Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arrefriscài, arrefriscàre , vrb: errenfriscare, refriscai Definition fàere prus friscu, nau de su tempus, ifridare, illeniare cosa budhia; fintzes giare sullevu a calecunu male prus che àteru po comente si digirit o s'efetu chi faet su chi si papat Synonyms e antonyms afriscai, afriscorai, arrefrigerai, ifriscare | ctr. caentare, imbudhighinare Sentences su tempus arrefriscat, est arrefrischendi ◊ no potzu assebiai de sa basca: bandu a frumi, annadu e mi arrefriscu! 2. issu connoschet is erbas po arrefriscare Etymon ctl., spn. refrescar Translations French rafraîchir English to cool Spanish refrescar Italian rinfrescare German abkühlen.

arregài , vrb: regrare Definition su si fàere sa regra, a regra, fàere sa rega; fintzes chistire, pònnere a parte Synonyms e antonyms allogae, collire 2. tenit su dinai arregau in su calàsciu Etymon srd. Translations French attraper le favus English to make honeycomb Spanish hacerse panal Italian farsi favo German die Honigwabe bilden.

arregalài, arregalàre , vrb: regalai Definition fàere su presente, giare arregalos, donos, giare cosa in donu / a s'arregalai, chi s'arregalit! = a istare bene, cun saludu, a si tènnere contu!: zenia de augúriu chi si faghet o chi si mandhat cun àtere Synonyms e antonyms dae 1, donai 2. dèu mi ndi seu andendi: arregalaisí! ◊ chi si arregalit meda, naradhi, a coru miu istimau! ◊ candho dhu bies, chi si arregallet! Translations French offrir English to present Spanish regalar Italian regalare German schenken.

arreghentiàre , vrb: reghentiare Definition fàere coment'e una segada o unu male prus reghente e chi po cussu dolet de prus / a. sas piaes, sa pena = impeuare, acradiare sa pena, fai incrèsciri de prus is liagas Synonyms e antonyms agghegiare, imprujare Sentences custu fritu mi at arreghentiadu sos dolores Etymon srd. Translations French aigrir, irriter English to sour Spanish avivar, agudizar Italian inasprire, inciprignire German verschlimmern.

arrèghere , vrb: arrei, arrèiri, arrere, arreri, rèere Definition abbarrare firmos, sentza de andhare; si narat de vasu chi no est istampau ne tzacau chi mantenet su chi si betat aintru; rfl. su si lassare cosa angena; in cobertantza, aguantare is segretos; abbarrare a sa rea, prantaos, istrantagiaos / pps. arrésiu, arréssiu 1, arressu, arretu 1 Synonyms e antonyms abèschere, afrimai, aguantai, arrancare, arreare, arrèschere, arressare, obèschere, rèere / arrègere | ctr. andai, sfàiri Idioms csn: abba arressa = apojada, frimma (e pro cussu mala puru); arrèiri unu secretu = muntènnere su segretu Sentences líbbera zente poética in s'amore in su bisonzu arressa, istrinta in su dolore (A.Casula)◊ si est arressu pro sempre su coro sou ◊ no est ne andhendhe e ne arressu ◊ si arreet un'iscuta iscultendhe ◊ in caminu imbenit a unu connoschente, l'arreghet e li nat cosa 2. custu pitzeri no arreit àcua ◊ dèu pratzu, dèu leu, su chi bollu mi arreu ◊ a tui no fait a ti contai cosa ca no arreis nudha! 3. no mi sumbullit meda, gopai, ca no mi arreu in cambas de s'istrachímini! ◊ fiat aici istancu chi no si arreiat in peis ◊ addaghi su muntone est mannu meda no si arrèt Etymon ltn. regere Translations French soutenir, supporter English to support Spanish parar, tenerse Italian fermare, fermarsi, règgere, règgersi in pièdi German anhalten, stehenbleiben, halten, sich aufrecht halten.

arregonàre , vrb Synonyms e antonyms arrampedhai, arrennoare Translations French être contraire English to be reluctant Spanish ser reacio Italian èssere ritróso German widerwillig sein.

arregòrfere , vrb: regòrfere Definition atuare a su chi unu est iss'etotu o est faendho Synonyms e antonyms atoare Etymon ltn. revolvere Translations French être conscient English to become conscious Spanish concienciar Italian farsi cosciènte German bewußt werden.

arregortzài , vrb: arregurtzai Definition pònnere iscaza, orrugos de pedra, pedra pitica in is calancas, fossos, buidos, faendho muru, po prènnere, aparigiare Etymon ctl. regalzar Translations French boucher des fissures avec de petits bouts de pierre English to splinter again Spanish encascotar, rellenar Italian riempire con schégge di piètra le fessure dei muri, rinverzare German mit Spänen oder Splittern verstopfen.

arregulài , vrb: regulai* Definition pònnere o portare arrégula, fàere una cosa cunforma a un’arrégula; fàere a manera de no perdimentare sa cosa, de no ndhe pònnere tropu, de no fàere male Synonyms e antonyms addatai, afrenai, medrare, medrire, moderai Sentences candu lompint dhus bis e ti as a arregulai! ◊ po èssi prus seguru mi depu arregulai Translations French régler, régulariser English to regulate Spanish regular Italian regolare German regulieren.

arremadiài , vrb: arremmadiare, arromadiai, arromadiare Definition pigare o ingòllere rema, arremadiu Synonyms e antonyms acatarrare, arrasfriai, arremare, arrumai Etymon srd. Translations French s'enrhumer English to get cold Spanish resfriarse, constiparse Italian infreddarsi German sich erkälten.

arremài , vrb: remai Definition tocai de arremus (parte de barca o de nave antiga), mòvere is remos intrandhodhos a sa sighia in s'abba, fortzare cun is remos po fàere camminare unu mezu; nau de unu currendho su cuadhu, crocaresiche apalas coment'e remandho Synonyms e antonyms abogai 1 Etymon itl. Translations French ramer English to row Spanish remar Italian remare German rudern.

arremài 1 , vrb: arremare 1, arrimai, arrimare Definition pònnere in terra, a una parte o fintzes chistia calecuna cosa chi si portat in manos o ananti; firmare, mescamente a pausare cicios o acostios a calecuna cosa, o fintzes in letu o in domo po maladia; bogare de cabu o cessare de fàere una cosa, una faina (fintzes abbandhonare deunudotu, iscabudare), de unu bestimentu; fintzes firmare a unu andhandho Synonyms e antonyms afrimai, arrambare, arressare, imbarare, incarrutzai, pònnere / corcare, pasiai | ctr. andai, fàchere, picare Idioms csn: arrimai su càrrigu, is armas, unu triballu, su zogu = pònnere, lassare istare, tasire; arrimaisí a ccn. = chircare apozos, acotzus, piagheres; a soli arrimau = pustis chi si ch'est intradu su sole; zúghere una cosa a s'arrima arrima = ponendidha e portendidha de unu tretu a s'àteru foras de su postu suu Sentences su mucadori dh'apu arrimau in sa cadira ◊ no poto agatare sos ochiales: ello inue los apo arrimados? ◊ su dinai de su trabballu tú no dh'arrimas tui? 2. si nch'est arrimau a su muru ◊ in crésia si ponit sempri arrimau a su lacu de s'àcua santa ◊ ndi arribbant assuentaus duus gopais e si arrimant unu pagu ◊ sa pedra trodhulana si arremat e ponet lana (G.Cossu)◊ mi arrimu a su truncu de unu bellu imbragu (E.Pintor Sirigu)◊ fut cantzau e si est arremau in su crocadorxu ◊ a betzu unu si che arrimat deunudotu 3. arrima su chi ses faghindhe ca azuas a mie! ◊ a mesudie arrimamus pro manigare 4. una die l'at arrimada e li at nau: Ello, comà, s'óciu bos ndhe apo tirau chi colaes frita che nive? Etymon ctl., spn. Translations French appuyer, poser English to lean Spanish apoyar, arrimar Italian poggiare, adagiare, depórre, depositare, disméttere German legen, niederlegen.

arremàre , vrb Definition ingòllere rema, arremadiu Synonyms e antonyms acatarrare, arrasfriai, arremadiai, arrumai Etymon srd. Translations French attraper la rhinite English to catch rhinitis Spanish coger la rinitis Italian prèndere la rinite German sich die Rhinitis holen.

arrematài, arrematàre , vrb: rematai Definition bènnere o batire a s'úrtimu puntu, chentza fortzas, po maladia o becesa, fintzes agiustare comente male si podet; coment’e firmare, arrèschere Synonyms e antonyms istremuzire / allancare, allagorjare, alleventare, ammoltighinare, arrèndhere, irdebbilitare Sentences is annus e is maladias dh'ant arrematau ◊ sos nuscos galanos de su beranu ant ispalatau sas àgheras de cussa zente arrematada e ant fatu intrare unu lucore de ispera 2. est in cherta de nche ingurtire unu bucone de saliba chi si li est arrematau in su gagaju Etymon spn. rematar Translations French épuiser English to exhaust Spanish agotar, rematar Italian stremare, indebolire German erschöpfen.

arremazàre , vrb Definition coment'e mazare torra, a tantas bortas, acropandho po fàere sa conca a unu crau o cosas deasi Synonyms e antonyms arrabronai, arramaciai*, rebbaire Translations French rebattre English to rivet Spanish remachar Italian ribàttere German wieder schlagen.

arrembucài , vrb: arremucai, arremurcai, arremurcare, errembucare, ramucai* Definition pigare a tira, a tragu Synonyms e antonyms remulciare, remusciare Sentences no fiat sa barca arremuchendu su pisci, ma unu pisci mannu arremuchendu sa barca! Translations French remorquer English to tow Spanish arrastrar, remolcar Italian rimorchiare German schleppen.

arrembulài , vrb: arrumbiai, arrumbuai, arrumbulai, orrumbulai, romulare Definition andhare coment’e cosa tundha, a bisura de orroda (segundhu de ite si foedhat, no tanti bene, andhare cun dificurtade) Synonyms e antonyms arrodulare, cadhinare, codulare, istirigare, lodhurare, lumburare, rodhulare, trodhulare, tromedhare, trumbulare Sentences arrúmbula sa carrada po dh'isciacuai! ◊ nc'est arrumbulau de s'iscala ◊ est pitichedhedhu e arrúmbuat puru cument'e unu cíxiri 2. sa vida fut andendu ainnantis arrúmbua arrúmbua Etymon ltn. rhombus Translations French dégringoler (dans), rouler English to tumble down Spanish rodar Italian ruzzolare German hinunterrollen.

arremialzàre, arremiarzàre , vrb: remiarzare Definition fàere unu remiarzu, unu muntone, assentare su trigu in s'argiola, sa linna in su linnàrgiu; pònnere o lassare cosa ammuntonada, ma nau fintzes de gente Synonyms e antonyms abbigai, aggremagliare, apostorzare, assedare / ammuntonae Sentences si arremiarzat su trigu in s'arzola pro lu triulare ◊ arremiarza sa linna! ◊ arremiarzo s'arga in d-unu cuzone, pro como 2. nois àteros nos arremialzemus in su montiju aisetendhe Etymon srd. Translations French emmeuler, entasser English to shock Spanish amontonar Italian abbicare, ammassare German aufhäufen.

arremilài , vrb Definition iscúdere calecuna cosa a cambarinu a unu, iscúdere a cara Synonyms e antonyms arrafilai, frumbulare, frundhare, interiare, sbertugliai Sentences arremilai unu cortedhu a unu Translations French lancer, jeter English to throw Spanish arrojar Italian scagliare German werfen.

arremodhài, arremodhàre , vrb: arremodhiai, arremollare, remodhai Definition fàere essire modhe una cosa; pònnere una cosa a modhe in abba o in àteru, torrare modhe; fàere provare dolu, cumpassione, tènnere làstima Synonyms e antonyms ammaltitzare, ammodhiae | ctr. assutare, intostare Sentences su pani cotu si ponit in d-unu canistedhu e s'imbussat poita si depit arremodhai 2. su cantu tristu arremódhiat su coru (P.De Magistris) Translations French ramollir English to soften Spanish ablandar, remojar Italian rammollire German erweichen.