assulcài, assulcàre , vrb: assurcare,
assurcae,
assurcai,
sulcare Definition
fàere is surcos, passare coment'e faendho surcos, lassandho una síngia
Synonyms e antonyms
issucrare
/
abbarzare,
atulare,
costialvare
Sentences
prammas de fogu assulcant s'aera ◊ at assulcadu sas pumatas e sas milinzanas ◊ dogna tanti su celu dh'assurcant is lampus ◊ sa nae chi assulcat s'undha no lassat istigas ◊ su massaju assurcat sa terra chin s'aratru
Etymon
srd.
Translations
French
sillonner
English
to plough
Spanish
surcar
Italian
solcare
German
durchfurchen.
assumài , vrb: assumare,
assummare,
summai Definition
fàere suma, tanti mannu, fàere sa suma, pònnere impare totu a unu cantidades diferentes
Synonyms e antonyms
aciúgnere,
additzionare,
agiànghere,
annatare,
totalare
/
ammuntonae
| ctr.
bocare,
leai,
picare
Sentences
no si ndhe assumat, de cosa, triballendhe cun cosighedhas de nudha!
Etymon
itl.
assommare
Translations
French
additionner,
sommer
English
to sum
Spanish
sumar
Italian
sommare,
accumulare
German
addieren,
anhäufen.
assumbràe, assumbrài , vrb rfl: assumbrare Definition
pònnere in suspetu, inchietare, èssere arrennegau, pentzamentosu; pigare o fàere assíchidu
Synonyms e antonyms
abbabbarrotai addojare,
adumbrai,
arreselai,
issudhire,
umbrai
2.
acomenti fut imperrendi in còscia, totinduna bit unu lampu de luxi… e su cuadhu at assumbrau ◊ cussa, si pagu pagu dha fuedhas, atacat su tema sentza de si assumbrai!
Etymon
spn.
asombrar
Translations
French
éveiller des soupçons,
donner des soupçons
English
to make suspicious,
to take offence
Spanish
escamarse
Italian
insospettire,
adombrarsi
German
argwöhnisch machen werden.
assungurtài , vrb: singultare* Definition
prànghere a suncutos, a supedhu
Synonyms e antonyms
assuconai,
assupedhare
Sentences
prangit e assungurtat po su dannu mannu chi at tentu
Translations
French
sangloter
English
to sob
Spanish
sollozar
Italian
singultire
German
schluchzen.
assupài, assupàre , vrb: supare Definition
portare s'àlidu afannau, èssere assupandho meda, che a candho unu at curtu, o fintzes po maladia; istracare; prànghere a suncutos
Synonyms e antonyms
afandhare,
afauciae,
afodhare,
allacanae,
ammatanai,
isalenare,
isalidare,
sufratare
/
assungurtai,
assunconai,
assupedhare
Sentences
ajaju si ndi fiat andau, lassendi is de domu tristus e assupaus ◊ su piciochedhu assupat unu pagu: est istétia una fatiga a si ndi bènniri a innòi a susu ◊ is pudhas furiant assupendu po sa basca ◊ su cuadhu fut crocau assupandho, morindhosi
2.
su tèssere de isciaos est faina, assupat ancas, bratzos e ischina
3.
a fúria de prantu, su pipiu, assupandhe, si nch'est dormiu
Etymon
srd.
Translations
French
essouffler,
haleter
English
to pant
Spanish
jadear
Italian
trafelare
German
keuchen.
assupàre 1 , vrb Definition
segare su pane po fàere a supa, a orrughedhos, fàere a supa / a. sos ossos a ccn. = surrai fintzas, agiummai, a arrogai is ossus
Synonyms e antonyms
aciupae,
imbibbiri,
inciupai
/
assurrare,
insupare
Sentences
sa bandhela l'ant assupada de sàmbene
2.
lis dio àere assupadu sos ossos fintzas a sos meudhos!
Etymon
srd.
Translations
French
tremper
English
to soak
Spanish
ensopar
Italian
inzuppare
German
einweichen.
assupedhàre , vrb Definition
prànghere a supedhu, a suncutos
Synonyms e antonyms
assuconai,
assungurtai
Etymon
srd.
Translations
French
sangloter
English
to sob
Spanish
sollozar
Italian
singultire
German
schluchzen.
assupríre , vrb: suprire* Definition
lòmpere a unu logu, lòmpere cun sa manu a una cosa, giare a pitzu a unu o a calecuna cosa (po fàere trebballu, atripare, furare o àteru); batire cosa, bènnere de cosa; contivigiare, fàere calecuna cosa; giare, aporrire
Synonyms e antonyms
acodie,
arrivire,
ciòmpere,
cròmpere,
lòmpere
/
agiudai,
batire,
donai,
frunire
| ctr.
andai,
tocai 1
Sentences
no bi assuprimus a fagher dinari gai meda pro cussa còmpora ◊ a ite ora assuprides a bidha? ◊ in cussu bi at assupridu zente e barigada mi che est s'ora ◊ tropu in artu est cussa cosa e dae terra no assupro a la leare ◊ si ti assupro a fuste ti ponzo in tàulas de letu! ◊ li sunt assupridos a lu mazare, ca l'ant agatadu solu
2.
in cudhu tempus de bisonzu issos mi ant assupridu ◊ dinari a nois no nos ndhe assuprit dae logu perunu
3.
sas notíscias de s'argumentu mi las at assupridas tia Cubeddu de S'Ulumedu (G.Addis)
Translations
French
survenir
English
to arrive,
to throw oneself
Spanish
sobrevenir,
lanzarse
Italian
sopraggiùngere,
avventarsi
German
überraschend kommen.
assurvilàre , vrb Definition
intrare bundhos, súrbiles, giúghere dimónios
Synonyms e antonyms
incoglire,
indiaulare,
ispiridare
2.
assúrvilat sa temporada a fúrridas de bentos imbefendhe su dolore meu trevucu! (S.Arru)
Etymon
srd.
Translations
French
enranger
English
to infuriate
Spanish
endemoniar
Italian
infuriare,
insatanassare
German
wütend werden.
assusài , vrb Definition
migliorare, cambiare in méngius, fintzes artziare is domos faendho àteru pianu
Synonyms e antonyms
addelantai,
atelentare
/
ammellorai,
impannitziri
Sentences
si est assusau su cixiraju maresu: at fatu domus bendendi cíxiri e caramellas ◊ sa fémina sàbia assusat sa domu, sa maca dha destruit ◊ assusit o no assusit, su messaju fait s'alimentu chi serbit po papai
Etymon
srd.
Translations
French
tirer avantage,
tirer profit
English
to take advantage,
to improve one's own condition
Spanish
mejorar
Italian
avvantaggiarsi,
migliorare la pròpria condizióne
German
einen Vorsprung gewinnen.
assussegài, assussegàre , vrb: sossegare Definition
coment'e pausare, pigare pàusu, cessare una matana, una pelea, una múngia o àteru deasi, istare in assussegu, agatare acunnortu
Synonyms e antonyms
abbacai,
abblandai,
abbonantzai,
abboniri,
achedare,
allebiae,
allenare,
apachiare,
apasigai,
apolgiai,
assebiai,
asselenare,
asserenciai,
illebiare,
illenare
Sentences
faghe chi no mi assusseghe mai de piànghere, o Deu, e ch'in su piantu meu consume sola e anneghe! (Grolle)◊ no mi assussego e ne paso finas a candho no isco chi ses foras de s'inferru
Etymon
ctl.
assossegar (se)
Translations
French
apaiser,
calmer
English
to appease
Spanish
sosegar
Italian
acquietare,
sedare
German
beruhigen.
assutighilàre, assutiligàe, assutiligài , vrb: assutiligare,
sutiligai Definition
menguare sa grussària, essire o fàere fine, istrígile, làngiu
Synonyms e antonyms
afinai,
afinicare,
assilingare,
conciumire,
infinigare,
insutiligai,
isgumentare,
irromasire
| ctr.
ingrussai
Etymon
srd.
Translations
French
réduire
English
to thin
Spanish
adelgazar,
afilar
Italian
assottigliare
German
dünner machen.
astenàre , vrb Definition
nau de frutuàriu, intostare o aortire chentza cumpriu (fintzes po pecu); nau de linna, fintzes pipionire, pònnere su greme
Synonyms e antonyms
acalabiare,
agurtire,
allagorjare,
assichillonai,
atecadiare
Etymon
ltn.
extenuare
Translations
French
dessécher
English
to dry (up)
Spanish
enmustiarse
Italian
incatorzolire
German
einschrumpfen.
astragàre , vrb: astrare Definition
fàere a astrau, a ghiàciu, ifridare meda
Synonyms e antonyms
achirdinae,
agiatzare,
ammarmurai,
astraorare,
belare,
cancarai,
chilighiai,
cungelai,
ghiaciai,
istriorai,
marcoriare,
marmurizai
| ctr.
caentare,
isastragare,
iscagiae
Sentences
est una note de traconarza chi astrat sas funtanas e assutat sa terra (L.Pusceddu)
Scientific Terminology
tpm
Etymon
srd.
Translations
French
geler
English
to freeze
Spanish
helar
Italian
gelare,
ghiacciare,
raggelare
German
gefrieren.
astraoràre , vrb: astrorare Definition
fàere astraore, fàere fritu meda, fritu forte de cagiare totu
Synonyms e antonyms
agiatzare,
ammarmurai,
astragare,
chilighiai,
ghiaciai
Scientific Terminology
tpm
Etymon
srd.
Translations
French
geler
English
to ice
Spanish
helar
Italian
ghiacciare,
gelare
German
gefrieren.
astriàre , vrb Definition
sentire istriore, de su fritu o de sa timoria
Synonyms e antonyms
arpilare
/
acicai,
apramare,
arrorisai,
asciuconare,
asciustrare,
istriai
Sentences
ite frita s'aera: oe est astriendhe! ◊ titia, inoghe mi àstriat sas intragnas che chi siat su logu cobertu de nie! ◊ si mi sunt astriadas sas palas
2.
in s'istante s'intendhet unu tronu tzachedhosu chi l'at totu astriada (N.Cucureddu)◊ li at astriadu dogni tudhu de pilu ◊ in cussu líbbaru bi at una torrada chi batit sa tudha e àstriat sa cara pro sas cosas chi contat
Etymon
srd.
Translations
French
frémir d'horreur
English
to be horrified
Spanish
quedarse helado
Italian
agghiacciare,
raccapricciare
German
erstarren.
astrínghere , vrb Definition
acapiandho o aguantandho, tirare forte is càbudos o mantènnere istrintu, chi no fatzat giogu, no movat; acostire, bènnere o pònnere prus acanta, in istrintu; foedhandho de cosas de papare, isserrare de su corpus
Synonyms e antonyms
afianzare,
afíere,
isserrare,
istrígnere
/
acoltziare
| ctr.
illalgare,
illascare
Sentences
astringhe a forte su presorzu ca sinono si che torrat a isòrbere!
2.
no astringhides a bos combidare? ◊ no astringas a inoghe ca no cherzo! ◊ su babbu si astringhet e li dat dinari ◊ mastru Conzu est astrintu a sa buteca de Pascualinu ◊ no ti astringas a mie!
3.
de morisca, de superba, o cosas gai, no ndhe cheret manigadu meda ca astringhent
Etymon
ltn.
astringere
Translations
French
serrer,
s'approcher (de)
English
to grip,
to draw up
Spanish
estrechar,
acercar
Italian
strìngere,
avvicinare
German
zuschnüren,
aneinander rücken.
astrolicàre , vrb: astroligare,
astrologare Definition
foedhare credendho a is astros, a ingertu, cricare de ingertare su benidore, foedhare a s’afaiu, nàrrere istrolichéntzias, isciolórios
Synonyms e antonyms
illeriare,
imbisare,
istralobbiare,
pantasiai,
sfasolai,
stenteriai,
strolicai
Sentences
tempos bonos e malos, astrolighendhe istamus s'orizonte (S.Casu)◊ eo apo a mente mia astroligadu chi…
Etymon
srd.
Translations
French
rêver
English
to build castles in the air,
to rave
Spanish
fantasear,
decir disparates
Italian
fantasticare,
farneticare
German
fantasieren.
astulài, astulàre , vrb Definition
bogare o essire a àstulas, nau de linna o de cosa chídrina
Synonyms e antonyms
irdastulae,
isasciare,
isascruzare,
scherdai
Etymon
srd.
Translations
French
ébrécher
English
to splinter
Spanish
astillar
Italian
scheggiare
German
absplittern.
asubài , vrb Definition
pònnere asuba, in pitzu, pònnere subràbare, a muntone, arrimare a una parte
Synonyms e antonyms
imbarrigare,
incarrutzai
/
aremai 1
/
ammuntonae
Sentences
si fut postu a fraigai una domu e iat fatu is fundatzionis asubendidhas a sa roca ◊ unus cantu iant betiu is piciochedhus insoru e dh'iant domandau de dhis asubai is manus (Ev)◊ est dormiu cun sa conca asubada a unu cuscinu ◊ su segretàriu at abertu su registru e si dhui est asubau cun is manus
2.
asubau su bestimentu a una parti e pigau unu pannu, si dh'iat trogau a sintzu
Etymon
srd.
Translations
French
appuyer sur…
English
to put on
Spanish
apoyar sobre
Italian
poggiare sópra
German
stellen.