
impreare sa cosa chentza arrespàrmiu nudha, chentza atentzione, ponendhondhe prus de su chi serbit, perdendhodha
Sinònimos e contràrios
irbaire,
ispeldisciare,
pèldere,
stravulliai
| ctr.
avitare,
collire
2.
e za fit cosa de perdimentare su chi l'at ingannada!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
gaspiller
Ingresu
to waste
Ispagnolu
derrochar
Italianu
sprecare,
sperperare
Tedescu
verschwenden.
perdulàre , vrb Definitzione
andhare che perdulàriu, girandho peri su logu
Sinònimos e contràrios
bandhulare,
corruntonai,
girollae,
peldulariare,
trastamare,
tzincavesare
Frases
fint tres ànimas chi no agataiant pasu e fint custrintas a perdulare dae unu logu a s'àteru ◊ deo pérdulo in mares e in montes
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
errer
Ingresu
to wander
Ispagnolu
vagar
Italianu
vagare
Tedescu
ziehen,
umherziehen.
perificài, perificàre , vrb: berificare,
perivicare Definitzione
leare oru, provare a bíere si su chi s'ischit o si narat torrat cun sa beridade, si una cosa est abberu, o comente est una cosa o chistione
Sinònimos e contràrios
abberguare,
assaborire,
bídere,
iscumbatare
Frases
mi li so acurtziadu pro perivicare si fit abberu isse
Tradutziones
Frantzesu
vérifier
Ingresu
to check
Ispagnolu
verificar,
comprobar,
averiguar
Italianu
verificare
Tedescu
prüfen.
perinciàre , vrb: pirinciare Definitzione
fàere sa tzantzainedha, istare a su tòntona tòntona: si narat in cobertantza po giogare a s'amore ómin'e fémina
Sinònimos e contràrios
ispiricocare
2.
ambos duos pirinciavant pro gustu e no negavant!
Tradutziones
Frantzesu
faire des papouilles
Ingresu
to pet
Ispagnolu
sobarse,
revolcarse
Italianu
pomiciare
Tedescu
knutschen.
perisciàre , vrb: perissiare,
peritziai,
peritziare,
piritziare Definitzione
istabbilire cun precisione una cosa (cantu balet, ite o comente est, o est acontéssia), betare su valore de unu dannu
Sinònimos e contràrios
aprentziare,
iscumbatare
/
apretare 1
Frases
sa zente no istaiat chirchendhe sa zustíssia: candho bi aiat dannos de perissiare o diferéssias de aparisare faghiat a ómines ◊ perísciet su dannu e colet a lu pacare!
Tradutziones
Frantzesu
expertiser
Ingresu
to estimate
Ispagnolu
peritar
Italianu
periziare
Tedescu
begutachten,
abschätzen.
permessàre , vrb Definitzione
andhare o fàere de su corpus, fàere de bisóngiu, sa permessada
Sinònimos e contràrios
brutare,
cacare
Tradutziones
Frantzesu
déféquer
Ingresu
to defecate
Ispagnolu
defecar
Italianu
defecare
Tedescu
defäkieren.
permítere, permítiri , vrb Definitzione
lassare fàere; prnl. pigare sa cunfidàntzia, pentzare e fàere coment'e chi nemos tèngiat cosa de nàrrere in contràriu (fintzes ischendho chi ndhe tenet)
Frases
sa voluntadi depit permítiri a dogna cristianu de ci segai in is peleas de sa vida (M.Porru)◊ tenís arresone, su binu est própriu bonu e si mi permitís meritat una poesia! ◊ gomà, si permitit essu a terrassu ◊ dego non ti lu permito, custu sero!
2.
fostei comenti si permitit de intrai in domu mia?
Tradutziones
Frantzesu
permettre
Ingresu
to let
Ispagnolu
permitir
Italianu
perméttere
Tedescu
erlauben.
perricàre , vrb: pirrighiare Definitzione
istare a perrica, abbarrare foedhandho, o faendho cosa puru, a su tira e tosta, donniunu abbetiandho po s'arrexone sua; andhare conca a pitzu, in pesada
Sinònimos e contràrios
cuntrastare,
liticare,
pletare
/
alciare,
ampiai,
pigare
Frases
ite importat perricare? pro chi bates montes apare no lu cunsighis s'intentu (P.Mossa)◊ za ses un'ora perrichendhe chi cheres cussa cosa…: toca, bae e leadila, gai mi lassas in pasu! ◊ mancari perriches, catecantu no lu bogas dai su surcu sou! ◊ no perriches su tortu!
2.
dae domo de sa mama fit perricau a un'àtera domo ◊ sa caminera est a petorru e cheret perricada chin passéntzia ◊ no lia fachet prus a perricare sas andhatas de sa cussorja ◊ dae su milli e otighentos novanta oto est perricandhe sas carreras de sa vida (G.Brocca)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
chamailler
Ingresu
to contend
Ispagnolu
contender,
obstinarse
Italianu
contèndere,
ostinarsi
Tedescu
streiten,
darauf bestehen.
perseghíre , vrb: persighire,
persighiri,
pessechire,
pesseghire,
pessichire,
pessighire,
pissichire,
pissighire,
pressighire,
pressighiri,
pussighire Definitzione
cúrrere aifatu po iscúdere, fàere male, cracare, po aferrare, po giagarare, fàere fuire (ma fintzes a giogu)/ pps. pessighidu, pressíghidu
Sinònimos e contràrios
currellai,
cúrrere,
inchisiri,
pissíghere
/
fèrrere
Frases
bi aiat duos pitzinnos pessighíndhesi ◊ su destinu mi pessighit fintzas in su reposu ◊ mi dispiaghet ca ses giagaradu e pessighidu ◊ azutóriu, mi sunt pissichindhe! ◊ sas pudhas si ponzeint a carcarare coment'e pissighidas ◊ pessighidu mi at s'ira fintzas a sa morte ◊ sas àbbiles, cun s'oju fichidu a lantzitare, pussighint su pizu de su sentidu (G.Orgolesu)◊ su malannu dh'at a pressighiri
Ètimu
ctl., spn.
perseguir
Tradutziones
Frantzesu
poursuivre
Ingresu
to run after,
to persecute
Ispagnolu
perseguir,
perseguir,
acosar
Italianu
rincórrere,
inseguire,
perseguitare
Tedescu
nachsetzen,
verfolgen.
pertènnere , vrb: pretèndhere,
pretèndiri,
pretènnere Definitzione
pedire, bòllere a foedhos o cun fatas una cosa cun fortza, unu pagu a poderiu, cun o fintzes chentza ndhe àere diritu o arrexone; dimandhare a pobidha / pps. preténdiu, pretesu
Sinònimos e contràrios
bòlere,
chèrrere,
pedie
Frases
mi est pertenzendhe àteru dinari! ◊ no triballas e pretenes puru! ◊ s'Àrdia cheret nàrrere soledade in sos mamentos chi sa balentia ti pretendhet a èssere solu solu (P.Pillonca)◊ pedeus e pretendeus chi siat arrispetada e arriconnota sa língua nosta (G.Atzori)
2.
custa zòvana l'at pretesa Fulanu ◊ Cichedhu est pretenzendhe sa fiza de su dutore
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
prétendre
Ingresu
to claim
Ispagnolu
pretender,
exigir
Italianu
pretèndere
Tedescu
verlangen,
fordern.
pertesàre , vrb Definitzione
perricare o abbetiare po interessu, torracontu, fàere o su si fàere sa parte, is partes (aus. àere)
Tradutziones
Frantzesu
prendre parti pour qqn.qqch
Ingresu
to side (with)
Ispagnolu
tonar partido (por)
Italianu
parteggiare
Tedescu
Partei nehmen.
pertocài, pertocàre , vrb: pretocai Definitzione
tocare, reguardare, èssere de ccn. o de calecuna cosa; foedhandho de gente po su chi est sa manera de fàere, fàere dannu a su crebedhu de arresurtare unu pagu macos
Sinònimos e contràrios
impertocare,
tocae
/
sprestocai
Frases
su chi ti pertocat, bonu est chi dhu circhis! ◊ in sos archivos si podet imbènnere su chi pertocat s'istória ◊ s'allega de prus importu mannu pertocàt sos annos chi aiat istudiadu (Z.F.Pintore)
2.
cussa maladia dhus pretocat su ciorbedhu!
Ètimu
ctl.
pertocar
Tradutziones
Frantzesu
revenir,
concerner
Ingresu
to concern,
to be due
Ispagnolu
concernir,
corresponder
Italianu
spettare,
riguardare,
attenere
Tedescu
angehen,
zustehen.
pertuntàre , vrb Definitzione
fàere totu a istampighedhos, nau de su chi faet su bobboi chi si papat sa linna
Sinònimos e contràrios
patungi,
pertusai,
pipionire
Frases
sos tàrrulos ant pertuntadu totaganta sa càscia
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ronger,
mouliner
Ingresu
to pierce,
to corrode
Ispagnolu
carcomer
Italianu
traforare,
corródere
Tedescu
durchstechen,
zerfressen.
pertusài , vrb: pertusare Definitzione
fàere pertusos, bucos, istampos
Sinònimos e contràrios
istampai,
istuvire,
istuvonare,
patungi,
pertuntare,
stuviolai,
tuvire
2.
sas benas podent èssere a una o a duas cannas pertusadas de poder fàghere sas notas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
trouer,
percer
Ingresu
to pierce
Ispagnolu
agujerear
Italianu
bucare,
forare
Tedescu
durchbohren,
durchlöchern.