Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

assemidàre , vrb Definition su si pònnere o istare in calecunu logu Synonyms e antonyms acussolzare, aposentae Etymon srd. Translations French s'établir English to settle Spanish establecerse Italian stanziarsi German sich niederlassen.

assemizàre , vrb: assimizare, assomizare, simizare Definition su èssere agiummai oguales, su àere cosas in cumone, nau de cosa e de gente; su bíere o agatare e cunsiderare assimbígios in duas cosas o personas o àteru; connòschere a unu de calecunu piessignu Synonyms e antonyms abbentinnare, abbrembare, aerae, afigurai, agghentinare, assembrare, assimbigiai, atipizare Sentences sos fizos, mescamente cróbinos, si assemizant apare ◊ ambos frades si assimizabant apare: grussos, sa cara nighedhuta, pilos píchidos ◊ nois cherimus assomizare a issos ◊ si assomizaiat a una béstia morta 2. pro sa fortilesa sas cosas las assemizant a su ferru 3. l'apo assimizada a su tratu Etymon srd. Translations French ressembler English to resemble Spanish parecerse Italian rassomigliare German gleichen.

assèndhere , vrb: assènnere Definition coment'e calare de artu, a pitzu, ma nau fintzes in su sensu ebbia de lòmpere, bènnere de unu male, de calecuna cosa chi no si iat mancu a bòllere o cun fortza chi faet male; fintzes lòmpere ebbia a unu logu, a unu tretu, a calecuna cosa, su bènnere de unu tempus / pps. asséndhidu Synonyms e antonyms achirrare, andai, assurpire, bènnere, falare, lòmpere Sentences e ite male ti at asséndhidu? ◊ como chi ndh'est asséndhida cussa lege tocat chi càmbies! ◊ li at asséndhidu unu raju ◊ pessanne a cantu li fit assortitu li fit assénnitu s'ingadhintzu ◊ sos pilos li assendhent in bassu a mesu de s'ischina 2. donzi caminu annat a sa Libra, bastat de no dare vorta pro bi assènnere ◊ sont assénnitos a si mannicare pacos ischerfiones de frútora ◊ custos pastores assendhent a unu buscu e bi passant sa note 3. su giàcanu mannu est assénnitu a carches a sa gianna de sa turre ◊ fit bete crateone chi Antonedhu atzicu assenniat a tocare terra chin sos pedes 4. candho assendhiat su veranu sos pitzinnos si apiligaint in sos fundhos pro gustare cucuja Translations French venir English to come Spanish venir, venir un mal Italian venire, scéndere (détto di un male) German betroffen werden (von einem Unglück).

assendràre , vrb Synonyms e antonyms alghentare, arrafinai Etymon spn. acendrar Translations French purifier English to purify Spanish purificar Italian purificare German reinigen.

assenecàre, assenegàe, assenegàre , vrb: senecare Definition fàere a béciu, antzianu; nau de matas, èssere o fàere begra, bècia; assenegae = fàere a bémida, assupare Synonyms e antonyms imbeciai, imbedustare / abbrecare, imbecrare / abbatimare, assupai Sentences dami s'arcanu tou, o tempus, chi piús nou ti faghet cantu piús ti assènegas! (T.Rubattu)◊ assenegadas domitas biancas Etymon srd. Translations French vieillir English to get old Spanish envejecer Italian invecchiare German alt werden.

assentulàe, assentulàre , vrb: assetulare, sentilare Definition abbarrare firmos, in assentu, in asséliu, pruschetotu nau cun arrennegu Synonyms e antonyms assantaigae, assebiai, asserenciai Sentences ista sériu, asséntuladi a un'oru! ◊ si ti assentulaias in domo faghias bene, cantu chi ses sèmpere in ziru! ◊ assentuladu chi sias, a un'oru! ◊ asséntula e no curras! ◊ non poto assentulare su sonnu ca su ganile non mi dat pasu ◊ assetuladi innoghe! Etymon srd. Translations French se tenir coi English to be quiet Spanish estar quieto Italian star quièto German ruhig sein.

asserenàre , vrb: serenai* Definition fàere serenu, pònnere in pàusu, in paghe (ma fintzes pigare su serenu de su note) Synonyms e antonyms apachiare, apasaogare, assebiai, asseretare, assussegai | ctr. assulurgiare, salargiare Sentences suta 'e pàsidas umbras m'ingaleno: in tanta paghe sa mente assereno e mi est durche recreu sonniare (P.Giudice Marras) Translations French rasséréner English to brighten up Spanish serenar Italian rasserenare German aufheitern.

asseriài, asseriàre , vrb Definition abbrandhare unu movimentu; nau de ccn., su si fàere sériu, serionzu, acabadu, pentzamentosu, tristu; fàere a mancu, arrisparmiare de fàere calecuna cosa Synonyms e antonyms abbacai, abblandai, abbonantzai, apachiare, apasaogare, assebiai, asselenare, assussegai / asseriatzare, seriari | ctr. agegherai, salarzare, seguzare / allegrare Sentences s'arriu surrungiosu si est asseriau ◊ fit una rundhinedha, ma como si est asseriada abberu ◊ sos canes si sunt asseriaos ◊ candho at intesu gai, s’aira sua contra a issu si est asseriada 2. fit unu pitzinnu asseriadu impresse, chena risos ◊ arrispundendi, cuss'ómini brullanu si fiat asseriau 3. biadu a chie assériat, assumancu a betzu! 4. assériadi, asséria, de ti cojare: sa vida est menzus bajana! Etymon srd. Translations French se calmer, devenir sérieux English to calm down, to become sad Spanish calmarse, entristecerse Italian calmarsi, rattristarsi German sich beruhigen, traurig werden.

asserionàre , vrb Definition nau de sèmenes, bogare su sirione, sa tzéurra Synonyms e antonyms inceurrare, ingrilliri, serionire, tidhire, tzirriotire Sentences si asserionat s'azu, sa chipudha Etymon srd. Translations French bourgeonner English to germinate Spanish germinar, brotar Italian germogliare German sprießen.

assestíre , vrb: assistiri Definition istare acanta po fàere atentzione, atèndhere a ccn. o a calecuna cosa Synonyms e antonyms agiudai, amparai, assístere, atèndhere, castiai Sentences a chie at coro vonu Deus l'assestit Etymon spn. assistir Translations French assister, aider English to help Spanish asistir Italian assìstere, aiutare German helfen.

assetiài, assetiàre , vrb Definition istare in assentu, in asséliu, firmos; pònnere a postu, assentare sa cosa in logu suo, bene, agiustare, giare sétiu Synonyms e antonyms abarrai, acabidae, acodomai, acollocare, adaretzai, assantai, assebiai / allichidie, arremonire | ctr. isordulare Idioms csn: assetiare su logu = remonire su logu, pònnere su logu a sétiu; assetiai su bestiàmini = ammaniare, furriare a manera chi paschindhe istet o andhet de una tzerta manera Sentences ti mandho a sa tanca e inibe assétias e azudas ◊ assétia cue! ◊ assétia, no sias che pitzinnalla chi no l'interessat nudha! ◊ no assétiat, est semper a furriebborta ◊ sos tronos si fint assetiaos 2. su re si at assetiadu sa corona in conca ◊ aderetzant sa perda e dh'assétiant cun is àtaras ◊ assetiadí sa camisa, ca dha portas ammurigonada! ◊ si funt assetiadas is mortis e no si agiustant is fesserias?! ◊ mi ant azudau a assetiare medas peràulas e càntidos ◊ si seus firmaus a si assetiai is cambas ca dhas portaiaus cancaradas a fortza de abarrai sétzius in màchina 3. is brebeis mi dhas apu assetiadas e immoi funt tirendi a su bacu Etymon ctl. assetiar Translations French arranger, ranger, placer English to arrange, to set Spanish arreglar Italian assettare, collocare per bène German in Ordnung bringen.

assiàre , vrb Definition fàere a errigas, a sias Synonyms e antonyms aviai Sentences sas istellas si àmpulant, si abbassant, si atrofizant, surcandhe s'àera àssiant Etymon srd. Translations French rayer English to rule Spanish rayar Italian rigare German streifen.

assichillonài , vrb: assichizonare, atzichillonai Definition nau de erbas e mescamente de frutuàriu, essire aortitzu, fàere a sichizone, igragalare; nau de unu, imbeciare, essire totu a tzirbisas che cosa igragalada, chi est sicandhosi Synonyms e antonyms acalabiare, allagorjare, allartzanai, astenare, indisichire, sicai / frongire Sentences cussus froris dhus at atzichillonaus s'arrosu mascu 2. sa pedhi si dhi fuat totu atzichillonada coment'e cussa de una fémina bècia (V.Demuro) Etymon srd. Translations French dessécher English to whiter Spanish apergaminarse Italian incatorzolire German einschrumpfen.

assicorràe, assicorrài, assicorràre , vrb: atzicorrai, tzicorrai Definition fàere sicau che corru, arridare, sicare meda, a tropu; còere a tropu, a sicadura Synonyms e antonyms arridae, atostorare, sicai Sentences s'asciutori at assicorrau sa terra ◊ lassa torrai suidu, deghinò ti assicorrant is prumonis! 2. seo assicorrau che unu cantu de linna ◊ dhui teniat pistocus atzicorraus Etymon srd. Translations French dessécher English to dry (up) Spanish desecación Italian rinsecchire German trocknen.

assidiglàre , vrb: assidricare Definition pònnere o batire sidi Synonyms e antonyms assidigorzare Etymon srd. Translations French assoiffer English to make thirsty Spanish hacer padecer sed Italian assetare German verdursten lassen.

assignàre , vrb Definition partare, singialare e giare o chistire calecuna cosa a unu, a númene de unu Synonyms e antonyms assintzare Etymon itl. Translations French assigner English to assign Spanish asignar, adjudicar Italian assegnare German zuweisen.

assimbigiài, assimbigiàre , vrb: assimbigliai, assimbilai, assimbillai, assimbixae, -ai, -ari, assimbizare, assimilgiai, simbilai Definition èssere o agatare a unu, o una cosa, oguale in parte, in calecunu piessignu, a un'àteru o a un'àtera cosa; fintzes pònnere apare, aparagonare duos o duas cosas, connòschere a s'assimbígiu Synonyms e antonyms abbentinnare, abbrembare, aerae, afigurai, agghentinare, ammelmare, assemizare, atipizare, atraniai / aparagonare Sentences mi est cunfundendi cun fradili miu, ca si assimbigiaus ◊ is ogus tuus mi ant fatu cussu giogu chi no assimbillat a nisciuna cosa ◊ cudhos duos si assemizant apare, difatis sunt frades ◊ is contus de totu is bidhas de sa Sardigna si assimbillant apari ◊ cussu si assimbígiat a tie, pareis fígios de totuna mamma ◊ su cosseto si assimbixat a su cipone, ma non portat mànigas ◊ mi dhu narat, mamma, ca apu assimbillau a babbu 2. a una burrica sétzia a carru ti ant dépiu assimbillai! ◊ sa síndria si podet assemizare a su melone ◊ si podet assimbizare a una retza piena de pisches 3. dh’apu assimbillau a sa cumpostura e a su fuedhai (R.Locci) Etymon srd. Translations French ressembler English to resemble Spanish parecerse Italian rassomigliare German gleichen.

assimilàre , vrb Definition nau de su chi faet un'organísimu cun s'alimentu, cambiare a matéria bia is sustàntzias chi at suspiu in istentinas de su papare digiriu; nau de sonos e sinnos, su si che furriare a un'àteru sonu e fàere su matessi sonu (de iscríere cun sa matessi lítera)/ assímilat, no assímilat = de su chi mànigat ndhe li pigat, no ndhe li pigat Synonyms e antonyms pigai 1 Translations French assimiler English to assimilate Spanish asimilar Italian assimilare German assimilieren.

assindhigàre, assindicài , vrb Definition fàere rèndhere arrexone, ispiegare su motivu de is atziones chi unu faet; giare una briga, tènnere de nàrrere, giare avertimentos cun prus fortza, a pódhighe puntau Synonyms e antonyms ataciai, criticai, tuturare 2. assindigàt is fuedhus arrepítius cun passiéntzia puntendimí su didu po mi arregordai (T.Piredda) Translations French contrôler, critiquer English to criticize Spanish censurar, criticar Italian sindacare German bemängeln.

assissài , vrb: assitzai, atzitzai, atzitzare Definition acostire is tzitzones a su fogu, achicare, aconciare su fogu a manera chi tèngiat de prus; fintzes acoragire, nàrrere cosa a ccn. po chi si pòngiat a fàere Synonyms e antonyms achicai, atzipare, ischichinare, scarrabbussonai / incidai, insulliri, insissiligai Sentences assitza, assitza acanta a su forredhu! ◊ at assitzau su fogu ca est pitzulau a tussi ◊ at assitzau bèni is mutzionis de su fogu e aciuntu linna 2. caru Antoni Gramsci, as donau vida e libbertadi po ai assitzau s'ómini a sa lota! (G.Zedda)◊ mi aporrint unu tancu de petza e totus mi assitzant a papai ◊ sa molinàrgia cun su strúmbulu assitzat su molenti Etymon ltn. *attitiare Translations French attiser English to poke Spanish atizar, hurgonear Italian attizzare, rinfocolare German schüren.