Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

artzisàre , vrb Definitzione su si arrennegare, su si ofèndhere Sinònimos e contràrios alvurare, inchietae Frases issu, solu a intèndhere cussu zistru, artzisau si est deretu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se mettre en colère, se fâcher Ingresu to lose one's temper Ispagnolu enfadarse Italianu inalberarsi Tedescu sich aufbäumen.

arviài , vrb: avriai, avriare Definitzione fàere pigare assíchidu mannu, fàere a tímere a meda, pònnere o lassare sinnale de male, mància Sinònimos e contràrios acicai, alvinare, arrorisai, ispramai, ispreare / colpire Frases su stori est arviau po su fogu chi est abbruxendi totu ◊ duas erveches si fint avriatas de àere mortu unu mascru (A.Pau) 2. ocannu su bentu 'e soli at arviau sa figu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu terroriser Ingresu to terrorize Ispagnolu aterrorizar Italianu terrorizzare Tedescu entsetzen.

ascamàre , vrb: oscomare Definitzione àere àscamu, grisu, ischifu, po calecuna cosa; pigare sa cosa o pigare a unu coment’e ascamosu, chi faet ischifu Sinònimos e contràrios aconare, afastiai, agrungiai, colloviare, ilvilire, iserare, istomacare, tolocare / ghelestiare, grisai 1, ischifare, ispucire | ctr. desizare 2. si fis tambedhadu dae su trambustu, ascamadu de viles afaristos, semper su cantu ti det dare gustu ◊ est totu ascamadu servendhe s'ammàniu de cudha lodhinosa Tradutziones Frantzesu dégoûter Ingresu to nauseate Ispagnolu nausear Italianu nauseare Tedescu ekeln.

aschiài, aschiàre , vrb Definitzione àere àscamu Sinònimos e contràrios abborrèschere, afeai, ghelestiare, grisai 1, ischifare, tolocare Ètimu spn. asquear Tradutziones Frantzesu éprouver du dégoût Ingresu to loathe Ispagnolu asquear Italianu nauseare, avére schifo Tedescu anekeln.

asciensciàre , vrb: assiensciare Definitzione andhare abbellu, fàere su sàbiu, crèschere de sabiore 2. est ómine asciensciadu e no che ispeldísciat su dinari Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sage Ingresu to be wise Ispagnolu ser sensato Italianu èssere sàvio Tedescu weise sein.

asciòlli , vrb: asciòlliri Definitzione dichiarare innocente, connòschere chi unu no at fatu is cosas chi dhi ant incurpau Sinònimos e contràrios assolussonare, assòlvere | ctr. cundennai Ètimu itl. asciogliere Tradutziones Frantzesu absoudre, acquitter Ingresu to absolve Ispagnolu absolver Italianu assòlvere, prosciògliere Tedescu freisprechen.

asciuconàre , vrb: assuconai, assuconare, assucunai, atzuconare Definitzione pigare o fàere pigare assíchidu, fàere a tímere meda (a./c. is formas vrbl. de assucunai ispostant sa tónica cunforma a su nm. assúcunu: indic. pres. 1ˆ, 2ˆ, 3ˆp. sing. e 3ˆp. pl. assúcunu, assúcunas, assúcunat, assúcunant; cong. pres. 1ˆ, 2ˆ, 3ˆp. sing. e 3ˆp. pl. assúcuni, assúcunis, assúcunit, assúcunint) Sinònimos e contràrios abbuare, acicai, apramare, assalciare, assantiare, asciustrare, aterrighinare, ilgirare, impagurire, ispabajare, ispantamare, ispaurire, ispramai, istrementire, isturdinare, spetziai, stremessiri Frases su pisedhu si fit asciuconadu e che fit cúrridu avrinendhe a coas de sa mama ◊ no mi essas chentza mi ndhe abbizare, ca mi assuconas! ◊ si ndi fut assucunau e si ndi fut andau stramoriau ◊ sa mannalissa chi benit assuconada no donat lati ◊ no timas e no ti asciucones, ca bi est chin tecus su Segnore!◊ no mi assúcunis! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu épouvanter Ingresu to scare Ispagnolu asustar Italianu far prèndere spavènto, impaurire Tedescu einschüchtern.

asciustràre , vrb: assustai, assustare, assustrae, assustrai, assustrare, assustrari Definitzione fàere a tímere meda, fàere pigare assíchidu, assuconu mannu, timoria meda; pigare o pònnere isarcu Sinònimos e contràrios acicai, asciuconare, assalciare, assantiare, aterrighinare, ilgirare, ispramai, isprauriri, istrementire, isturdinare, spetziai, stremessiri / isarcare Frases no vos asciustredas, no apades de tímere! ◊ oscura s'aera che inferru betat lampos chi assustant su terrinu (A.Dettori)◊ raramente timo, ma istanote mi so assustrau ◊ bidindhe sos bandhidos si est assustada ◊ assustradedhu mi ndi seu!… 2. assustrat una cosa chi no s'ischit fàchere Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu effrayer Ingresu to frighten Ispagnolu asustar Italianu spaurire Tedescu erschrecken.

asciutài, asciutàre , vrb: assutare, sciutai Definitzione frobbire o suspire s’abba o àteru deasi; callare, citire, nau de unu chi est foedhandho o chi dhi praghet meda a foedhare / pps. assutadu, assutu Sinònimos e contràrios abbentai 1, alluspiae, frobbire, isciucare 1 / apiliscare / cagliai, citire | ctr. ifúndhere Maneras de nàrrere csn: assutare su coro a ccn. = àere o dare dispiaghere de ndhe mòrrere, mannu meda; no assutat mai! (nau de ccn.) = est sempri fuedhendi, no citit nudha! Frases sa robba samunada est in su sole istérrida assutendhe ◊ sos bentos assutant su logu ◊ pischendi àcua at asciutau sa gisterra ◊ su callu dhu poneus in coili po asciutai 2. odheu, custa cristiana, sempre faedhendhe: no assutat nudha! 3. malevadados, za bi lis at assutu su coro a su babbu e a sa mama a che lis furare cudha criadura! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sécher, essuyer Ingresu to dry (up) Ispagnolu secar Italianu asciugare, prosciugare Tedescu trocknen, austrocknen.

ascugiàre, ascujàre , vrb Definitzione foedhare a unu a iscúsiu, a manera chi no dhu potzant intèndhere is àteros, po no istrobbare o po segretu / su pps. ascujatu bolet nàrrere fintzes cuau Sinònimos e contràrios cuscujinare, iscusiare, pispisai Frases pensendhe a sa risposta de mi dare, si sunt ascugiadas ◊ a unos a unos sos istudiantes si ascujant e comintzat a s'ispàrghere sa voche ◊ si ascujat s’amicu e li pedit una pudhirichedha de sartitza 2. manteniat sos secretos ponennechelos in sa conchedha prus ascujata de su coro Tradutziones Frantzesu chuchoter Ingresu to chime in softly Ispagnolu hablar en voz baja Italianu interloquire sottovóce Tedescu leise sprechen.

asfissiàre , vrb Definitzione mòrrere o bochíere po mancamentu de ossígenu, de ària bona Sinònimos e contràrios afocare, allupae, iscissiai Ètimu iys Tradutziones Frantzesu asphyxier Ingresu to asphyxiate Ispagnolu asfixiar Italianu asfissiare Tedescu ersticken.

asigíri , vrb: esigiri Definitzione arregòllere is pagamentos; pretènnere calecuna cosa Sinònimos e contràrios coberai, pertènnere Frases a su chi asigiat is pagamentas dhu narànt Mateu Ètimu ctl., spn. exigir Tradutziones Frantzesu exiger Ingresu to cash Ispagnolu exigir Italianu esìgere Tedescu fordern.

asperài , vrb: aspreai, aspriai, aspriare Definitzione fàere arrasposu; giare arrennegu, fàere arrennegare, giare ifadu, aggheju Sinònimos e contràrios inasprèssiri, intriscare, suberiare / arrodare Maneras de nàrrere csn: aspriare sa serra, sa messadorza = arrodare, bogare sas dentes a sa serra, a sa farche; aspriare sas palas = pònnere sa tudha 2. cussa est zente aspriada a fortza de malu passare 3. àsprias sa farche, messas e ispicas ◊ bi cheret una resorza bene aspriada pro segare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aigrir Ingresu to embitter Ispagnolu agriar Italianu inasprire Tedescu verschlimmern.

assabbàre , vrb: assuabbare Definitzione assaubbai, pònnere in abba, isciúndhere, impastare cun abba, aciunghendho abba, allagare de abba, inciupire abba Sinònimos e contràrios ammorgodhare, assatzaulari, imbibbiri / apantamare Frases sa pedhitza si sàmunat cun d-un'istratzitu assuabbadu in murza ◊ sa farina si assuabbat pro l'impastare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu imbiber, tremper Ingresu to soak Ispagnolu empapar, mojar Italianu intrìdere Tedescu einrühren.

assaborài , vrb: assaborare, assaboriai, assaboriare, assaporare, assaporjare, assoborare Definitzione pigare su sabore, tastare po su sabore, pigare gustu a calecuna cosa chi si papat, o fintzes chi si faet o si ascurtat Sinònimos e contràrios assaborizare, gustai, saboreai Frases si at inchesu unu mesu zigarru e si l'est assaporjandhe ◊ cherjo assaporjare sa frútora ◊ at assaporatu su tzuculate 2. ant légidu e assaboriadu sas cantones suas ◊ eallu in chirca de assaborare unu gustu! ◊ assoborat tantu disaogu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu savourer Ingresu to savour Ispagnolu saborear Italianu assaporare Tedescu kosten.

assaborí , vrb: assaborire Definitzione cumprèndhere una cosa chi no si est inténdhia bene, chi si est inténdhia a arrogus e a mússius, leare cabu, leare oru de calecuna cosa chi no s’ischit Sinònimos e contràrios assabèschere, assebeltare, bodhiri, indennentai, scasumai, scolliri Frases da'ite l'as assaboridu chi est gai su chi est nendhe sa zente? ◊ lassamí ponni prus acanta, ca no intendu e no ndi assaboru nudha! ◊ zughiant unu chistionu ma no ndhe lis apo assaboridu nudha ◊ no ndi apu pótziu assaborí nudha de su chi depint fai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu percevoir, réussir à comprendre Ingresu to perceive, to realize Ispagnolu percibir, lograr entender o saber algo Italianu percepire, riuscire a capire o a sapére Tedescu verstehen, erfahren.

assacài, assacàre , vrb Definitzione pònnere in su sacu, nau fintzes in su sensu de afallare, fàere tibbu; istare aguantandho, ingurtindho fele, tzacu, patimentu; intrare a calecunu logu Sinònimos e contràrios arregolli, insacai / assacheare | ctr. illichidare Frases terra assacat e coro abbacat ◊ su trigu in s'argiola benit assacau 2. seu assachendu, assachendu, ma ses acanta de piscai! ◊ su grajori de tantis buconis marigosus si fiat assacau asuba de is palas suas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ensacher Ingresu to sack Ispagnolu ensacar Italianu insaccare Tedescu in Säcke füllen.

assacarràre , vrb Definitzione carragiare bene de o cun ccn. cosa, nau fintzes in su sensu de pònnere apitzu o carrigare calecuna cosa a tropu Sinònimos e contràrios acarragiai, aciocai, acuguzare, assacarronare, cratzai / fizire | ctr. iscarragiare Frases sa fàuna assacarrat e caentat ◊ assacarrada de lana dormis a sonnu isoltu (Z.Deriu)◊ preparesint una chea, che ponzesint sa morta e l'assacarresint de terra ◊ badhes e montígios si sunt assacarrendhe d'erva ◊ chi s'abba de su batizu l'assacarret de lughe! 2. malannu chi los assacarret! ◊ malasorte chi lis assacarret sos ossos! ◊ puite dh'azis assacarrada de sale cust'insalada?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se couvrir davantage Ingresu to cover oneself warmly (up) Ispagnolu cubrir, cubrirse bien Italianu coprire, coprirsi mólto Tedescu bedecken, sich gut anziehen.

assacheàre , vrb: assachiare Definitzione lòmpere o betare sa manu a calecuna cosa, furandho, o a ccn. po dhi leare a furadura su chi portat o tenet Sinònimos e contràrios assachitzare, sdorrobbai Frases ammustrat nuraghes derrutos e tumbas assacheadas ◊ ant assachiadu su barracoco e no bi ndhe ant lassadu unu! ◊ l'ant assachiadu e furadu su bestiàmine ◊ sa sorte mi at assachiadu e lassadu a isténiu ◊ e nachi ti ant assachiadu sa domo?! Ètimu spn. saquear Tradutziones Frantzesu assaillir Ingresu to assail Ispagnolu asaltar Italianu assalire Tedescu überfallen.

assachitài , vrb: assachitari, atzachitai Definitzione mòvere su sacu po dhu prènnere méngius, ponendhodhoe cosa, mòvere che sacu, camminare unu pagu a iscutuladura; iscutulare, mòvere a cropu, fintzes betare o iscúdere a terra Sinònimos e contràrios ascioculare, assaconare, assucare, ghirghidhare, insaculare, iscotzinare, iscutuai, issachedhare, issucare, nannigare, resacare, sachedhare, saculare, saidare, sciachitai, sucariare, tzantziare Maneras de nàrrere csn: Frases custu cuadhu assachitat s'ómini ◊ est abarrau foras de sentidu de comenti dh'ant assachitau a terra ◊ ge dhoi eus atzachitau pagu, comenti currèt sa màchina!…◊ si assachitat s'istrexu po nci càpiri prus cosa 2. po fai a biri chi iat cumpréndiu, iat assachitau tres o cuatru bortas s'aforru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secouer Ingresu to shake Ispagnolu sacudir Italianu scuòtere, sobbalzare Tedescu schütteln, aufspringen.

«« Torra a chircare