Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

assulcài, assulcàre , vrb: assurcare, assurcae, assurcai, sulcare Definitzione fàere is surcos, passare coment'e faendho surcos, lassandho una síngia Sinònimos e contràrios issucrare / abbarzare, atulare, costialvare Frases prammas de fogu assulcant s'aera ◊ at assulcadu sas pumatas e sas milinzanas ◊ dogna tanti su celu dh'assurcant is lampus ◊ sa nae chi assulcat s'undha no lassat istigas ◊ su massaju assurcat sa terra chin s'aratru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sillonner Ingresu to plough Ispagnolu surcar Italianu solcare Tedescu durchfurchen.

assumài , vrb: assumare, assummare, summai Definitzione fàere suma, tanti mannu, fàere sa suma, pònnere impare totu a unu cantidades diferentes Sinònimos e contràrios aciúgnere, additzionare, agiànghere, annatare, totalare / ammuntonae | ctr. bocare, leai, picare Frases no si ndhe assumat, de cosa, triballendhe cun cosighedhas de nudha! Ètimu itl. assommare Tradutziones Frantzesu additionner, sommer Ingresu to sum Ispagnolu sumar Italianu sommare, accumulare Tedescu addieren, anhäufen.

assumbràe, assumbrài , vrb rfl: assumbrare Definitzione pònnere in suspetu, inchietare, èssere arrennegau, pentzamentosu; pigare o fàere assíchidu Sinònimos e contràrios abbabbarrotai addojare, adumbrai, arreselai, issudhire, umbrai 2. acomenti fut imperrendi in còscia, totinduna bit unu lampu de luxi… e su cuadhu at assumbrau ◊ cussa, si pagu pagu dha fuedhas, atacat su tema sentza de si assumbrai! Ètimu spn. asombrar Tradutziones Frantzesu éveiller des soupçons, donner des soupçons Ingresu to make suspicious, to take offence Ispagnolu escamarse Italianu insospettire, adombrarsi Tedescu argwöhnisch machen werden.

assungurtài , vrb: singultare* Definitzione prànghere a suncutos, a supedhu Sinònimos e contràrios assuconai, assupedhare Frases prangit e assungurtat po su dannu mannu chi at tentu Tradutziones Frantzesu sangloter Ingresu to sob Ispagnolu sollozar Italianu singultire Tedescu schluchzen.

assupài, assupàre , vrb: supare Definitzione portare s'àlidu afannau, èssere assupandho meda, che a candho unu at curtu, o fintzes po maladia; istracare; prànghere a suncutos Sinònimos e contràrios afandhare, afauciae, afodhare, allacanae, ammatanai, isalenare, isalidare, sufratare / assungurtai, assunconai, assupedhare Frases ajaju si ndi fiat andau, lassendi is de domu tristus e assupaus ◊ su piciochedhu assupat unu pagu: est istétia una fatiga a si ndi bènniri a innòi a susu ◊ is pudhas furiant assupendu po sa basca ◊ su cuadhu fut crocau assupandho, morindhosi 2. su tèssere de isciaos est faina, assupat ancas, bratzos e ischina 3. a fúria de prantu, su pipiu, assupandhe, si nch'est dormiu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu essouffler, haleter Ingresu to pant Ispagnolu jadear Italianu trafelare Tedescu keuchen.

assupàre 1 , vrb Definitzione segare su pane po fàere a supa, a orrughedhos, fàere a supa / a. sos ossos a ccn. = surrai fintzas, agiummai, a arrogai is ossus Sinònimos e contràrios aciupae, imbibbiri, inciupai / assurrare, insupare Frases sa bandhela l'ant assupada de sàmbene 2. lis dio àere assupadu sos ossos fintzas a sos meudhos! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tremper Ingresu to soak Ispagnolu ensopar Italianu inzuppare Tedescu einweichen.

assupedhàre , vrb Definitzione prànghere a supedhu, a suncutos Sinònimos e contràrios assuconai, assungurtai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sangloter Ingresu to sob Ispagnolu sollozar Italianu singultire Tedescu schluchzen.

assupríre , vrb: suprire* Definitzione lòmpere a unu logu, lòmpere cun sa manu a una cosa, giare a pitzu a unu o a calecuna cosa (po fàere trebballu, atripare, furare o àteru); batire cosa, bènnere de cosa; contivigiare, fàere calecuna cosa; giare, aporrire Sinònimos e contràrios acodie, arrivire, ciòmpere, cròmpere, lòmpere / agiudai, batire, donai, frunire | ctr. andai, tocai 1 Frases no bi assuprimus a fagher dinari gai meda pro cussa còmpora ◊ a ite ora assuprides a bidha? ◊ in cussu bi at assupridu zente e barigada mi che est s'ora ◊ tropu in artu est cussa cosa e dae terra no assupro a la leare ◊ si ti assupro a fuste ti ponzo in tàulas de letu! ◊ li sunt assupridos a lu mazare, ca l'ant agatadu solu 2. in cudhu tempus de bisonzu issos mi ant assupridu ◊ dinari a nois no nos ndhe assuprit dae logu perunu 3. sas notíscias de s'argumentu mi las at assupridas tia Cubeddu de S'Ulumedu (G.Addis) Tradutziones Frantzesu survenir Ingresu to arrive, to throw oneself Ispagnolu sobrevenir, lanzarse Italianu sopraggiùngere, avventarsi Tedescu überraschend kommen.

assurvilàre , vrb Definitzione intrare bundhos, súrbiles, giúghere dimónios Sinònimos e contràrios incoglire, indiaulare, ispiridare 2. assúrvilat sa temporada a fúrridas de bentos imbefendhe su dolore meu trevucu! (S.Arru) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enranger Ingresu to infuriate Ispagnolu endemoniar Italianu infuriare, insatanassare Tedescu wütend werden.

assusài , vrb Definitzione migliorare, cambiare in méngius, fintzes artziare is domos faendho àteru pianu Sinònimos e contràrios addelantai, atelentare / ammellorai, impannitziri Frases si est assusau su cixiraju maresu: at fatu domus bendendi cíxiri e caramellas ◊ sa fémina sàbia assusat sa domu, sa maca dha destruit ◊ assusit o no assusit, su messaju fait s'alimentu chi serbit po papai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tirer avantage, tirer profit Ingresu to take advantage, to improve one's own condition Ispagnolu mejorar Italianu avvantaggiarsi, migliorare la pròpria condizióne Tedescu einen Vorsprung gewinnen.

assussegài, assussegàre , vrb: sossegare Definitzione coment'e pausare, pigare pàusu, cessare una matana, una pelea, una múngia o àteru deasi, istare in assussegu, agatare acunnortu Sinònimos e contràrios abbacai, abblandai, abbonantzai, abboniri, achedare, allebiae, allenare, apachiare, apasigai, apolgiai, assebiai, asselenare, asserenciai, illebiare, illenare Frases faghe chi no mi assusseghe mai de piànghere, o Deu, e ch'in su piantu meu consume sola e anneghe! (Grolle)◊ no mi assussego e ne paso finas a candho no isco chi ses foras de s'inferru Ètimu ctl. assossegar (se) Tradutziones Frantzesu apaiser, calmer Ingresu to appease Ispagnolu sosegar Italianu acquietare, sedare Tedescu beruhigen.

assutighilàre, assutiligàe, assutiligài , vrb: assutiligare, sutiligai Definitzione menguare sa grussària, essire o fàere fine, istrígile, làngiu Sinònimos e contràrios afinai, afinicare, assilingare, conciumire, infinigare, insutiligai, isgumentare, irromasire | ctr. ingrussai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire Ingresu to thin Ispagnolu adelgazar, afilar Italianu assottigliare Tedescu dünner machen.

astenàre , vrb Definitzione nau de frutuàriu, intostare o aortire chentza cumpriu (fintzes po pecu); nau de linna, fintzes pipionire, pònnere su greme Sinònimos e contràrios acalabiare, agurtire, allagorjare, assichillonai, atecadiare Ètimu ltn. extenuare Tradutziones Frantzesu dessécher Ingresu to dry (up) Ispagnolu enmustiarse Italianu incatorzolire Tedescu einschrumpfen.

astragàre , vrb: astrare Definitzione fàere a astrau, a ghiàciu, ifridare meda Sinònimos e contràrios achirdinae, agiatzare, ammarmurai, astraorare, belare, cancarai, chilighiai, cungelai, ghiaciai, istriorai, marcoriare, marmurizai | ctr. caentare, isastragare, iscagiae Frases est una note de traconarza chi astrat sas funtanas e assutat sa terra (L.Pusceddu) Terminologia iscientìfica tpm Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu geler Ingresu to freeze Ispagnolu helar Italianu gelare, ghiacciare, raggelare Tedescu gefrieren.

astraoràre , vrb: astrorare Definitzione fàere astraore, fàere fritu meda, fritu forte de cagiare totu Sinònimos e contràrios agiatzare, ammarmurai, astragare, chilighiai, ghiaciai Terminologia iscientìfica tpm Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu geler Ingresu to ice Ispagnolu helar Italianu ghiacciare, gelare Tedescu gefrieren.

astriàre , vrb Definitzione sentire istriore, de su fritu o de sa timoria Sinònimos e contràrios arpilare / acicai, apramare, arrorisai, asciuconare, asciustrare, istriai Frases ite frita s'aera: oe est astriendhe! ◊ titia, inoghe mi àstriat sas intragnas che chi siat su logu cobertu de nie! ◊ si mi sunt astriadas sas palas 2. in s'istante s'intendhet unu tronu tzachedhosu chi l'at totu astriada (N.Cucureddu)◊ li at astriadu dogni tudhu de pilu ◊ in cussu líbbaru bi at una torrada chi batit sa tudha e àstriat sa cara pro sas cosas chi contat Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu frémir d'horreur Ingresu to be horrified Ispagnolu quedarse helado Italianu agghiacciare, raccapricciare Tedescu erstarren.

astrínghere , vrb Definitzione acapiandho o aguantandho, tirare forte is càbudos o mantènnere istrintu, chi no fatzat giogu, no movat; acostire, bènnere o pònnere prus acanta, in istrintu; foedhandho de cosas de papare, isserrare de su corpus Sinònimos e contràrios afianzare, afíere, isserrare, istrígnere / acoltziare | ctr. illalgare, illascare Frases astringhe a forte su presorzu ca sinono si che torrat a isòrbere! 2. no astringhides a bos combidare? ◊ no astringas a inoghe ca no cherzo! ◊ su babbu si astringhet e li dat dinari ◊ mastru Conzu est astrintu a sa buteca de Pascualinu ◊ no ti astringas a mie! 3. de morisca, de superba, o cosas gai, no ndhe cheret manigadu meda ca astringhent Ètimu ltn. astringere Tradutziones Frantzesu serrer, s'approcher (de) Ingresu to grip, to draw up Ispagnolu estrechar, acercar Italianu strìngere, avvicinare Tedescu zuschnüren, aneinander rücken.

astrolicàre , vrb: astroligare, astrologare Definitzione foedhare credendho a is astros, a ingertu, cricare de ingertare su benidore, foedhare a s’afaiu, nàrrere istrolichéntzias, isciolórios Sinònimos e contràrios illeriare, imbisare, istralobbiare, pantasiai, sfasolai, stenteriai, strolicai Frases tempos bonos e malos, astrolighendhe istamus s'orizonte (S.Casu)◊ eo apo a mente mia astroligadu chi… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rêver Ingresu to build castles in the air, to rave Ispagnolu fantasear, decir disparates Italianu fantasticare, farneticare Tedescu fantasieren.

astulài, astulàre , vrb Definitzione bogare o essire a àstulas, nau de linna o de cosa chídrina Sinònimos e contràrios irdastulae, isasciare, isascruzare, scherdai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ébrécher Ingresu to splinter Ispagnolu astillar Italianu scheggiare Tedescu absplittern.

asubài , vrb Definitzione pònnere asuba, in pitzu, pònnere subràbare, a muntone, arrimare a una parte Sinònimos e contràrios imbarrigare, incarrutzai / aremai 1 / ammuntonae Frases si fut postu a fraigai una domu e iat fatu is fundatzionis asubendidhas a sa roca ◊ unus cantu iant betiu is piciochedhus insoru e dh'iant domandau de dhis asubai is manus (Ev)◊ est dormiu cun sa conca asubada a unu cuscinu ◊ su segretàriu at abertu su registru e si dhui est asubau cun is manus 2. asubau su bestimentu a una parti e pigau unu pannu, si dh'iat trogau a sintzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu appuyer sur… Ingresu to put on Ispagnolu apoyar sobre Italianu poggiare sópra Tedescu stellen.

«« Torra a chircare