Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

artzisàre , vrb Definition su si arrennegare, su si ofèndhere Synonyms e antonyms alvurare, inchietae Sentences issu, solu a intèndhere cussu zistru, artzisau si est deretu Etymon srd. Translations French se mettre en colère, se fâcher English to lose one's temper Spanish enfadarse Italian inalberarsi German sich aufbäumen.

arviài , vrb: avriai, avriare Definition fàere pigare assíchidu mannu, fàere a tímere a meda, pònnere o lassare sinnale de male, mància Synonyms e antonyms acicai, alvinare, arrorisai, ispramai, ispreare / colpire Sentences su stori est arviau po su fogu chi est abbruxendi totu ◊ duas erveches si fint avriatas de àere mortu unu mascru (A.Pau) 2. ocannu su bentu 'e soli at arviau sa figu Etymon srd. Translations French terroriser English to terrorize Spanish aterrorizar Italian terrorizzare German entsetzen.

ascamàre , vrb: oscomare Definition àere àscamu, grisu, ischifu, po calecuna cosa; pigare sa cosa o pigare a unu coment’e ascamosu, chi faet ischifu Synonyms e antonyms aconare, afastiai, agrungiai, colloviare, ilvilire, iserare, istomacare, tolocare / ghelestiare, grisai 1, ischifare, ispucire | ctr. desizare 2. si fis tambedhadu dae su trambustu, ascamadu de viles afaristos, semper su cantu ti det dare gustu ◊ est totu ascamadu servendhe s'ammàniu de cudha lodhinosa Translations French dégoûter English to nauseate Spanish nausear Italian nauseare German ekeln.

aschiài, aschiàre , vrb Definition àere àscamu Synonyms e antonyms abborrèschere, afeai, ghelestiare, grisai 1, ischifare, tolocare Etymon spn. asquear Translations French éprouver du dégoût English to loathe Spanish asquear Italian nauseare, avére schifo German anekeln.

asciensciàre , vrb: assiensciare Definition andhare abbellu, fàere su sàbiu, crèschere de sabiore 2. est ómine asciensciadu e no che ispeldísciat su dinari Etymon srd. Translations French sage English to be wise Spanish ser sensato Italian èssere sàvio German weise sein.

asciòlli , vrb: asciòlliri Definition dichiarare innocente, connòschere chi unu no at fatu is cosas chi dhi ant incurpau Synonyms e antonyms assolussonare, assòlvere | ctr. cundennai Etymon itl. asciogliere Translations French absoudre, acquitter English to absolve Spanish absolver Italian assòlvere, prosciògliere German freisprechen.

asciuconàre , vrb: assuconai, assuconare, assucunai, atzuconare Definition pigare o fàere pigare assíchidu, fàere a tímere meda (a./c. is formas vrbl. de assucunai ispostant sa tónica cunforma a su nm. assúcunu: indic. pres. 1ˆ, 2ˆ, 3ˆp. sing. e 3ˆp. pl. assúcunu, assúcunas, assúcunat, assúcunant; cong. pres. 1ˆ, 2ˆ, 3ˆp. sing. e 3ˆp. pl. assúcuni, assúcunis, assúcunit, assúcunint) Synonyms e antonyms abbuare, acicai, apramare, assalciare, assantiare, asciustrare, aterrighinare, ilgirare, impagurire, ispabajare, ispantamare, ispaurire, ispramai, istrementire, isturdinare, spetziai, stremessiri Sentences su pisedhu si fit asciuconadu e che fit cúrridu avrinendhe a coas de sa mama ◊ no mi essas chentza mi ndhe abbizare, ca mi assuconas! ◊ si ndi fut assucunau e si ndi fut andau stramoriau ◊ sa mannalissa chi benit assuconada no donat lati ◊ no timas e no ti asciucones, ca bi est chin tecus su Segnore!◊ no mi assúcunis! Etymon srd. Translations French épouvanter English to scare Spanish asustar Italian far prèndere spavènto, impaurire German einschüchtern.

asciustràre , vrb: assustai, assustare, assustrae, assustrai, assustrare, assustrari Definition fàere a tímere meda, fàere pigare assíchidu, assuconu mannu, timoria meda; pigare o pònnere isarcu Synonyms e antonyms acicai, asciuconare, assalciare, assantiare, aterrighinare, ilgirare, ispramai, isprauriri, istrementire, isturdinare, spetziai, stremessiri / isarcare Sentences no vos asciustredas, no apades de tímere! ◊ oscura s'aera che inferru betat lampos chi assustant su terrinu (A.Dettori)◊ raramente timo, ma istanote mi so assustrau ◊ bidindhe sos bandhidos si est assustada ◊ assustradedhu mi ndi seu!… 2. assustrat una cosa chi no s'ischit fàchere Etymon spn. Translations French effrayer English to frighten Spanish asustar Italian spaurire German erschrecken.

asciutài, asciutàre , vrb: assutare, sciutai Definition frobbire o suspire s’abba o àteru deasi; callare, citire, nau de unu chi est foedhandho o chi dhi praghet meda a foedhare / pps. assutadu, assutu Synonyms e antonyms abbentai 1, alluspiae, frobbire, isciucare 1 / apiliscare / cagliai, citire | ctr. ifúndhere Idioms csn: assutare su coro a ccn. = àere o dare dispiaghere de ndhe mòrrere, mannu meda; no assutat mai! (nau de ccn.) = est sempri fuedhendi, no citit nudha! Sentences sa robba samunada est in su sole istérrida assutendhe ◊ sos bentos assutant su logu ◊ pischendi àcua at asciutau sa gisterra ◊ su callu dhu poneus in coili po asciutai 2. odheu, custa cristiana, sempre faedhendhe: no assutat nudha! 3. malevadados, za bi lis at assutu su coro a su babbu e a sa mama a che lis furare cudha criadura! Etymon srd. Translations French sécher, essuyer English to dry (up) Spanish secar Italian asciugare, prosciugare German trocknen, austrocknen.

ascugiàre, ascujàre , vrb Definition foedhare a unu a iscúsiu, a manera chi no dhu potzant intèndhere is àteros, po no istrobbare o po segretu / su pps. ascujatu bolet nàrrere fintzes cuau Synonyms e antonyms cuscujinare, iscusiare, pispisai Sentences pensendhe a sa risposta de mi dare, si sunt ascugiadas ◊ a unos a unos sos istudiantes si ascujant e comintzat a s'ispàrghere sa voche ◊ si ascujat s’amicu e li pedit una pudhirichedha de sartitza 2. manteniat sos secretos ponennechelos in sa conchedha prus ascujata de su coro Translations French chuchoter English to chime in softly Spanish hablar en voz baja Italian interloquire sottovóce German leise sprechen.

asfissiàre , vrb Definition mòrrere o bochíere po mancamentu de ossígenu, de ària bona Synonyms e antonyms afocare, allupae, iscissiai Etymon iys Translations French asphyxier English to asphyxiate Spanish asfixiar Italian asfissiare German ersticken.

asigíri , vrb: esigiri Definition arregòllere is pagamentos; pretènnere calecuna cosa Synonyms e antonyms coberai, pertènnere Sentences a su chi asigiat is pagamentas dhu narànt Mateu Etymon ctl., spn. exigir Translations French exiger English to cash Spanish exigir Italian esìgere German fordern.

asperài , vrb: aspreai, aspriai, aspriare Definition fàere arrasposu; giare arrennegu, fàere arrennegare, giare ifadu, aggheju Synonyms e antonyms inasprèssiri, intriscare, suberiare / arrodare Idioms csn: aspriare sa serra, sa messadorza = arrodare, bogare sas dentes a sa serra, a sa farche; aspriare sas palas = pònnere sa tudha 2. cussa est zente aspriada a fortza de malu passare 3. àsprias sa farche, messas e ispicas ◊ bi cheret una resorza bene aspriada pro segare Etymon srd. Translations French aigrir English to embitter Spanish agriar Italian inasprire German verschlimmern.

assabbàre , vrb: assuabbare Definition assaubbai, pònnere in abba, isciúndhere, impastare cun abba, aciunghendho abba, allagare de abba, inciupire abba Synonyms e antonyms ammorgodhare, assatzaulari, imbibbiri / apantamare Sentences sa pedhitza si sàmunat cun d-un'istratzitu assuabbadu in murza ◊ sa farina si assuabbat pro l'impastare Etymon srd. Translations French imbiber, tremper English to soak Spanish empapar, mojar Italian intrìdere German einrühren.

assaborài , vrb: assaborare, assaboriai, assaboriare, assaporare, assaporjare, assoborare Definition pigare su sabore, tastare po su sabore, pigare gustu a calecuna cosa chi si papat, o fintzes chi si faet o si ascurtat Synonyms e antonyms assaborizare, gustai, saboreai Sentences si at inchesu unu mesu zigarru e si l'est assaporjandhe ◊ cherjo assaporjare sa frútora ◊ at assaporatu su tzuculate 2. ant légidu e assaboriadu sas cantones suas ◊ eallu in chirca de assaborare unu gustu! ◊ assoborat tantu disaogu Etymon srd. Translations French savourer English to savour Spanish saborear Italian assaporare German kosten.

assaborí , vrb: assaborire Definition cumprèndhere una cosa chi no si est inténdhia bene, chi si est inténdhia a arrogus e a mússius, leare cabu, leare oru de calecuna cosa chi no s’ischit Synonyms e antonyms assabèschere, assebeltare, bodhiri, indennentai, scasumai, scolliri Sentences da'ite l'as assaboridu chi est gai su chi est nendhe sa zente? ◊ lassamí ponni prus acanta, ca no intendu e no ndi assaboru nudha! ◊ zughiant unu chistionu ma no ndhe lis apo assaboridu nudha ◊ no ndi apu pótziu assaborí nudha de su chi depint fai Etymon srd. Translations French percevoir, réussir à comprendre English to perceive, to realize Spanish percibir, lograr entender o saber algo Italian percepire, riuscire a capire o a sapére German verstehen, erfahren.

assacài, assacàre , vrb Definition pònnere in su sacu, nau fintzes in su sensu de afallare, fàere tibbu; istare aguantandho, ingurtindho fele, tzacu, patimentu; intrare a calecunu logu Synonyms e antonyms arregolli, insacai / assacheare | ctr. illichidare Sentences terra assacat e coro abbacat ◊ su trigu in s'argiola benit assacau 2. seu assachendu, assachendu, ma ses acanta de piscai! ◊ su grajori de tantis buconis marigosus si fiat assacau asuba de is palas suas Etymon srd. Translations French ensacher English to sack Spanish ensacar Italian insaccare German in Säcke füllen.

assacarràre , vrb Definition carragiare bene de o cun ccn. cosa, nau fintzes in su sensu de pònnere apitzu o carrigare calecuna cosa a tropu Synonyms e antonyms acarragiai, aciocai, acuguzare, assacarronare, cratzai / fizire | ctr. iscarragiare Sentences sa fàuna assacarrat e caentat ◊ assacarrada de lana dormis a sonnu isoltu (Z.Deriu)◊ preparesint una chea, che ponzesint sa morta e l'assacarresint de terra ◊ badhes e montígios si sunt assacarrendhe d'erva ◊ chi s'abba de su batizu l'assacarret de lughe! 2. malannu chi los assacarret! ◊ malasorte chi lis assacarret sos ossos! ◊ puite dh'azis assacarrada de sale cust'insalada?! Etymon srd. Translations French se couvrir davantage English to cover oneself warmly (up) Spanish cubrir, cubrirse bien Italian coprire, coprirsi mólto German bedecken, sich gut anziehen.

assacheàre , vrb: assachiare Definition lòmpere o betare sa manu a calecuna cosa, furandho, o a ccn. po dhi leare a furadura su chi portat o tenet Synonyms e antonyms assachitzare, sdorrobbai Sentences ammustrat nuraghes derrutos e tumbas assacheadas ◊ ant assachiadu su barracoco e no bi ndhe ant lassadu unu! ◊ l'ant assachiadu e furadu su bestiàmine ◊ sa sorte mi at assachiadu e lassadu a isténiu ◊ e nachi ti ant assachiadu sa domo?! Etymon spn. saquear Translations French assaillir English to assail Spanish asaltar Italian assalire German überfallen.

assachitài , vrb: assachitari, atzachitai Definition mòvere su sacu po dhu prènnere méngius, ponendhodhoe cosa, mòvere che sacu, camminare unu pagu a iscutuladura; iscutulare, mòvere a cropu, fintzes betare o iscúdere a terra Synonyms e antonyms ascioculare, assaconare, assucare, ghirghidhare, insaculare, iscotzinare, iscutuai, issachedhare, issucare, nannigare, resacare, sachedhare, saculare, saidare, sciachitai, sucariare, tzantziare Idioms csn: Sentences custu cuadhu assachitat s'ómini ◊ est abarrau foras de sentidu de comenti dh'ant assachitau a terra ◊ ge dhoi eus atzachitau pagu, comenti currèt sa màchina!…◊ si assachitat s'istrexu po nci càpiri prus cosa 2. po fai a biri chi iat cumpréndiu, iat assachitau tres o cuatru bortas s'aforru Etymon srd. Translations French secouer English to shake Spanish sacudir Italian scuòtere, sobbalzare German schütteln, aufspringen.