Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

spussài, sputzài , vrb Definition apèrrere, giagarare, bogare a fora, fàere istesiare Synonyms e antonyms bocare, caciare Sentences su predi pigat su billetu e dhu spussat tentendu de lígiri su ci dhu'est iscritu Translations French expulser English to expel Spanish expulsar, echar Italian espèllere German ausschließen.

stagiài , vrb: istagiare*, stalgiai, stallai, staxae, staxai, stellai Definition pigare o istesiare pegos de su tàgiu, nau fintzes in su sensu de istesiare una cosa de un'àtera, separare, de lassare addaesegus, fàere distintzione de personas faendho partzialidades, faendho a iscéberu, separare fintzes a segadura; connòschere o agatare distinghendho cosa o gente de totu su restu Synonyms e antonyms irgrustiare, iscambuliare, iscamedhare, iscedhai, istanzare 1, istellare / istegiare / chirrare, iscrobare, sceberai / istacare, secare | ctr. aggrustare Sentences stallai s'angioni de sa brebei ◊ nd'at stallau su fillu de su babbu ◊ si no acodint is de biginau a dhas stagiai ciai si donant una bona craminada! ◊ Conchiatu fàci'a susu, stellau currendi sou, pariat unu crabiou (S.Baldino)◊ immoi ca si seus connotus si bolit staxai?!… Abarrit! ◊ una buchemeli stallendisindi de is cumpàngias si acostat a su casotu 2. in dus mesis, filla mia istudiendi ndi at giai stellau a totus ◊ ispronendi a totu ispronai fiat lómpiu su primu stallendinci is àterus cuadhus 3. ant donau cosa de Comunu ma ndi ant stallau própiu a fillu miu chi tenit prus abbisúngiu de àterus! 4. s'aposentu fut stalladu a tàula de sa coxina ◊ seu innòi… in sa furca, chi ti ndi stallit su tzugu! ◊ a mússiu ndi dh'at stallau una manu ◊ cun s'ispada ndi dh'iat stallau s'origa ◊ is fuedhus no depint èssiri iscritus picigaus ma stalgiaus 5. emu biu su sordau a palas, ma no ndi dh'apu stallau candu dh'apu biu in faci in mesu de totu is àterus ◊ po ndi stallai s'unu de s'àteru dhis ant postu nòmini diferenti Translations French faire sortir du troupeau English to separate Spanish desmanar, descarriar, identificar Italian sbrancare, individuare German aus der Herde treiben.

stainài , vrb: istagnai*, stangiai, staniai, staniari Definition pònnere s'istagnu (metallu) a un'istrégiu de làuna (o de àteru a istrégiu de terra) siat ca est prus sanu e siat po tupare si dhue at istampighedhos; si narat fintzes de su sàmbene chi essit de una segada, in su sensu de si firmare cagiandho, de dhu fàere firmare d'essire; nau de s'abba, abbarrare apaulada, fàere a istagnu Synonyms e antonyms tupai 2. tenit calincuna cosa po stangiai su sànguni? Translations French étamer, vernisser English to tin, to solder, to stanch, to stagnate, to glaze Spanish estañar, restañar, estancarse Italian stagnare, invetriare German verzinnen, sich stauen.

stampitài , vrb Definition fàere totu a istampighedhos Synonyms e antonyms istampai Etymon srd. Translations French cribler de trous English to perforate Spanish horadar Italian foracchiare German durchlöchern.

stantissài , vrb: istantissai* Definition nau de cosa de papare, pèrdere sa perfetzione sua, pèrdere su sabore suo, su sabore bonu; nau de ccn., essire un'ibbambiau Synonyms e antonyms istantiare Sentences su grandu calori stantissat is ous Translations French moisir, se gâter English to stale Spanish desabrir, desazonar Italian invietire German alt werden, ranzig werden.

stasonài , vrb: istesonare* Definition lassare sa cosa (naturale o cundhia) a che passare tempus po chi essat bona, prus méngius, in sa méngius mota po dha pòdere impreare: candho una cosa est deosi su sardu narat chi est fata, betza, sica Translations French faire mûrir, faire vieillir English to season Spanish criar, curar, madurar Italian stagionare German lagern.

stendiài , vrb: istendiai* Definition pònnere istérriu, istirau, bene apertu Synonyms e antonyms atendiai, illorigare, ispàlghere, istenniare, istèrrere, istirai, tèndhere | ctr. ammuntonae, atuturae Sentences m'increscit a stendiai custu bratzu, de candu mi ant operau ◊ sa pulenta in sa mesa sténdiat mellus si no est tropu tostada 2. is acàpius fiant stendiaus, su motori de sa màchina, po s'isfortzu, si fiat imballau Translations French étendre English to stretch Spanish tender, estirar Italian stèndere, sgranchire German ausstrecken.

stentài , vrb: istentai* Definition tratènnere, abbarrare, istare in d-unu logu o faendho calecuna cosa unu tanti de tempus (chi prus che àteru est meda o tropu cunforma a su bisóngiu, ma podet èssere fintzes pagu nau in su sensu de istare) Synonyms e antonyms adasiai, afilusigare, biltentare, tricare / tratèniri | ctr. coitare Sentences bai, cica is pegus e no ti stentis furriotendi! ◊ seus torraus puru: no fut cosa de si stentai! 2. mi seu stentau una mes'oredha ca tenemu pressi ◊ stentadí, abarra cun mei! ◊ stentissidha ancora, gopai! ◊ su mundu istat narendi chi mi stentas debbadas ◊ no est lómpiu ancora: si depit èssiri stentau in su trabballu Translations French hésiter, s'attarder English to delay Spanish tardar detenerse Italian indugiare, trattenére, trattenersi German aufhalten, sich aufhalten.

stenteriài , vrb: istantariare* Definition est su chi faet unu candho provat unu dolore tropu forte, chi agiummai perdet su sentidu; foedhare chentza ischire mancu su chi est naendho, unu Synonyms e antonyms desatinai, ilbarionare, iscassoletare, sciolloriai, strollicai / abbadherigare, ammustèlchere, dilmagiare, ildimajare, intostai, sdemmaniai Sentences mi seu ingortu a s'ossu arrabiosu: cosa de mi stenteriai! 2. dhoi at genti stenteriada chi est a iscarada a fai tontesas ◊ no ti stentériis cun mei: mi depis nai "Sa meri"! Translations French éprouver une douleur déchirante English to feel a very sharp pain Spanish sentir un dolor muy fuerte Italian provare un dolóre fortìssimo German einen stechenden Schmerz empfinden.

stercorài, stercosciài , vrb: stracosciai, strecosciai, strecoxai Definition fàere de bisóngiu de is animales, imbrutare de ladamíngiu; betare o istèrrere su ladamíngiu (strecu), ingrassare sa terra a ladamíngiu (e fintzes imbrutare de ludu o àteru)/ una strecosciada de pei = falada de pè a manera de ischitzare cosa Synonyms e antonyms istallare 2 / aligare, alladamenae, contzimare, ladamingiare / illudrare, imbrutai, strichidhai 2. custa fà coit a isciasciadura: non portit ladami, puru, fut una terra totu stracosciada!…◊ su logu est totu stracosciau de cumenti funt acorrendu is brebeis innòi ◊ cussus portant su coru strecosciau de sànguni malu ◊ potzu intrai? no ia a bolli strecosciai su logu de ludu! Etymon ltn. stercorare Translations French engraisser, parquer English to pen Spanish estabular, estercolar Italian stabbiare German düngen.

stichíri , vrb: istichire* Definition pònnere aintru de calecunu istrégiu o de logu, mescamente a fortza, a istibbidura; bestire, pònnere in pitzu unu bestimentu Synonyms e antonyms fichire, incracai, intrae, istibbire / bestire | ctr. bocare Sentences nci stichint in su grutoni, istuant totu su bagàgliu e nci passant unu bellu arroghedhu de tempus ◊ si tenit gana mala, stichidhi su didu a sa cannarotza, ca bis ca dhi passat! 2. stichidinci in pressi sa bestimenta! ◊ stichiminci sa giacheta, ca dèu no ci arrennèsciu! Translations French enfoncer, fourrer English to drive, to wear Spanish hincar, clavar Italian ficcare, introdurre German stecken, hineinstecken.

stochiài , vrb Definition apicigare o agiustare cun istocu Synonyms e antonyms biaronare, imbiaronare Etymon srd. Translations French mastiquer English to stucco Spanish enmasillar Italian stuccare German verkitten.

stontonài 1 , vrb Definition coment'e pèrdere is atuamentos, pigare o fàere a illuinu Synonyms e antonyms abbalaucare, ammadainare, asturdire, atolondrai, atontonare, ibbadhinare, immaudinare, ispantai, isturdinare, stolondrai Sentences no mi ammachis cun su dinai, no mi stontonis su ciorbedhu! ◊ no bollu a mi stontonai sa conca ◊ m'iast donau unu cropu de matzoca a conca no m'iast a èssi stontonau aici! ◊ ohi, lessimí istai, no mi stontonit! Translations French assourdir, abasourdir English to amaze, to stun Spanish aturdir Italian sbalordire, stordire German verblüffen, betäuben.

stòrciri , vrb: istòlchere*, stroci, stròciri Definition foedhare trochendho is murros e arrepitindho su chi narat s'àteru cambiandho sa boghe, cambiare in contràriu su significau de su chi si narat, fàere ingestos coment'e po pàrrere un'àteru po dhu pigare a befa, po erríere; si narat fintzes in su sensu de tròchere a betu contràriu una cosa atrotigada Synonyms e antonyms inzestrare, istrochire, istrochizare, strochillai / isprofizare, stortixae Sentences s'atori artista, strocendu óminis e animalis e adatendu is ingestus, is fais e is boxis, rendit berideru su bisu, su pensamentu de chini iscrít ma no fait Translations French singer English to ape, to pretend Spanish remedar, imitar Italian imitare, scimmiottare German nachahmen, nachäffen.

storrài , vrb: istorrai* Definition torrare o fàere torrare agoa, su si torrare a pentzare e decídere de àtera manera, cambiare idea, segare un'acórdiu, bogare de càbudu a calecuna cosa fintzes decídia / isposus storraus = fidantzados chi si sunt lassados ca no si cherent prus; storrai sa brenti = irromasire Synonyms e antonyms disviare, ilfurriare, ilviare, ispònnere, istòdhere Sentences at fatu su mòri storra storra cun sa màchina ca no podiat furriai ◊ mellus a si storrai de is àcuas bàscias chi no de is altas ◊ sa mulleri ndi at storrau su maridu tontu de messai ca su trigu fiat a mesu ingranidura ◊ storrandi is brebeis candu nci sàrtiant foras de is làcanas! 2. no mi storru de su fuedhu ◊ àcua de fragus no mi ndi ghetu: no mi storrit sa fémina, puru!…◊ dh'emu posta a menti timendi chi s'incràs no si storressit ◊ gravellu miu, timu chi no ti storris! ◊ custus fiant tant'annus isposus epuru si funt storraus ◊ Perdu s'est storrau de Gesús candu una serbidora dh'at connotu Translations French dissuader, changer d'avis, rétracter English to dissuade, to change one's mind, to take back Spanish disuadir, cambiar de idea Italian dissuadére, distògliere, ripensare, cambiare idèa, ritrattare German abraten, abbringen, seine Meinung ändern, widerrufen.

stracài , vrb: istracare*, stragai Definition fàere a immarritzone, fàere sentire sa pelea de si pàrrere de no pòdere sighire a fàere cosa, de si dèpere pausare; fintzes orròschere, passare sa gana de fàere cosa / stragai una cosa = cossumire, imbetzare Synonyms e antonyms afadiai, cansai, fadiae, strachedhai | ctr. pasai Sentences su trabballu chi fait cussu stragat ◊ seus aici de nant'e orbesci, sempri insissiligandu e stragandusí 3. sa tzerga chi stragàt su tzeracu in s'annada dha pagàt su meri Translations French épuiser English to tire (out) Spanish cansar, agotar Italian spossare German erschöpfen.

strafudhài , vrb: strufudhai Definition importaresindhe, de sa cosa, lassare istare chentza ndhe fàere contu Synonyms e antonyms afutire, impipai 1, strufudhire Sentences si ndh'est strufudhau Translations French se ficher de English not to care Spanish pasar, tener sin cuidado Italian infischiarsi German pfeifen auf.

stragài 1 , vrb Definition passare su stragu a is laores po dhis fàere una genia de marradura, candho funt ancora piticos Sentences candu su trigu tenit cuíndixi centímetrus dhu stragaus e concimaus Translations French herser English to harrow Spanish gradar Italian erpicare German eggen.

stragamullài , vrb: istragamuzare, stragamuxai Definition betare o pònnere apare, ammesturare chentza régula coment’efetu de movimentu, de agiàgaru; bogare o fàere fuire a unu o un’animale de mala manera, brigare, pesare (o fintzes ischidare) de botu po assíchidu Synonyms e antonyms agiolotare, atrepillai, isordulare, studugai, trumbugliai / certai, salargiare, zagarare 2. mi timu chi su sciarrocu siat mannu ca at lassau imbròglius e pagamentas: est un'eredadi bèni stragamullada! ◊ is bòis funt totu stragamullaus: no dh'as inténdiu cussu sonu? 3. po ndi dha istolli de Antoni, sa piciochedha, dh'apu bèni stragamullara! ◊ dh'apu stragamullau ca mi at segau unu pratu Etymon srd. Translations French brouiller, mettre en désordre English to upset Spanish desordenar Italian scompigliare German durcheinanderbringen.

stramancài , vrb: istramancai*, stremancai Definition fàere andhare male, fàere mancare, mancare de no ischire inue est unu o una cosa, pèrdere, fintzes andhare cun pagu seguresa a s'istòntona istòntona / stramancaisí de pari = nau de duos, èssere o istare tempus chentza si torrare a bíere; stramancai su mòri = pèrdere, fadhire su camminu Synonyms e antonyms malograi, pèldere | ctr. acatare Sentences cussu bòi depit èssi corrinendi su cumpàngiu, ca faint aici candu si stramancant de pari ◊ at lassau is brebeis po andai a circai sa chi s'est stramancada ◊ allà, una cosa ti nau: is congixedhus no mi stramanchist! (A.Garau)◊ apu stramancau sa lítera chi portamu, depit èssi chi mi nc'est lissinada ◊ de candu tenit a mimi a serbidori, nerit candu dh'apu stramancau una brebei! ◊ totu su chi si stramancat in su boscu si torrat a agatai ◊ candu ti biu, de cantu mi praxis stramancu sa bia! 2. at pediu agiudu ma ant circau de dhu fai stramancai ◊ issu si fiat stramancau de is cumpàngius e fiat torrau a Castedhu po ndi pigai is launedhas Translations French perdre, s'égarer English to lose (one's way) Spanish perder, extraviarse Italian smarrire, smarrirsi German verlieren, sich verirren.