Abbreviations Legenda | Symbols Legend

arragiolíre , vrb: arrajolire, arrazolire, arrejolire Definition ingòllere s’arrajolu, sa maladia chi benit a is canes; arrennegare che cane arrajoladu Synonyms e antonyms arragiolare* / achibberare, acroconai, afutare, airai, arrabbiai, arrannegai, inchietae, inchimerai, infelai, insutzuligai, intziminire, renignai Sentences dae atentu ca cussu cane est arrejolidu! 2. candho li at nadu sa veridade si est arrazolidu Translations French se mettre en colère English to rage Spanish padecer la rabia, encolerizarse Italian contrarre la ràbbia, arrabbiarsi German sich die Tollwut zuziehen, zornig werden.

arragionàre , vrb: arraxonai, arregionai, arregionare, arrejonare, arresionare, arresonare, arrexonai, arrexonare, raxonai Definition foedhare cricandho e cunsiderandho totu is puntos de una chistione, de un'argumentu; chistionare, istare a chistionu; su chistionare, su chistionu / pps. arrexonau (agt. = chi arrexonat, chi cunsiderat is cosas) Synonyms e antonyms allecare, chistionai, cuntrastare, faedhare, negossare Sentences cantos ndh'apo arragionadu, totugantos li essint in favore ◊ assumancus bosatrus eis a arraxonai! ◊ arrejonendhe a sa dereta, sos bios depent istare che bios ◊ incomintzo a l'arrejonare, ma issa timiat sa zente ◊ sa mente arresonanno bene l'usa che persone chi at firmu su sentidu ◊ l'aia finas a disizu de arresonare cun calicunu!◊ tui no arregionas, paris pigada de machiori! ◊ pensa meda e faedha pagu: pònemi mente, ístadi cagliadu e impara a cagliare arrejonendhe! (Cubeddu) 2. Gesús e Santu Perdu arrexonànt, camminendi, de is cosas de su mundu ◊ l'at bidu e l'at arrejonadu ◊ mi ammento candho fia minoredhu arrejonandhe cun zente antziana ◊ si cramaiat sa cane afaca arrejonèndhela che a unu cristianu (A.S.Fais)◊ beni ca ti chelzo arrexonare! 3. custos sunt arregionares geniosos Etymon itl. Translations French discuter, raisonner English to conver Spanish hablar, discutir Italian ragionare, discórrere German sprechen über

arragnàre , vrb: arrangiae, arrangiai, arrangiare, arrangiari, arrantzare, arranzare Definition aconciare o agiustare unu guastu, pònnere bene una cosa chi andhat male, su dha torrare de ndhe pòdere serbire; agatare comente si mediare in sa necessidade, a s'apretu; su si pònnere de acórdiu Synonyms e antonyms abbessiare, acussertare, achidare 1, acodomai, aconciai, adaretzai, afrisciai, agghitire, assantai, assetiai / acodrare / ingeniai | ctr. guastai Idioms csn: arrangiai su contu = serrare sos contos; sant'arràngia = s'arte de si arranzare Sentences tocat de arrangiai su liminaxu, ca imbrunchinaus ◊ su maistu de pannu arrangiàt is divisas ◊ at arranzau su connau in su letichedhu ◊ chi no arràngiu s'istarixedhu acabbat chi ndi arruit 2. sos pisedhos pro giogare a botza si fint arrangiados in sa carrela ◊ tui papa sa petza, gei mi arràngiu cun is ous ◊ pro campare, unu bandhidendhe si arranzat ◊ su póveru tocat chi si arranzet ◊ mamma si arranzabat a fàchere durcarias 3. bandat a domu de su meri, agiustant e brintat a pastori ◊ su meri at arrangiau su contu e dhi at donau is trexentus iscudus ◊ si as bisonzu, lea: cun su mere za mi arranzo deo! 4. massaja bona, si arranzat a fàghere de totu ◊ isse s'arràngiat a fàghere su mastruàscia ◊ a isse non li mancat s'ispíritu de sant'arràngia ◊ a su bisonzu fit a sant'arranza! Etymon itl. arrangiare Translations French réparer English to repair Spanish arreglar Italian aggiustare, sistemare, industriarsi German reparieren, sich bemühen.

arragodài , vrb: arregodae, arregodai, arregodare, arregoldare, arregorai, arregordai, arregordare, arrigordai, arrogodai, recordare Definition portare presente in sa mente o batire a sa mente unu fatu o cosa passada de tempus (meda o pagu) Synonyms e antonyms ammentai, subènnere | ctr. ilmentigare, scaresci Sentences m'est arregordau ca…◊ dèu dhi pongu s'allomíngiu po mi arragodai mellus ◊ arragodaisindi ca no depeus portai traitzioni a nemus! ◊ po cantu apu a bivi m'at a arregordai ◊ s'apu nau custu poita arregodeis chi si nd'apu giai fuedhau ◊ no dh'arregoru, no! ◊ ti ant arregordai is fuedhus mius! Translations French se rappeler, se souvenir English to remember Spanish acordar, recordar Italian ricordare German sich erinnern.

arragòlli , vrb: arregògliri, arregòllere, arregolli, arregòlliri, arregòxere, arregòxiri, arrigolli, recògliere* Definition pigare sa cosa, mescamente de terra, e pònnere in istrégiu, in calecunu logu totu impare; arrecire (cosa, gente), pigare una cosa chi giaet àtere; segundhu comente si narat, buscare cropos / pps. arregortu Synonyms e antonyms acabidae, acoglire, acurumai, bòdhere, bodhire, tòdhere | ctr. fuliai, iscavulai, lassae Sentences in custu tempus si arrigollit s'olia ◊ po arregòllere is frores mi at créfiu tempus meda 2. cussas ànimas in pena arregolleidhas Bosu, arriceidhas in sa santa glória! 3. piciochedhus, fei a bonus: labai ca arrigolleis! Translations French ramasser English to pick up Spanish recoger Italian raccògliere German aufheben.

arrajài , vrb: arraxai, rajai* Definition betare ràgios de lughe; istare naendho raju!… fatuvatu unu pagu coment'e a ispantu o a frastimu; iscancellare cosa iscrita Synonyms e antonyms irrajare Translations French diffuser, rayonner, éclairer English to irradiate Spanish irradiar Italian irradiare German ausstrahlen.

arralatài , vrb: arrallatai, arrelatai, arrellatai, arrelletari, ralatai* Definition lígere o fàere una relata apitzu de calecuna chistione; istare a chistionu, foedhare cun àtere Synonyms e antonyms faedhare, negossare Sentences eus ascurtau su chi at arralatau su Majori ◊ is fradis funt arrallatendu de custu fatu 2. est in s'oru de s'enna arrelatendi cun su frabbotu ◊ cun chini fust arrellatandu, ca ti apu inténdiu? ◊ a arrallatai est bella, cussa, e a ponni in befa sa genti! Translations French faire le compte rendu, référer English to report Spanish relatar Italian relazionare, riferire German berichten.

arrallài , vrb: arralliare Definition nàrrere, foedhare, istare a chistionu, naendho no sèmpere e ne pruschetotu cosas de giudu; su si foedhare apare in su sensu de àere tratamentu, èssere in bonas Synonyms e antonyms faedhare / argiolae, arremonae, badaciare, badulare, ciaramedhare, friganzare, paraletare, tragagiai, tzarritare Sentences at bufau tropu e no est arrallendi in sentzu ◊ ita megas de arrallai? ◊ dèu arrallu e mi fatzu cumprendi ◊ as fatu arrallai totu su mundu, a ti cojai cun cussu! ◊ est in pratza po arrallai cun sa genti ◊ cussu no iscít arrallai ne in sardu e ne in italianu 2. is propietàrius cun pagu genti arrallànt Etymon ctl. rallar Translations French jaser, murmurer English to gossip Spanish charlar Italian mormorare, ciarlare German murmeln, schwatzen.

arramaciài , vrb: arremaciae, arremaciai, arremaciare, arremaciari, remaciai Definition pònnere e acropare su ribbrone o àteru (puntu de metallu, púncia) po dhi fàere sa conca o alladiare sa punta a manera chi no ndh'essat e mantèngiat; nau in cobertantza, arrespòndhere a unu a manera de dhu fàere furriare de su chi bolet Synonyms e antonyms arrabronai, arrecioare, arremazare, rebbaire / dòrchere, indugi 2. as agatau s'ora de no ti podi arrespundi e no ti podi arramaciai! ◊ faidí onori e cracadhi sa manu, faimidhu arremaciai! Etymon spn. remachar Translations French river English to clinch Spanish remachar Italian ribadire German nieten.

arramài , vrb: arramare, arromai, arromari, ramai Definition pònnere sida frisca, cambos, frores e àteru in crésia, in is portales, in is orrugas, fintzes a betadura in terra, po is festas ue passat sa crufessone cun su santu Sentences eus segau prunica po arromari is bias innantis de passari sa prucissioni 2. arromai s'arau po fai mellus is surcus Etymon ctl. enramar Translations French couvrir de feuillages English to cover with branches Spanish enramar Italian infrascare German mit Zweigen bedecken.

arramaingài , vrb: arremangai, arremangare, arremangari, remangai Definition pinnigare is camberas de is pantalones, is coas de sa gunnedha, is mànigas de sa camisa de arresurtare prus curtzos po si pònnere a fàere cosa, o fintzes po no s'imbrutare, po basca: si narat fintzes in su sensu de si pònnere a fàere calecuna cosa a malaògia, po apretu / arremangaisinci in ccn. cosa = ponnerebbei imprastu mannu, apentu meda Sentences is polànias de sa brusa benint arramaingaras po trabballai sa farra ◊ est una bona meri de domu, cussa, e chi si arremangat ponit cuadhu in faci a meras ◊ no est po mi vantai, ma si mi arremangu dhis ammostru una crai! Etymon spn. arremangar Translations French retrousser English to tuck (up) Spanish remangarse Italian rimboccarsi le màniche German aufkrempeln.

arrambàre , vrb: arrumai 1, arrumbai, arrumbare Definition acostire una cosa a un'àtera po no si che furriare, ponendho sa parte bàscia in terra e sa de pitzu acostia, tocandho a calecuna cosa, imbarare; rfl. su si acostire, aguantare a ccn. cosa, a calecunu; abbarrare ibertandho, firmos, pònnere o lassare una cosa in calecunu logu o tretu; restare, abbarrare / andhare a s'arramba arramba = aguantendisí a totu is cosas chi agatat caminendi ca timit de arrúiri Synonyms e antonyms acotzai, arremai 1, imbarare, incarrutzai / abertai / abarrai, restai Sentences est arrumbada piena de piúere sa càscia antiga ◊ est arrumbadu a su muru in su cuzone ◊ est arrambatu a su trutzu ◊ it'est unu it'est unu chi zuchet dóichi cambas chi donzunu si bi arrambat? ◊ andho arrambadu a sos muros ◊ su campanile est arrumbadu a sa chéjia ◊ est sétziu in terra arrumbau cun s'ischina a su muru 3. una intrat e s'àtera arrumbat foras a orbetare ◊ in custa ponidura depes arrumbare finas a arbèschere 4. de issos ndh’at rutu medas a tretu de no ndhe arrumbare unu vivu Translations French appuyer English to lay Spanish apoyar, arrimar Italian appoggiare German lehnen.

arramenàre , vrb: arraminai, arraminare, raminai Definition pònnere o fàere birderàmine (óssidu de arràmene), pigare su sabore de s’arràmene (nau de papares postos in istrégiu de arràmene) Etymon srd. Translations French ooxyder (du cuivre) English to oxidate (of copper) Spanish oxidar Italian ossidare (del rame) German Kupfergrün ansetzen.

arramigài , vrb: arromigai, arromigare, arrumigai, arrumigare, arrumigari, orromicare, romigai* Definition istare matzigandho prus che àteru sa cosa ingúrtia, comente faent unos cantu animales (boes, brebès) chi ndhe dha torrant a buca po dha sighire a matzigare; fintzes papare impresse Synonyms e antonyms aggrumiai, arronnigae, gramulare, gramunzare, gromigai, grominigai, ramunzare / atafiai, manigare, rosigare Sentences su tallu arromigat s'ispina de is pardus ingroghius ◊ ti nci as cracau in cropus cussa fita manna de civraxu: chi no ses arramighendi no iscís istai!… Translations French ruminer English to ruminate Spanish rumiar Italian ruminare German wiederkäuen.

arrampanài, arrampanàre , vrb: arramponare Definition baliare; si narat fintzes in su sensu de arrennèscere a bíere, apubare, assimbigiare Synonyms e antonyms abbabiai, agguantai, bagiulai, dighire, dollorai Sentences no lu poto piús arrampanare! ◊ canno fit imbreacu fit de cracu malu e nessune, petzi geo, resessiat a l'arramponare ◊ isse si creiat balente e no podiat arrampanare sa tzàntara chi li aiant fatu 2. che at arrampanau un'astru chin su telescópiu Etymon srd. Translations French supporter, souffrir English to suffer, to tolerate Spanish aguantar, tolerar Italian sopportare, tollerare, soffrire German ertragen, leiden.

arrampedhài , vrb: arrempedhare, arrempellare, arrepellare, arrumpellare, rempellare Definition essire rempellu, fàere su rempellu, su reberde, su tostau, cricare de si firmare, de no pònnere mente a s'àteru, o fintzes fàere fortza po mantènnere o aguantare un'àtera fortza contrària Synonyms e antonyms ammutighinare, apoderai 1, arrebbellai, arrebedhai, arrepiconare, calchedhare, screnciai / apontedhae Sentences apo fatu male a mi arrepellare a babbu! ◊ no apretedas s'isprone a su póveru runtzinu, si no in mesu caminu si arrempellat apuradu (F.I.Mannu)◊ bonu s'àinu, ma sa motocicreta puru, candho si arrempellat, e chie la faghet partire?! ◊ su rellozu si est arrepelladu e… frimmadu 2. arrampedhaus in tres e tiraus impari po acollai su malloru! Etymon srd. Translations French s'obstiner, s'entêter English to jib Spanish emperrarse, oponer resistencia Italian impuntarsi, oppórre resistènza German sich versteifen, Widerstand leisten.

arramputzàre , vrb Definition campare a sa bona, comente male si podet, cun pagu cosa Synonyms e antonyms agentziare, campitzare, ingeniai Translations French vivoter English to scrape a living Spanish ir tirando Italian vivacchiare German sich schlecht und recht durchschlagen.

arrancài , vrb: arrancare 1 Definition tirare de fundhu, pigare una cosa a fortza, a tiradura Synonyms e antonyms afrapare, arrebatare, illatzare, iscrúfere, isculpire, isfrapare, istratzare Idioms csn: arrancai sa serca = bogàrendhe su carràschiu; arrancai sa bussa a unu = furarecheli sa bussa, leàreli su dinari Sentences su piciocu donat un'acollada a sa feminedha e ndi dhi arrancat s'ampudhita Etymon ctl., spn. arrancar Translations French arracher English to eradicate Spanish arrancar Italian svèllere, estòrcere German ausreißen.

arrancài 1 , vrb Definition pigare s'arrancu, su fragu Synonyms e antonyms acarigai, annajare, annàsere, fiagare, franigai, nuscai Sentences sentza de mancu biri nudha connoscit tot'is fragus: cussu arrancat bèni, lah! ◊ cussu no bit e no arrancat ◊ mancai arranchis, de custu tui no ndi papas! ◊ is topis fiant cun su bruncu frungi frungi, arranchendi in logu de casu ◊ cussa si satzat sa pecedha e nosu arrancaus su fragu! Etymon srd. Translations French flairer, sentir English to smell Spanish oler Italian odorare German riechen.

arrancàre , vrb Definition arrèschere in logu o in cosas arrasposas, a punta o chi portant ispina; aungare, iscràfere po papíngiu Synonyms e antonyms abbranchiare, arranculare, arrèghere, arrèschere, farrascare, scarrafiai | ctr. irrancare Sentences mi est arrancadu cussu filuverru ispinosu e mi apo segadu sos pantalones ◊ dae tentu ca ti arrancat su rú 2. malu su gatu, mi fit arranchendhe! ◊ sos pitzinnos, apustis de una paja de istrumpas, che ghirabant arrancaos e ispilurtzios Etymon ctl., spn. arrancar Translations French rester pris, s'accrocher English to entangle Spanish enredarse, engancharse Italian impigliare German sich verfangen.

«« Search again