Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

assemidàre , vrb Definitzione su si pònnere o istare in calecunu logu Sinònimos e contràrios acussolzare, aposentae Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'établir Ingresu to settle Ispagnolu establecerse Italianu stanziarsi Tedescu sich niederlassen.

assemizàre , vrb: assimizare, assomizare, simizare Definitzione su èssere agiummai oguales, su àere cosas in cumone, nau de cosa e de gente; su bíere o agatare e cunsiderare assimbígios in duas cosas o personas o àteru; connòschere a unu de calecunu piessignu Sinònimos e contràrios abbentinnare, abbrembare, aerae, afigurai, agghentinare, assembrare, assimbigiai, atipizare Frases sos fizos, mescamente cróbinos, si assemizant apare ◊ ambos frades si assimizabant apare: grussos, sa cara nighedhuta, pilos píchidos ◊ nois cherimus assomizare a issos ◊ si assomizaiat a una béstia morta 2. pro sa fortilesa sas cosas las assemizant a su ferru 3. l'apo assimizada a su tratu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ressembler Ingresu to resemble Ispagnolu parecerse Italianu rassomigliare Tedescu gleichen.

assèndhere , vrb: assènnere Definitzione coment'e calare de artu, a pitzu, ma nau fintzes in su sensu ebbia de lòmpere, bènnere de unu male, de calecuna cosa chi no si iat mancu a bòllere o cun fortza chi faet male; fintzes lòmpere ebbia a unu logu, a unu tretu, a calecuna cosa, su bènnere de unu tempus / pps. asséndhidu Sinònimos e contràrios achirrare, andai, assurpire, bènnere, falare, lòmpere Frases e ite male ti at asséndhidu? ◊ como chi ndh'est asséndhida cussa lege tocat chi càmbies! ◊ li at asséndhidu unu raju ◊ pessanne a cantu li fit assortitu li fit assénnitu s'ingadhintzu ◊ sos pilos li assendhent in bassu a mesu de s'ischina 2. donzi caminu annat a sa Libra, bastat de no dare vorta pro bi assènnere ◊ sont assénnitos a si mannicare pacos ischerfiones de frútora ◊ custos pastores assendhent a unu buscu e bi passant sa note 3. su giàcanu mannu est assénnitu a carches a sa gianna de sa turre ◊ fit bete crateone chi Antonedhu atzicu assenniat a tocare terra chin sos pedes 4. candho assendhiat su veranu sos pitzinnos si apiligaint in sos fundhos pro gustare cucuja Tradutziones Frantzesu venir Ingresu to come Ispagnolu venir, venir un mal Italianu venire, scéndere (détto di un male) Tedescu betroffen werden (von einem Unglück).

assendràre , vrb Sinònimos e contràrios alghentare, arrafinai Ètimu spn. acendrar Tradutziones Frantzesu purifier Ingresu to purify Ispagnolu purificar Italianu purificare Tedescu reinigen.

assenecàre, assenegàe, assenegàre , vrb: senecare Definitzione fàere a béciu, antzianu; nau de matas, èssere o fàere begra, bècia; assenegae = fàere a bémida, assupare Sinònimos e contràrios imbeciai, imbedustare / abbrecare, imbecrare / abbatimare, assupai Frases dami s'arcanu tou, o tempus, chi piús nou ti faghet cantu piús ti assènegas! (T.Rubattu)◊ assenegadas domitas biancas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vieillir Ingresu to get old Ispagnolu envejecer Italianu invecchiare Tedescu alt werden.

assentulàe, assentulàre , vrb: assetulare, sentilare Definitzione abbarrare firmos, in assentu, in asséliu, pruschetotu nau cun arrennegu Sinònimos e contràrios assantaigae, assebiai, asserenciai Frases ista sériu, asséntuladi a un'oru! ◊ si ti assentulaias in domo faghias bene, cantu chi ses sèmpere in ziru! ◊ assentuladu chi sias, a un'oru! ◊ asséntula e no curras! ◊ non poto assentulare su sonnu ca su ganile non mi dat pasu ◊ assetuladi innoghe! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se tenir coi Ingresu to be quiet Ispagnolu estar quieto Italianu star quièto Tedescu ruhig sein.

asserenàre , vrb: serenai* Definitzione fàere serenu, pònnere in pàusu, in paghe (ma fintzes pigare su serenu de su note) Sinònimos e contràrios apachiare, apasaogare, assebiai, asseretare, assussegai | ctr. assulurgiare, salargiare Frases suta 'e pàsidas umbras m'ingaleno: in tanta paghe sa mente assereno e mi est durche recreu sonniare (P.Giudice Marras) Tradutziones Frantzesu rasséréner Ingresu to brighten up Ispagnolu serenar Italianu rasserenare Tedescu aufheitern.

asseriài, asseriàre , vrb Definitzione abbrandhare unu movimentu; nau de ccn., su si fàere sériu, serionzu, acabadu, pentzamentosu, tristu; fàere a mancu, arrisparmiare de fàere calecuna cosa Sinònimos e contràrios abbacai, abblandai, abbonantzai, apachiare, apasaogare, assebiai, asselenare, assussegai / asseriatzare, seriari | ctr. agegherai, salarzare, seguzare / allegrare Frases s'arriu surrungiosu si est asseriau ◊ fit una rundhinedha, ma como si est asseriada abberu ◊ sos canes si sunt asseriaos ◊ candho at intesu gai, s’aira sua contra a issu si est asseriada 2. fit unu pitzinnu asseriadu impresse, chena risos ◊ arrispundendi, cuss'ómini brullanu si fiat asseriau 3. biadu a chie assériat, assumancu a betzu! 4. assériadi, asséria, de ti cojare: sa vida est menzus bajana! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se calmer, devenir sérieux Ingresu to calm down, to become sad Ispagnolu calmarse, entristecerse Italianu calmarsi, rattristarsi Tedescu sich beruhigen, traurig werden.

asserionàre , vrb Definitzione nau de sèmenes, bogare su sirione, sa tzéurra Sinònimos e contràrios inceurrare, ingrilliri, serionire, tidhire, tzirriotire Frases si asserionat s'azu, sa chipudha Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourgeonner Ingresu to germinate Ispagnolu germinar, brotar Italianu germogliare Tedescu sprießen.

assestíre , vrb: assistiri Definitzione istare acanta po fàere atentzione, atèndhere a ccn. o a calecuna cosa Sinònimos e contràrios agiudai, amparai, assístere, atèndhere, castiai Frases a chie at coro vonu Deus l'assestit Ètimu spn. assistir Tradutziones Frantzesu assister, aider Ingresu to help Ispagnolu asistir Italianu assìstere, aiutare Tedescu helfen.

assetiài, assetiàre , vrb Definitzione istare in assentu, in asséliu, firmos; pònnere a postu, assentare sa cosa in logu suo, bene, agiustare, giare sétiu Sinònimos e contràrios abarrai, acabidae, acodomai, acollocare, adaretzai, assantai, assebiai / allichidie, arremonire | ctr. isordulare Maneras de nàrrere csn: assetiare su logu = remonire su logu, pònnere su logu a sétiu; assetiai su bestiàmini = ammaniare, furriare a manera chi paschindhe istet o andhet de una tzerta manera Frases ti mandho a sa tanca e inibe assétias e azudas ◊ assétia cue! ◊ assétia, no sias che pitzinnalla chi no l'interessat nudha! ◊ no assétiat, est semper a furriebborta ◊ sos tronos si fint assetiaos 2. su re si at assetiadu sa corona in conca ◊ aderetzant sa perda e dh'assétiant cun is àtaras ◊ assetiadí sa camisa, ca dha portas ammurigonada! ◊ si funt assetiadas is mortis e no si agiustant is fesserias?! ◊ mi ant azudau a assetiare medas peràulas e càntidos ◊ si seus firmaus a si assetiai is cambas ca dhas portaiaus cancaradas a fortza de abarrai sétzius in màchina 3. is brebeis mi dhas apu assetiadas e immoi funt tirendi a su bacu Ètimu ctl. assetiar Tradutziones Frantzesu arranger, ranger, placer Ingresu to arrange, to set Ispagnolu arreglar Italianu assettare, collocare per bène Tedescu in Ordnung bringen.

assiàre , vrb Definitzione fàere a errigas, a sias Sinònimos e contràrios aviai Frases sas istellas si àmpulant, si abbassant, si atrofizant, surcandhe s'àera àssiant Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rayer Ingresu to rule Ispagnolu rayar Italianu rigare Tedescu streifen.

assichillonài , vrb: assichizonare, atzichillonai Definitzione nau de erbas e mescamente de frutuàriu, essire aortitzu, fàere a sichizone, igragalare; nau de unu, imbeciare, essire totu a tzirbisas che cosa igragalada, chi est sicandhosi Sinònimos e contràrios acalabiare, allagorjare, allartzanai, astenare, indisichire, sicai / frongire Frases cussus froris dhus at atzichillonaus s'arrosu mascu 2. sa pedhi si dhi fuat totu atzichillonada coment'e cussa de una fémina bècia (V.Demuro) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dessécher Ingresu to whiter Ispagnolu apergaminarse Italianu incatorzolire Tedescu einschrumpfen.

assicorràe, assicorrài, assicorràre , vrb: atzicorrai, tzicorrai Definitzione fàere sicau che corru, arridare, sicare meda, a tropu; còere a tropu, a sicadura Sinònimos e contràrios arridae, atostorare, sicai Frases s'asciutori at assicorrau sa terra ◊ lassa torrai suidu, deghinò ti assicorrant is prumonis! 2. seo assicorrau che unu cantu de linna ◊ dhui teniat pistocus atzicorraus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dessécher Ingresu to dry (up) Ispagnolu desecación Italianu rinsecchire Tedescu trocknen.

assidiglàre , vrb: assidricare Definitzione pònnere o batire sidi Sinònimos e contràrios assidigorzare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu assoiffer Ingresu to make thirsty Ispagnolu hacer padecer sed Italianu assetare Tedescu verdursten lassen.

assignàre , vrb Definitzione partare, singialare e giare o chistire calecuna cosa a unu, a númene de unu Sinònimos e contràrios assintzare Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu assigner Ingresu to assign Ispagnolu asignar, adjudicar Italianu assegnare Tedescu zuweisen.

assimbigiài, assimbigiàre , vrb: assimbigliai, assimbilai, assimbillai, assimbixae, -ai, -ari, assimbizare, assimilgiai, simbilai Definitzione èssere o agatare a unu, o una cosa, oguale in parte, in calecunu piessignu, a un'àteru o a un'àtera cosa; fintzes pònnere apare, aparagonare duos o duas cosas, connòschere a s'assimbígiu Sinònimos e contràrios abbentinnare, abbrembare, aerae, afigurai, agghentinare, ammelmare, assemizare, atipizare, atraniai / aparagonare Frases mi est cunfundendi cun fradili miu, ca si assimbigiaus ◊ is ogus tuus mi ant fatu cussu giogu chi no assimbillat a nisciuna cosa ◊ cudhos duos si assemizant apare, difatis sunt frades ◊ is contus de totu is bidhas de sa Sardigna si assimbillant apari ◊ cussu si assimbígiat a tie, pareis fígios de totuna mamma ◊ su cosseto si assimbixat a su cipone, ma non portat mànigas ◊ mi dhu narat, mamma, ca apu assimbillau a babbu 2. a una burrica sétzia a carru ti ant dépiu assimbillai! ◊ sa síndria si podet assemizare a su melone ◊ si podet assimbizare a una retza piena de pisches 3. dh’apu assimbillau a sa cumpostura e a su fuedhai (R.Locci) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ressembler Ingresu to resemble Ispagnolu parecerse Italianu rassomigliare Tedescu gleichen.

assimilàre , vrb Definitzione nau de su chi faet un'organísimu cun s'alimentu, cambiare a matéria bia is sustàntzias chi at suspiu in istentinas de su papare digiriu; nau de sonos e sinnos, su si che furriare a un'àteru sonu e fàere su matessi sonu (de iscríere cun sa matessi lítera)/ assímilat, no assímilat = de su chi mànigat ndhe li pigat, no ndhe li pigat Sinònimos e contràrios pigai 1 Tradutziones Frantzesu assimiler Ingresu to assimilate Ispagnolu asimilar Italianu assimilare Tedescu assimilieren.

assindhigàre, assindicài , vrb Definitzione fàere rèndhere arrexone, ispiegare su motivu de is atziones chi unu faet; giare una briga, tènnere de nàrrere, giare avertimentos cun prus fortza, a pódhighe puntau Sinònimos e contràrios ataciai, criticai, tuturare 2. assindigàt is fuedhus arrepítius cun passiéntzia puntendimí su didu po mi arregordai (T.Piredda) Tradutziones Frantzesu contrôler, critiquer Ingresu to criticize Ispagnolu censurar, criticar Italianu sindacare Tedescu bemängeln.

assissài , vrb: assitzai, atzitzai, atzitzare Definitzione acostire is tzitzones a su fogu, achicare, aconciare su fogu a manera chi tèngiat de prus; fintzes acoragire, nàrrere cosa a ccn. po chi si pòngiat a fàere Sinònimos e contràrios achicai, atzipare, ischichinare, scarrabbussonai / incidai, insulliri, insissiligai Frases assitza, assitza acanta a su forredhu! ◊ at assitzau su fogu ca est pitzulau a tussi ◊ at assitzau bèni is mutzionis de su fogu e aciuntu linna 2. caru Antoni Gramsci, as donau vida e libbertadi po ai assitzau s'ómini a sa lota! (G.Zedda)◊ mi aporrint unu tancu de petza e totus mi assitzant a papai ◊ sa molinàrgia cun su strúmbulu assitzat su molenti Ètimu ltn. *attitiare Tradutziones Frantzesu attiser Ingresu to poke Ispagnolu atizar, hurgonear Italianu attizzare, rinfocolare Tedescu schüren.

«« Torra a chircare