Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

sudhíre , vrb: assudhire Definition su si acatare de ccs., pruschetotu nau in su sensu de abbarrare dispràxios, tènnere sudhu po su male fatu, istare impentzamentaos, timendho; fintzes pentzare, intzertare coment'e po cossígiu, agiudu de ccn. / sudhíresi de una cosa = interessaisí, tenni pentzamentu po calincuna cosa, coment'e timendi Synonyms e antonyms arrepentire, impudare, penètere / consigiai, indetare Sentences sudhi sudhi e a s'abboja abboja apo, prima ch'inserrent sas aeras, su torradorzu bostru assebertadu (G.Marras)◊ tiu Raga si la sudhiat de àere annada mala ◊ mi sudho in s'ànima coment'e chi no ape mancu comintzadu 2. mancu male no apo curadu in binza, deris, paret chi mi l'at sudhidu calicunu chi oe deviat pròere! Translations French se troubler, avoir des remords English to get upset, to feel remorse Spanish turbarse, tener remordimientos Italian turbarsi, impensierirsi, aver rimòrso German sich beunruhigen, Gewissensbisse haben.

súere , vrb: súghere, sui, súiri Definition suciare su late de sa tita, comente faet su fedu piticu / pps. sutu, súghitu, ger. suendho, suendi, suendu, sughendhe, suindhe Synonyms e antonyms sulli Sentences candho su pipiu pranghet, sa mama dhi giàt sa tita o su suidore, deasi su pipiu s'istentat suendho ◊ candho su crapitu no sughiat deretu, su pastore che l'ispremiat late a buca ◊ su sirbonedhu aiat sutu e si fit abbrentadu ◊ s'ebba si firmat ca su pudhéricu depet súghere ◊ fit a criadura minore ancora suindhe ◊ sos porchedhos ant súghitu ◊ sa mamma de late fit cudha chi daiat a súghere a unu fizu anzenu Etymon ltn. sugere Translations French téter English to suck Spanish mamar Italian poppare German saugen.

sufragài, sufragàre , vrb Synonyms e antonyms agiadai, giuai, proicare Sentences sa tanta iltimassione mi sufragas in azios? (P.Cherchi)◊ si su chi at no lu sufragat, ite at a pòdere fàghere? Translations French être utile, faire du bien English to support, to be useful Spanish favorecer Italian suffragare, giovare German nützen.

sufratàre , vrb: assufratare* Definition èssere a súlidu crutzu, torrare àlidu a pelea, de tunconidura a bruncos, a prumones Synonyms e antonyms abbatimare, afandhare, afauciae, allacanae, ammatanai, assupai, irfodhiare Translations French haleter English to pant Spanish jadear Italian ansimare German keuchen.

sufríre, sufríri , vrb: sunfrire, sunfriri Definition patire calecunu male, àere dispraxere: cun sa nega bolet nàrrere baliare, padire / pps. sufridu, sufertu Synonyms e antonyms addannare, pascionare, patèsciri, patire, penai, sufritare / abbabiai | ctr. bodire, gosai Sentences in mesu a cantu as sufertu t'istas ancora dormida! 2. no podint sunfriri ca Pepinedha est artziendi in gradu! Translations French souffrir English to suffer Spanish sufrir Italian soffrire German leiden.

sufrissàre , vrb Definition còere is friduras o erbas de cundhire, fríere su cundhimentu de is papares, còere unu pagu in s'ógiu (cun ógiu pagu) Synonyms e antonyms cufúgere, fríere, fritedhai Translations French frire English to fry slightly Spanish sofreír Italian soffrìggere German braten.

sulassài , vrb Definition fàere ispassiare, giare acunnortu Synonyms e antonyms desogai, diveltire, ispassare Translations French réjouir, amuser English to cheer Spanish alegrar Italian consolare, divertire German trösten, ergötzen.

sulietài , vrb Definition sonare a sulietu, ma fintzes surbiare a buca, bogandho súlidu a lavras istrintas po fàere coment'e un'istampu tundhu; fintzes iscúdere a tzirónia, a pertighedha fine Synonyms e antonyms afruschiare, ammuinai 1, frusitai, moidare, múere, muizare, suai, sulvare, surbiai, surbietai, zumiai 2. non faciais burdellu, piciochedhus, sinuncas oi si sulietu, lah! Etymon srd. Translations French siffloter English to whistle Spanish silbar alegremente Italian fischiettare German pfeifen.

sulitài , vrb Definition sonare su sulitu; istare a surbiedhu Synonyms e antonyms afruschiare, ammuinai 1, fruscidare, frusiai, frusitai, moidare, múere, sulietai, sulvare, surbiai, zumiai Sentences ndi fiat lómpiu un'ómini basciotu, sulitendi: fiat s'uscieri ◊ no serbit chi suliti po cuaranta po cantu su burricu est tanti acanta! (C.Saragat) Etymon srd. Translations French jouer du pipeau English to pipe Spanish tocar el caramillo, silbar Italian zufolare German die Hirtenflöte blasen.

sultzíre , vrb: sulzire, surtzire, surzire Definition arregòllere prus che àteru abba o cosas deasi a suspidura, pigare a suciadura impare cun s'ària, o fintzes suspire cun istràciu Synonyms e antonyms aciupae, assuspiri, imbibbiri, inciupai, sulviare, surbare 1, surbiri, suspiare Sentences su terrinu asciutu si sultzit s'abba ◊ che li at sulzidu su sàmbene ◊ sezis torrados, che prima inganados de nos surzire meudhos e brios (T.Rubattu)◊ sas súrviles sas venas de su coro ti ant surzidu ◊ píberas che custas belenosas li surzint su coro e s'arguena Translations French absorber English to drain, to absorb Spanish absorber Italian emúngere, assorbire German absaugen, aufsaugen.

suluvertàre , vrb Definition betare totu apare, iscorrovedhare, pònnere totu a tréulu Synonyms e antonyms iscordulare, isordulare, suliertare, trauai Translations French mettre sens dessus dessous English to turn upside down Spanish revolver Italian méttere sottosópra German durcheinanderbringen.

sulvàre , vrb: surbare, surbiai, surbiare, survare, surviare Definition bogare súlidu, fintzes súrbiu; arrespòndhere a súlidas, a ufas, cun ifadu; fintzes nàrrere cosa a ccn., unu pagu coment'e cossigiandho, osservandho, abbetiandho Synonyms e antonyms suai / ammuinai 1, fruscidare, frusiai, frusitai, moidare, múere, sulietai, surbiai, zumiai Sentences sos minores s'incrunant, ufrant sos cavanedhos e surbant supra de sa bràsia ◊ candho uchidiant su mannale a sos pitzinnos lis davant s'ambesuca a la survare ◊ su focu est tenendhe ca su ajaju cada tantu l'est surbandhe ◊ si survavat sos pódhiches cancaratos dae su fritu 2. "Priucosos irrichitos!" - mi aiat survatu in s'oricra mutzere mea ◊ "No est neche nostra si su binu fit tropu forte!" surbant sos cumpanzos Etymon ltn. *subilare Translations French souffler English to puff Spanish soplar Italian soffiare German blasen.

sulviàre , vrb: surbiare 1 Definition ingurtire coment'e a surbidura Synonyms e antonyms aciupae, assuspiri, imbibbiri, inciupai, sultzire, surbare 1, surbiri*, suspiare Sentences sulviendhe s'alenu a intro che ingulleit su púpulu che un'ou de pudha Translations French engloutir English to gulp down Spanish tragar Italian ingollare, inghiottire German verschlingen, schlucken.

sumíre , vrb: sumiri 1, summire, tzumire Definition bogare, pèrdere, nau de un'istrégiu chi calat, istampau o no bene sidhiu, o fintzes de s'abba chi essit a umidore meda in muros, in terrenu o àteru / sa cuba est sumindhe = sa carrada isfait Synonyms e antonyms gessai, sfai, sarcie, súmere Sentences s'abba chi curret in sa pianura sumit dae su monte ◊ carchi tubbu est perdindhe e sumit s'abba in su muru ◊ su brochiolu fatu de terra ruja sumit, fatu de terra niedha muntenet s'abba ◊ sa vena mia sumit a butiu ◊ sa broca de terra fita meda no sumit nudha, ma s'àcua si callentat Etymon ltn. sumere Translations French suinter English to transude, to filter Spanish rezumar Italian trasudare, filtrare, colare German schwitzen, filtern, durchseihen.

summài, summàre , vrb: assumai* Definition fàere sa suma, pònnere impare totu a unu cantidades diferentes Synonyms e antonyms aciúgnere, acucae, additzionare, agiànghere, annatare | ctr. bocare, leai, picare Translations French additionner English to sum Spanish sumar Italian sommare German summieren.

summuscràre , vrb: sumuscrare Definition abbruxare unu pagu Synonyms e antonyms abbruscare, afiamusciare, aflachilai, afogogliare, aframatzare, aframucionare, aframiare, auscare, ulciare Sentences si sumuscrat su porcu apustis mortu ◊ comente fia acontzendhe su fogu mi apo sumuscradu su pilu de su bratzu ◊ sa luchedha de s'istupinzu intro de su botedhu prenu de ozu ghermanu aiat atacau a sumuscrare su letzolu Etymon srd. Translations French brûler légèrement English to scorch Spanish chamuscar Italian abbruciacchiare German leicht anbrennen.

supentíre , vrb Definition pentzare o èssere presente cun is sensos a su chi si biet o chi s'intendhet Synonyms e antonyms atinai, atoare, penciai Sentences no supentit prus ◊ s'ómine, su piús no supentiat ilgadaradu a un'oru che mortu (P.Casu)◊ inoraona, ajó, ischida: apen'apena a sa boghe supentis! ◊ supenti e pesadindhe! ◊ supentit de tantu in tantu e si li movet su bultzu Translations French avoir conscience English to be conscious Spanish ser consciente Italian èssere cosciènte German sich bewusst sein.

supesàre , vrb Definition artzare, pesare de terra; cunsiderare, nàrrere cantu o ite balet ccn. cosa, cunsiderare bene Synonyms e antonyms alciare, pesai / cunfígiri, pesai 2 / calculai | ctr. abasciai Sentences mira chi sa madrighe est supesendhe! ◊ ndhe supesat s'imbóligu dae terra e si lu ponet in coa ◊ un'undha dae palas alta e forte lu supesat ◊ supesados a bolu dae terra, milliones de ojos incantados bos ant acumpagnadu 2. sas poesias cherent bene supesadas pro ndhe seberare sa menzus ◊ eo supeso sas cosas, abbàido ite ndhe podet capitare 3. sos pes muntenent sa càssia supesada dae terra Etymon srd. Translations French soulever English to lift Spanish levantar, sopesar Italian sollevare, soppesare German heben.

supòniri, supònnere , vrb Definition pentzare chi…, nàrrere o fàere a pentzamentu, fàere un'ipótesi Synonyms e antonyms crèdere, immaginai, penciai Sentences si nos aiat intesu nendhe mandra a s'iscola, suponindhe chi cumprendhat sa limba de sos pastores, aiat nadu chi no fimus “pedagogisti”◊ suponia chi cussa fit cussa calentura ◊ si suponit chi nemus dh'at biu ◊ si suponit chi de trigu dhoi ndi siat meda, ma nemus iscít cantu ◊ deo puru suponzo chi siat gai su chi mi ses nendhe tue ◊ si suponiat chi dhue fut dinare carragiau bene chistiu de su tiàulu… Etymon srd. Translations French supposer English to suppose Spanish suponer Italian suppórre German vermuten.

supressài, supressàre , vrb Definition incracare a supressa, incracare a forte Synonyms e antonyms imprentzai, prenciai Sentences prantat, marrat, binnennat, issarmentat, càticat e supressat, iscuponat e ponet su mustu in cantina Etymon srd. Translations French presser English to press Spanish prensar Italian torchiare German pressen.