Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

surbàre 1 , vrb Definitzione pigare, ingòllere a suspidura, tirandho sa cosa aintru comente si tirat s'ària chi arrespiraus Sinònimos e contràrios aciupae, assuspiri, imbibbiri, inciupai, sultzire, sulviare, surbire*, suspiare Tradutziones Frantzesu gober Ingresu to sip Ispagnolu sorber Italianu sorbire Tedescu saugen.

surbilàre , vrb: survilare Definitzione nàrrere, foedhare prus che àteru a murrúngiu, coment'e a surbadas, surbare che píbera, istare a ufas e afas, a súlidos po tzacu, tratare de malu crabbu Sinònimos e contràrios suai, sulvare, surbuschiare Frases si bi fit istau Deus, fortzis tzertas cosas no fint sutzessas! - aiat surbilau Bustianu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu soupirer d'ennui Ingresu to pant Ispagnolu bufar Italianu sbuffare Tedescu schnauben.

surbíre, surbíri , vrb Definitzione bufare, papare, ingòllere cosa a suspidura, comente si faet tirandho s'ària aintru Sinònimos e contràrios aciupae, assuspiri, imbibbiri, inciupai, sultzire, sulviare, surbare 1, suspiare Frases fuant papendu citius: s'intendiat isceti su sonu chi fadiat su babbu surbendu sa minestra ◊ surbidiche un'ou! Ètimu ltn. sorbere Tradutziones Frantzesu gober Ingresu to sip Ispagnolu sorber Italianu sorbire, aspirare Tedescu saugen, absaugen.

surbuschiàre , vrb: surbuscare Definitzione fàere una genia de súlidu, de surbada; nàrrere cosa a murrúngiu, coment'e a súlidos de tzacu, de arrennegu Sinònimos e contràrios surbilare, suvrusare 2. a tibe za ti nche falat su ticu, beru?! - li at surbuscau su babbu, mesu in brulla e mesu sériu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souffler Ingresu to grumble Ispagnolu bufar Italianu stronfiare Tedescu schnauben, murren.

surrài, surràre , vrb: assurrare Definitzione pigare a cropos, atripare Sinònimos e contràrios abbanzare, acamassare, aciocai, addobbai, apodhare, arropai, assupare 1, atrempare, atripai, cadhai, impodhare, isciúdere, magiare, mungiai, sussare, zongare Frases nois amus surradu a issu, sos fizos e totu sa gente sua ◊ si proo a surrare… deo surro! (Cugurra) Ètimu ctl. surrar Tradutziones Frantzesu battre, frapper Ingresu to strike Ispagnolu golpear Italianu percuòtere, picchiare Tedescu schlagen.

surrulài , vrb: surrullai Sinònimos e contràrios mòere, salargiare, trambuscare, trumbugliai Frases andu anch'est Arrosica a mi dha surrullai bèni bèni: oi dhi cantu s'alleluja! ◊ custus óminis funt surrullendi sa citadi ◊ nadendu surrullat s'àcua prus a lestru ◊ surrulit is brebeis! ◊ at agatau totu su logu infoxau e surrulau Tradutziones Frantzesu troubler, bouleverser Ingresu to shake Ispagnolu agitar, revolver Italianu agitare, sconvòlgere Tedescu erregen, verwirren.

surrungiài , vrb Definitzione coment'e murrungiare, ma nau in su sensu de si dispràxere, impudare Sinònimos e contràrios dispiàchere, morrugnare Frases "Pobidhu miu mi at lassau!", surrúngiat a tretus, fadendusí su signali de sa gruxi ◊ ma dh'apu surrungiau, lah, a si ndi èssi sicada cussa mata de figu! ◊ su chi surrungiàt fiat de no ai pótziu istruncai su vítziu intragnau in cussus logus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu regretter Ingresu to regret Ispagnolu lamentar, sentir Italianu rimpiàngere Tedescu beweinen, nachtrauern.

suspàre , vrb Definitzione nàrrere is cosas in cobertantza, foedhare a suspos, fintzes in cara de chie depet intèndhere ma chentza nàrrere sa cosa tropu ladina Sinònimos e contràrios alaviai, baltzigare Frases sa sogra istat sempre suspendhe contr'a sa nura: ma cudha puru za no est tonta, za la cumprendhet s'antífona! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu parler argot Ingresu to use slang, to speak allusively Ispagnolu hablar en jerigonza Italianu parlare in gèrgo, sótto metàfora Tedescu durch die Blume sprechen.

suspentàre , vrb Definitzione pentzare calecuna cosa innanti chi bèngiat, coment'e chi unu dh'iscat, suspetare Frases sa Sibbilla suspentendhe nesit: - Deghe ancora lunas noas e benit fedu a mundhu! Tradutziones Frantzesu prévoir Ingresu to foretell Ispagnolu presagiar Italianu presagire Tedescu vorhersagen, ahnen.

suspíre, suspíri , vrb: assuspiri, ciuspire Definitzione tirare sa cosa aintru a suciadura che a s'ària, a súlidu (e segundhu sa fortza podet èssere fintzes cosa sólida, grae), o fintzes comente faet s'orrobba asciuta, o su paperi, cun s'abba, o fintzes s'istentina cun is alimentos (unu lícuidu podet passare unu pígiu de materiale sólidu); fintzes consumare, fàere a consumidura, ispaciare / s. sos segretos = bodhire is segretos, cricare de ischire is segretos angenos Sinònimos e contràrios aciupae, assumire, imbibbiri, inciupai, sultzire, sulviare, surbare 1, surbiri, suspiare, sutzare Frases chin s'istratzu nche at suspiu una pischina de abba ◊ dae tzíchera de oro isse che suspit su licore avelenadu…◊ su disonestu si che suspit su suore anzenu ◊ cust'orrobba servit pro si suspire sas manos ◊ su basolu postu a modhe si che at suspidu totu s'abba ◊ is cogas nci suspiant su sànguini a is pipiedhus ◊ s'autospurgo che collit sa cosa a suspidura cun d-una pompa 2. cussu pudidore no si podet suspire: segat s'àlidu! ◊ sa giminera nci suspiat sa pampa 3. sa passioni ti nci suspit Tradutziones Frantzesu absorber, imbiber Ingresu to absorb, to soak Ispagnolu absorber, embeber Italianu imbévere, assorbire, risucchiare Tedescu durchtränken, aufsaugen, verschlingen.

suspregiài, susprexài , vrb: susprezai Definitzione bogare súlidos po dispraxere, impudu, disígiu Sinònimos e contràrios suspirai Frases mi firmu pagu pagu po donai studa a su coro chi annirgat e susprexat ◊ donas allegria, feti a ti mirai fais susprexai! ◊ ascurtàt a s'apràpidu is cràncius chi dhi donàt su pipiu in brenti, apustis fadiat un'arrisu lébiu, susprezendu ◊ "Non serbint a nudha!", iat susprezau Ètimu ltn. *suspiriare Tradutziones Frantzesu soupirer Ingresu to sigh Ispagnolu suspirar Italianu sospirare Tedescu seufzen.

sutrinnàre , vrb Definitzione mòvere a iscutuladura, a cropos Sinònimos e contràrios iscossare 1, iscotzinare, iscutuai, issucare, sachedhare, sutronare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secouer Ingresu to shake Ispagnolu sacudir, zarandear Italianu scrollare, scuòtere Tedescu rütteln, schütteln.

tabbacài, tabbacàre , vrb: atabbacai, tebbacare Definitzione pònnere tebbacu in nàrigas; rfl. calare a tebbacu, a popoine, fàere a pruine; firmare a tempus meda, istare chentza fàere, ammandronaos, asseliare Sinònimos e contràrios innastalare Frases mi at dadu a tabbacare ◊ cola a tabbacare, già l'ischint totu chi ne ses vile! 2. si non fit istatu ca no atzapo àteru travàgliu, galu in custu cuile priucosu mi fipo tabbacatu!… Ètimu itl. tabaccare Tradutziones Frantzesu priser du tabac Ingresu to take snuff Ispagnolu aspirar tabaco Italianu annusare tabacco Tedescu Tabak schnupfen.

tacài 1 , vrb: tacare Definitzione pònnere taca, imbrutare faendho tacas; nòghere a sa salude Sinònimos e contràrios ammaciae, macrare, maculai 1, punciai | ctr. smanciai / aciacai, atzacorare, inciacai, nòcere, tachignare, tunconire Frases no bortes s'imbustu a s'infache, si no cheres a lu tacare ◊ su sutzu de sa melaeranu tacat e no ndhe andhat prus ◊ e za no tacat, mih, su mústiu!…◊ si no ti pones guantes a tirare erba ti tacat sas manos 2. su bentu fritu no ti at mai tacadu e ne fatu male ◊ su bene sou za est seguru: no siat chi bi lu tachent sos fritos de bennarzu, puru!… Ètimu ctl. tacar Tradutziones Frantzesu tacher, nuire Ingresu to stain, to injure Ispagnolu manchar, perjudicar la salud Italianu macchiare, chiazzare, nuòcere Tedescu beflecken, schaden.

tachedhài , vrb: atachedhai Definitzione fàere intacos, trebballare a intacadura, segandho e lassandho una genia de incàsciu, faendho linna froria po bellesa; fintzes segare a piticu / tachedhai s'olia = fàghere segadas, trapadas, tzacadas a gurtedhu po dha pònnere a indrucare in abba; t. sa petza = segare a cantighedhos; t. sa síndria = provare a bíere si est cota segandhondhe un'orrugu (tassidhu, tesidhu) a punghidura Sinònimos e contràrios intacugliare, intatzare, tacai, trapare Frases tocat a tachedhai sa castàngia po no isciopai coendi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu graver Ingresu to carve Ispagnolu tallar Italianu intagliare Tedescu schnitzen.

taladràre , vrb Definitzione púnghere, passare de parte a parte Sinònimos e contràrios ifertzire, istampai, patungi, pertuntare, pertusai Frases toco coment'e ispinas chi mi lantant ruendhe candho taladrat sa dólima in sa carre ◊ unu gridu puntziudu mi taladrat donzi pizu de carre (G.Orgolesu)◊ sos giaos ant taladradu a Gesús sos pes e sas manos Ètimu spn. taladrar Tradutziones Frantzesu transpercer Ingresu to transfix Ispagnolu traspasar Italianu trapassare Tedescu durchbohren.

tambài , vrb: tambare Definitzione mòvere, mòvere de una parte a s'àtera, tròchere o incrubare a una parte, ma mescamente nau po serrare un'apertura lassandhodha pagu pagu aperta, acostia Sinònimos e contràrios afacai, aggalenare, imbasare, irganzare, iscadangiai, iscanzire, sucunzare, suzire / tambulare Frases tambachela, sa zanna, ca est intrendhe fritu! 2. rughiant malàdios e moriant chentza mancu los tambare ◊ deghi recuo a domo tamba tamba mi frundho in colcadolzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu entrouvrir Ingresu to half-close Ispagnolu entornar, entrecerrar Italianu socchiùdere Tedescu halbschliessen.

tambedhàre , vrb Definitzione fàere moida, istare foedhandho, giare ifadu / tambedhadu = infadadu Sinònimos e contràrios ifadare, ifastizire, impeltinare, intrigliare Frases si fis pro marasu a ossos pistos e tambedhadu in mesu a su trambustu semper su cantu ti det dare gustu ◊ istant tota sa die tambedhendhe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chahuter, agacer Ingresu to make a noise Ispagnolu hacer ruido, molestar Italianu rumoreggiare, molestare Tedescu lärmen, belästigen.

tambulàre , vrb: tumbulare 1 Definitzione incrubare a una parte fintzes a orrúere o fàere orrúere a terra, furriare o crocare a terra Sinònimos e contràrios boltulare, corcare, furriai, irbersulare, parangai, rúchere Frases l'ispinghesit a folte e che tumbulesit in sas iscalinas trodhulenne ◊ a caragolu a caragolu tambulamus a sa marina ◊ a su tàmbula tàmbula, a su rue rue, faghiat unu trechetu de totu sos diàulos 2. bae a su letu a ti tambulare un'iscuta! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu renverser Ingresu to overturn Ispagnolu volcar Italianu rovesciare Tedescu umwerfen.

tamburinài , vrb Definitzione nàrrere o giare a ischire a totugantos, totue, a gente meda Sinònimos e contràrios isprubbicare, trumbitai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu claironner Ingresu to trumpet Ispagnolu pregonar, airear Italianu strombazzare Tedescu ausposaunen.

«« Torra a chircare