Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arrodài 1 , vrb: arrodare, orrodare, rodare Definition bogare s'atza a un'aina po segare méngius Synonyms e antonyms acuciai, aggurdare, apuntai, immolare, molare 1 | ctr. ingurdai, irmarrare Idioms csn: arrodar'e dentes = tzacarrai, cirrichiai is dentis, frigare sas dentes apare a forte de pàrrere traghedhendhe cosa àrrida, prus che àteru pro arrennegu, dolore forte e gai; arrodare sa limba = faisí acutzus de língua po fuedhai meda e fintzas de tressu, cun airu Sentences arrodae sa ferramenta ca comintzamus a irfundhare in su padente! Etymon srd. Translations French aiguiser, affûter English to sharpen Spanish afilar Italian arrotare German schleifen.

arrodeàre , vrb: arrodiai, arrodiare, orrodeare, rodiai Definition andhare a rodeu, a s’inghíria inghíria comente faet s’istore in s'ària, andhare in giru de innòi e de inní, istare a rodeu, su si pònnere a inghíriu de ccn., istare a su gira gira acanta a calecuna cosa abbaidandho po che dha furare o fintzes po fàere dannu; fintzes pònnere cosa coment’e fascadura po aguantare / andhare arródia arródia = bagamundai, abarrai andendi totu a ingíriu Synonyms e antonyms arrodare 1, arrogliai, inghirare Sentences si li fint arrodiados in giru curiosos de ischire ◊ sa zente est acudida e si est arrodeada in sa piata ◊ si che sunt mortos sos chi fint arrodeandhe contra a sa vida tua (N.Rubanu)◊ is carrogas funt arrodiendi in su celu ◊ is merxanis arrodiànt in circa de coberai su mandiari ◊ sa Terra arródiat a ingíriu de su Sobi 2. candho at fatu sos chent'annos sa zente fit arrodiada a isse ◊ sos abbilastros sunt arrodiados a su mortorzu 3. in cussa carrada, bècia e mali arrodiada, de binu no ndi abarrat! Etymon spn. rodear Translations French circonvenir, faire le tour English to get round, to siege Spanish rodear Italian circuire, girare attórno, assediare German umlaufen, belagern.

arrodulàre , vrb: rodulare Definition andhare a tróulu, orrúmbula orrúmbula; su si fàere a unu túturu, a bisura de cannedhu, nau de orrobba, paperi Synonyms e antonyms arrembulai, cadhinare, codulare, cullullare, istirigare, istrodhulare, lodhurare, rodhulare, trodhulare, trodulare 2. sa pedhitza s'isterret creschendhe su tironzu fintzas a l'isnerviare a manera chi no aviscet a arrodulare Etymon ltn. rotulare Translations French rouler English to roll Spanish rodar Italian rotolare German rollen.

arrogài , vrb: arrugae, orrogai*, urrugare Definition segare, fàere a orrugos, a bículos, bogare de pare Synonyms e antonyms agigotare, ifasciare, isciasciai, iscorriolare, istuturai, ruciare, secare, staulai, stronciai, truncai Idioms csn: arrogai su batísimu a unu = zenia de mineta: bisestrare, pònnere istrópiu; arrogaisí sa mola de su tzugu = rúere male meda, iscollàresi Sentences depu segai linna, ca oi chi no arrogu cancuna cosa mi tzacu! ◊ lassamí andai, deghinou arrogu totu! ◊ s'imbírdiu si arrogat in milla incuedhedhus 2. si ti pigu ti arrogu su batísimu: ti fatzu a fitas! ◊ sa morti de sa mulleri dh'iat arrogau su coru e su pentzamentu Translations French casser, briser English to break Spanish quebrar, romper Italian rómpere, infràngere German zerbrechen.

arrogantàre , vrb: arrogantziare Definition foedhare male, arrespòndhere, brigare, coment'e faendho is prepotentes, is barrosos, is tostorrudos, chentza bòllere arreconnòschere s'arrexone de is àteros; fàere is prepotentes / a. su trotu = pretare su dortu, sighire a pretènnere sa resone ischindhe de no ndh'àere Synonyms e antonyms abbetiae, campaniare Sentences arrogantat sena frenu e puntígliat pro dogni gnagneria ◊ cudhos sunt torrados a arrogantare cun issu, a bortas a briga e a bortas in paghe ◊ Rosina si los leit amore amore e sos balentes no apeint prus it'e arrogantare ◊ insistis e poi no la piantas, ischindhe chi as tortu e arrogantas! (T.Curcu) 2. su fogu est arrogantziendhe: peri sa carrela sunt brujendhe pabilu, fozos, e sa zente fuit gridendhe Etymon srd. Translations French parler avec arrogance English to speak with arrogance Spanish hablar con arrogancia Italian parlare con arroganza German mit Anmaßung sprechen.

arrogliài, arrogliàre , vrb: arroliai, arroliare, arrollai, arrollare, arrolliai, arrolliare, arrulliari, orrolliare, roliai Definition istare (o fintzes pònnere) a rólliu, a inghíriu, a rodeu de calecuna cosa, de unu logu o fintzes de una chistione, andhare a inghírios, a giru, andhare o istare a inghíriu, istare perdendho tempus, fintzes bènnere Synonyms e antonyms arrodeare, bagamundai, garronai, ingiriolai, zirandhare, zirare Idioms csn: èssiri arroliau = istare a arrólliu, a fiotu paris; filu ispinau arrolliau = fatu a incropadas mannas tentas apare a manera de impedire o istrobbare a colare; andai arróllia arróllia, arrolla arrolla = istare zirendhe, bagamundai Sentences is pillonis funt arroliendi a cedhas ◊ unu crou est arroliendi circhendi àcua ◊ su bendidori arróliat in is arrugas ◊ ses arroliendi de diora…: no circhis contus! ◊ sas cumpanzas l'arrólliant e li fachent festa (N.Mureddu)◊ su sero sa zente si arrolliaiat in su zannile a friscurare ◊ in s'aera comintzeit a si arrolliare custa truma de nues ◊ at a èssi fadiau totu sa dí arrolliendu cun cussa cosa a codhu! 2. dhoi arróliat coment'e unu murrúngiu de tronus atesu 3. nci at una pranta arrogliada e fata, fata e arrogliada a picu e picada, picada a picu e bivit in friscu e non sicat mai ◊ sa pobidha fut sétzia arroliada in sa bia cun is bixinus Etymon ctl. rotllar Translations French entourer English to go round, to wander Spanish rodear, vagar Italian girare attórno, gironzolare German umlaufen, umherschweifen.

arroinàre , vrb: arrovinai, arruinai, arruinare, orroghinare, roghinare* Definition fàere dannu a una cosa, a unu, de mala manera, de no ndh’èssere prus bonu Synonyms e antonyms abbutinare, azinare, derrocai, derrúere, dissantarare, ifasciare, iscempiai, isciarrocai, isciusciai, istrassare, istrossare | ctr. agiudai Sentences tilipirche maltzosu e matiggrogu, tue arroinas dogni cristianu! (P.Masia)◊ a unu massaju, si che li furant sos boes est a l'arruinare Translations French ruiner, abîmer English to ruin Spanish arruinar Italian rovinare German beschädigen.

arrolài, arrolàre , vrb: arruolare, rolai Definition pònnere o iscríere a ruolu; intrare in calecuna cumpangia de militares Synonyms e antonyms acartare 1 Translations French enrôler English to recruit Spanish enrolar Italian arruolare German einberufen.

arromalletài , vrb Definition pònnere romaglietes, frores e cambos po bellesa Synonyms e antonyms aflorigiai, florèssiri, infiorizare Etymon srd. Translations French orner English to deck with flowers Spanish poner ramilletes, flores Italian infiorare German mit Blumen schmücken.

arrombulonài , vrb: arrumbullonai, arrumbulonai, orrumbullonai Definition fàere arrumbulonis, fàere a lòmboros Synonyms e antonyms abballinare, aculingionai, aggromare, aggromerare, allomborae, arromulare / abballonare, arruedhulare, atuturae, imboligare | ctr. irboligare Sentences sa pasta ciuexendi si girat, si arrombullonat e si allónghiat cun is manus 2. andàt a innantis e agoa arrumbulonendu sogas e sogas de tempus Etymon srd. Translations French pelotonner English to wind up Spanish ovillar Italian aggomitolare German aufwickeln.

arronchinài , vrb: arrunchinare, arrunciai, arruncinai, arruncinare, orrunchinare, ronchinai Definition pònnere su bruncu, fichire is dentes a calecuna cosa po si dha papare; andhare a su friga friga in calecuna cosa o cun ccn.; fintzes pònnere a una parte, istare arretiraos, tròchere a una parte Synonyms e antonyms arrosigai, arrusurare, mandhicare, papae / friai, scrabutzinai, scrovinai / trancire Sentences fiat aspetendi a morri su fradi po ndi suciai su nostu puru, ma no ndi arrúncinat! ◊ si no at iscrúfiu nudha, si arrúncinat is cracàngius! ◊ balla, de cussus drucis ndi at arruncinau pagu! ◊ su bestiolu est arruncinendi unu fundu de cardu ◊ is piciochedhus si dhui at fàmini ge arrónchinant de totu!◊ totus tirànt a domu de cussus, si bit ca dhui fiat cosa meda de arrunchinai 2. a atumbai a tui est peus de arruncinai in d-una cresuri de figumorisca! 3. toca, arrunciarí in calincunu furringoni, chinuncas buscas!◊ is piciochedhus no abarrastis mai arrunciaus: si afracastis, giogastis a istrumpas ◊ ses sempri in giru: ti bolemu filla mia isceti una dí, ca est seguru chi abarràst arrunciara! Etymon srd. Translations French ronger English to nibble Spanish roer Italian rosicchiare German nagen.

arropài , vrb: arropare, orropai Definition giare cropos, surra / a. su ferru callenti in s'ancódina = mazare, triballare a martedhu Synonyms e antonyms abbanzare, aciociai, acorpai, addobbai, assurrare, atripai, cardare, carrubbare, isciúdere, magiare, sussare Sentences dh'at arropau a zirónia ◊ ant certau e si funt arropaus puru ◊ a su piciochedhu dh’at amaletzau de dh’arropai 2. toroju de puzones arropat su coro e su bentu sighit a alenare (G.Orgolesu) Translations French frapper, battre English to beat Spanish golpear, batir Italian picchiare, percuòtere German schlagen.

arrorisài , vrb: orrorisai Definition fàere a tímere a meda Synonyms e antonyms asciustrare, aterrighinare, ilgirare, ispantamare, ispramai, ispreare, istrementire, isturdinare Etymon srd. Translations French terroriser English to terrorize Spanish horrorizar Italian terrorizzare German entsetzen.

arròschede, arròsci , vrb: arròsciri, orròschere Definition gustare o provare una cosa a tropu fintzes a fàere a gana lègia o batire s’idea de no ndhe bòllere àteru, de no ndhe bòllere prus; fàere provare una gana sobrada, ifadare / ind. pres. dèu arròsciu [ar-rò-sciu], tui arroscis, issu arroscit; pps. arróschidu, arróschiu, arrósciu [ar-ró-sci-u] Synonyms e antonyms achigulare, afastiai, annischissai, apibiare, apurrire, cascaviare, fastidiai, irfadèschere, memulare, pibincai | ctr. desizare, piàchere Sentences mancai coidit a dh'arrosci, si est pigau a bonas gei trabballat ◊ chini de nosus duus si arroscit de amai? ◊ foras de coru miu totu su mundu arròsciu ◊ mellus a si disigiai chi non a si arròsciri ◊ bessiminci, toca, ti apu arrósciu che sa petza pudéscia! 2. lassadhu papai in paxi sentza de dh'arrosci cun is litanias tuas! Translations French assommer English to bore Spanish hartar Italian stufare, annoiare German langweilen.

arrosiài , vrb: orrosare, rosiai Definition isciúndhere de arrosu, betare abba (o àteru) a ispergiadura, ma fintzes abbare meda Synonyms e antonyms abbae, abbuerare, arrusciai, saurrare / lentorare Sentences seu arrosiendi su pranteri in sa tuedha 2. sa figumorisca su mengianu chitzi est arrosiada e sa spina no bobat Scientific Terminology tpm Etymon spn. Translations French irriguer English to irrigate Spanish rociar Italian irrigare, cospàrgere di rugiada German bewässern, bestreuen.

arrosigài , vrb: orrosigare, rosicare* Definition orrunchinare, coment'e arrasigare cosa cun is dentes, papandho, mescamente sa prupa de petza cun ossu Synonyms e antonyms arrasicare, arròere, arronchinai, arrusurare Sentences su cani est arrosighendi un'ossu 2. nci fúrriat sa faci po no biri is ossus arrosigaus ispainaus in terra 3. s’axiu mi at a arrosigai aintru candu apu a abarrai castiendusí de sa bentana Translations French ronger English to gnaw Spanish roer Italian ródere German nagen.

arrosinài, arrosinàre , vrb: resinare* Definition fàere abbighedha lébia, fine, modhina / pps. arrosinau = fintzas úmidu de lentore, de serenu Synonyms e antonyms aciaviai, arrevinae, cibinare, lentinare, mirmisiare, modhinare, plopighinare, proighinai 2. s'àxina no si ndi depit segai arrosinada ca no fait binu bellu Translations French pleuviner English to mist Spanish lloviznar Italian piovigginare German nieseln.

arrostài , vrb Definition fàere friscura a ventàgliu Synonyms e antonyms afantallai, bentallare Etymon itl.t arrostare Translations French s'éventer English to fan Spanish abanicar Italian ventagliare German sich fächeln.

arrostíre , vrb: arrustire, arrustiri, orrostire Definition fàere s'orrostu, còere in asciutu o fintzes assare in su fogu, mescamente in sa braxa; istare tropu acanta a su fogu / arrustiri a sa cadroxina = ponindhe sa cosa de arrustire subra de sa bràsia chentza cradiga Synonyms e antonyms arrustissare Sentences si arrustit sa peta, su pische, su pane, sa castanza ◊ is canateris ant arrustiu is crabitus ◊ est arrustendi pisci in sa cardiga ◊ calincuna cosa dh’eus giai ispitzuada arrustendi arrustendi 2. lassamiche istesiare de custu fogu, chi mi so arrustindhe! Etymon itl. Translations French rôtir English to roast Spanish asar Italian arrostire German braten.

arroteàre , vrb Definition girare, tròchere una cosa a dónnia parte Synonyms e antonyms imbolliai Sentences arròteat sos ocros a inghíriu, fachendhe chi emmo chin sa conca Translations French tourner, rouler, tournoyer English to swing Spanish girar, voltear Italian roteare German in Kreise schwingen.