Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

surbàre 1 , vrb Definition pigare, ingòllere a suspidura, tirandho sa cosa aintru comente si tirat s'ària chi arrespiraus Synonyms e antonyms aciupae, assuspiri, imbibbiri, inciupai, sultzire, sulviare, surbire*, suspiare Translations French gober English to sip Spanish sorber Italian sorbire German saugen.

surbilàre , vrb: survilare Definition nàrrere, foedhare prus che àteru a murrúngiu, coment'e a surbadas, surbare che píbera, istare a ufas e afas, a súlidos po tzacu, tratare de malu crabbu Synonyms e antonyms suai, sulvare, surbuschiare Sentences si bi fit istau Deus, fortzis tzertas cosas no fint sutzessas! - aiat surbilau Bustianu Etymon srd. Translations French soupirer d'ennui English to pant Spanish bufar Italian sbuffare German schnauben.

surbíre, surbíri , vrb Definition bufare, papare, ingòllere cosa a suspidura, comente si faet tirandho s'ària aintru Synonyms e antonyms aciupae, assuspiri, imbibbiri, inciupai, sultzire, sulviare, surbare 1, suspiare Sentences fuant papendu citius: s'intendiat isceti su sonu chi fadiat su babbu surbendu sa minestra ◊ surbidiche un'ou! Etymon ltn. sorbere Translations French gober English to sip Spanish sorber Italian sorbire, aspirare German saugen, absaugen.

surbuschiàre , vrb: surbuscare Definition fàere una genia de súlidu, de surbada; nàrrere cosa a murrúngiu, coment'e a súlidos de tzacu, de arrennegu Synonyms e antonyms surbilare, suvrusare 2. a tibe za ti nche falat su ticu, beru?! - li at surbuscau su babbu, mesu in brulla e mesu sériu Etymon srd. Translations French souffler English to grumble Spanish bufar Italian stronfiare German schnauben, murren.

surrài, surràre , vrb: assurrare Definition pigare a cropos, atripare Synonyms e antonyms abbanzare, acamassare, aciocai, addobbai, apodhare, arropai, assupare 1, atrempare, atripai, cadhai, impodhare, isciúdere, magiare, mungiai, sussare, zongare Sentences nois amus surradu a issu, sos fizos e totu sa gente sua ◊ si proo a surrare… deo surro! (Cugurra) Etymon ctl. surrar Translations French battre, frapper English to strike Spanish golpear Italian percuòtere, picchiare German schlagen.

surrulài , vrb: surrullai Synonyms e antonyms mòere, salargiare, trambuscare, trumbugliai Sentences andu anch'est Arrosica a mi dha surrullai bèni bèni: oi dhi cantu s'alleluja! ◊ custus óminis funt surrullendi sa citadi ◊ nadendu surrullat s'àcua prus a lestru ◊ surrulit is brebeis! ◊ at agatau totu su logu infoxau e surrulau Translations French troubler, bouleverser English to shake Spanish agitar, revolver Italian agitare, sconvòlgere German erregen, verwirren.

surrungiài , vrb Definition coment'e murrungiare, ma nau in su sensu de si dispràxere, impudare Synonyms e antonyms dispiàchere, morrugnare Sentences "Pobidhu miu mi at lassau!", surrúngiat a tretus, fadendusí su signali de sa gruxi ◊ ma dh'apu surrungiau, lah, a si ndi èssi sicada cussa mata de figu! ◊ su chi surrungiàt fiat de no ai pótziu istruncai su vítziu intragnau in cussus logus Etymon srd. Translations French regretter English to regret Spanish lamentar, sentir Italian rimpiàngere German beweinen, nachtrauern.

suspàre , vrb Definition nàrrere is cosas in cobertantza, foedhare a suspos, fintzes in cara de chie depet intèndhere ma chentza nàrrere sa cosa tropu ladina Synonyms e antonyms alaviai, baltzigare Sentences sa sogra istat sempre suspendhe contr'a sa nura: ma cudha puru za no est tonta, za la cumprendhet s'antífona! Etymon srd. Translations French parler argot English to use slang, to speak allusively Spanish hablar en jerigonza Italian parlare in gèrgo, sótto metàfora German durch die Blume sprechen.

suspentàre , vrb Definition pentzare calecuna cosa innanti chi bèngiat, coment'e chi unu dh'iscat, suspetare Sentences sa Sibbilla suspentendhe nesit: - Deghe ancora lunas noas e benit fedu a mundhu! Translations French prévoir English to foretell Spanish presagiar Italian presagire German vorhersagen, ahnen.

suspíre, suspíri , vrb: assuspiri, ciuspire Definition tirare sa cosa aintru a suciadura che a s'ària, a súlidu (e segundhu sa fortza podet èssere fintzes cosa sólida, grae), o fintzes comente faet s'orrobba asciuta, o su paperi, cun s'abba, o fintzes s'istentina cun is alimentos (unu lícuidu podet passare unu pígiu de materiale sólidu); fintzes consumare, fàere a consumidura, ispaciare / s. sos segretos = bodhire is segretos, cricare de ischire is segretos angenos Synonyms e antonyms aciupae, assumire, imbibbiri, inciupai, sultzire, sulviare, surbare 1, surbiri, suspiare, sutzare Sentences chin s'istratzu nche at suspiu una pischina de abba ◊ dae tzíchera de oro isse che suspit su licore avelenadu…◊ su disonestu si che suspit su suore anzenu ◊ cust'orrobba servit pro si suspire sas manos ◊ su basolu postu a modhe si che at suspidu totu s'abba ◊ is cogas nci suspiant su sànguini a is pipiedhus ◊ s'autospurgo che collit sa cosa a suspidura cun d-una pompa 2. cussu pudidore no si podet suspire: segat s'àlidu! ◊ sa giminera nci suspiat sa pampa 3. sa passioni ti nci suspit Translations French absorber, imbiber English to absorb, to soak Spanish absorber, embeber Italian imbévere, assorbire, risucchiare German durchtränken, aufsaugen, verschlingen.

suspregiài, susprexài , vrb: susprezai Definition bogare súlidos po dispraxere, impudu, disígiu Synonyms e antonyms suspirai Sentences mi firmu pagu pagu po donai studa a su coro chi annirgat e susprexat ◊ donas allegria, feti a ti mirai fais susprexai! ◊ ascurtàt a s'apràpidu is cràncius chi dhi donàt su pipiu in brenti, apustis fadiat un'arrisu lébiu, susprezendu ◊ "Non serbint a nudha!", iat susprezau Etymon ltn. *suspiriare Translations French soupirer English to sigh Spanish suspirar Italian sospirare German seufzen.

sutrinnàre , vrb Definition mòvere a iscutuladura, a cropos Synonyms e antonyms iscossare 1, iscotzinare, iscutuai, issucare, sachedhare, sutronare Etymon srd. Translations French secouer English to shake Spanish sacudir, zarandear Italian scrollare, scuòtere German rütteln, schütteln.

tabbacài, tabbacàre , vrb: atabbacai, tebbacare Definition pònnere tebbacu in nàrigas; rfl. calare a tebbacu, a popoine, fàere a pruine; firmare a tempus meda, istare chentza fàere, ammandronaos, asseliare Synonyms e antonyms innastalare Sentences mi at dadu a tabbacare ◊ cola a tabbacare, già l'ischint totu chi ne ses vile! 2. si non fit istatu ca no atzapo àteru travàgliu, galu in custu cuile priucosu mi fipo tabbacatu!… Etymon itl. tabaccare Translations French priser du tabac English to take snuff Spanish aspirar tabaco Italian annusare tabacco German Tabak schnupfen.

tacài 1 , vrb: tacare Definition pònnere taca, imbrutare faendho tacas; nòghere a sa salude Synonyms e antonyms ammaciae, macrare, maculai 1, punciai | ctr. smanciai / aciacai, atzacorare, inciacai, nòcere, tachignare, tunconire Sentences no bortes s'imbustu a s'infache, si no cheres a lu tacare ◊ su sutzu de sa melaeranu tacat e no ndhe andhat prus ◊ e za no tacat, mih, su mústiu!…◊ si no ti pones guantes a tirare erba ti tacat sas manos 2. su bentu fritu no ti at mai tacadu e ne fatu male ◊ su bene sou za est seguru: no siat chi bi lu tachent sos fritos de bennarzu, puru!… Etymon ctl. tacar Translations French tacher, nuire English to stain, to injure Spanish manchar, perjudicar la salud Italian macchiare, chiazzare, nuòcere German beflecken, schaden.

tachedhài , vrb: atachedhai Definition fàere intacos, trebballare a intacadura, segandho e lassandho una genia de incàsciu, faendho linna froria po bellesa; fintzes segare a piticu / tachedhai s'olia = fàghere segadas, trapadas, tzacadas a gurtedhu po dha pònnere a indrucare in abba; t. sa petza = segare a cantighedhos; t. sa síndria = provare a bíere si est cota segandhondhe un'orrugu (tassidhu, tesidhu) a punghidura Synonyms e antonyms intacugliare, intatzare, tacai, trapare Sentences tocat a tachedhai sa castàngia po no isciopai coendi Etymon srd. Translations French graver English to carve Spanish tallar Italian intagliare German schnitzen.

taladràre , vrb Definition púnghere, passare de parte a parte Synonyms e antonyms ifertzire, istampai, patungi, pertuntare, pertusai Sentences toco coment'e ispinas chi mi lantant ruendhe candho taladrat sa dólima in sa carre ◊ unu gridu puntziudu mi taladrat donzi pizu de carre (G.Orgolesu)◊ sos giaos ant taladradu a Gesús sos pes e sas manos Etymon spn. taladrar Translations French transpercer English to transfix Spanish traspasar Italian trapassare German durchbohren.

tambài , vrb: tambare Definition mòvere, mòvere de una parte a s'àtera, tròchere o incrubare a una parte, ma mescamente nau po serrare un'apertura lassandhodha pagu pagu aperta, acostia Synonyms e antonyms afacai, aggalenare, imbasare, irganzare, iscadangiai, iscanzire, sucunzare, suzire / tambulare Sentences tambachela, sa zanna, ca est intrendhe fritu! 2. rughiant malàdios e moriant chentza mancu los tambare ◊ deghi recuo a domo tamba tamba mi frundho in colcadolzu Etymon srd. Translations French entrouvrir English to half-close Spanish entornar, entrecerrar Italian socchiùdere German halbschliessen.

tambedhàre , vrb Definition fàere moida, istare foedhandho, giare ifadu / tambedhadu = infadadu Synonyms e antonyms ifadare, ifastizire, impeltinare, intrigliare Sentences si fis pro marasu a ossos pistos e tambedhadu in mesu a su trambustu semper su cantu ti det dare gustu ◊ istant tota sa die tambedhendhe Etymon srd. Translations French chahuter, agacer English to make a noise Spanish hacer ruido, molestar Italian rumoreggiare, molestare German lärmen, belästigen.

tambulàre , vrb: tumbulare 1 Definition incrubare a una parte fintzes a orrúere o fàere orrúere a terra, furriare o crocare a terra Synonyms e antonyms boltulare, corcare, furriai, irbersulare, parangai, rúchere Sentences l'ispinghesit a folte e che tumbulesit in sas iscalinas trodhulenne ◊ a caragolu a caragolu tambulamus a sa marina ◊ a su tàmbula tàmbula, a su rue rue, faghiat unu trechetu de totu sos diàulos 2. bae a su letu a ti tambulare un'iscuta! Etymon srd. Translations French renverser English to overturn Spanish volcar Italian rovesciare German umwerfen.

tamburinài , vrb Definition nàrrere o giare a ischire a totugantos, totue, a gente meda Synonyms e antonyms isprubbicare, trumbitai Etymon srd. Translations French claironner English to trumpet Spanish pregonar, airear Italian strombazzare German ausposaunen.