cenadórgiu, cenadróxu , nm, nf: chenadolzu,
chenadorju,
chenadorza,
chenadorzu,
chenadroxu,
chenatòglia,
chenatógliu,
chenatòrgia Definition
s'ora candho e su logu inue si chenat; paschimentu chi su bestiàmene faet addenote
Idioms
csn:
istedhu de chenadorzu o istedhu chenatógliu (ma fintzas "sa chenadorza")= su primu istedhu chi si podet bídere su sero irmurinendhe (ma est su pianeta Vènere); noti de chenadroxu = note de tempus malu addata pro piscare ambidha in su stàinu
Sentences
sos pastores inie cun sas bamas a chenadorzu sòlene passare (P.Mossa)◊ sas bamas a chenadorzu essint a pàschere ◊ sa robba a chenadorza s'isprabinaiat in sas palas umbrinas
2.
dae donzi cussòglia no si pesant sas robbas pro sa chenatòglia
Scientific Terminology
sdi
Etymon
srd.
Translations
French
heure du dîner,
lieu du dîner
English
time and place of the supper
Spanish
la hora y el lugar donde se cena
Italian
l'óra e il luògo della céna
German
Uhrzeit und Ort des Abendessens.
dhòe, dhòi , avb, prn: dhue,
dhui,
idhoi Definition
foedhu po inditare unu css. logu inue dhue at calecuna cosa, o a inue si movet; coment'e prn. podet inditare css. cosa cun verbos chi suponent coment'e movimentu a una filada, a una bandha
Synonyms e antonyms
be,
dhia,
dhi 1
Sentences
su cras est su mundu prus bellu, sa fantasia dhoi bisat fortuna e saludi ◊ dhoi fut sa genti surruschiendu ◊ in cussu logu dhoi essit cosas màuas ◊ inue dhue at abba frisca? ◊ seu nàsciu in Seulu e dhue seu bíviu ◊ in sa pitzinnia nostra dhue fuit una lughe de incantu ◊ si no dhue pentzat issu pentzaedhoe bosàteros a dhi cricare fémina! ◊ incaraisidhoi a biri! ◊ cessu, curridhoi: ge dh'eus fata!…◊ cumandha e baidhoe! ◊ in su sartu dhue at margianes e sirbones
2.
dhoi fàciu s'acostiada mancai a iscurigadórgiu ◊ no permitit prus a nisciunus de dhui ghetai nudha in cussa terra ◊ ajó ca dhoi andaus nosu!
3.
un'àtera borta pentzadhoe bene a su chi faes! ◊ dhoi càstiu dèu a cussa cosa ◊ a is cosas chi naras tui dhoi creu ◊ dhue ndhe cheret de passiéntzia a dhu cumprèndhere!…
Etymon
ltn.
illoc(que)
Translations
French
y
English
here,
there,
us
Spanish
aquí,
allí,
ahí,
nos
Italian
ci,
vi (avb. stato in luògo,
mòto a luògo),
ci (prn.)
German
dort,
da.
furringòni , nm: furrunconi,
furrungoni Definition
tretu a una parte, fintzes cuau, mescamente inter duas alas de muru o àteru
Synonyms e antonyms
angrone,
arranconi,
chizolu,
chizone,
coda 1,
corroncone,
crucuzone
Sentences
fiat acuau in d-unu furrungoni ◊ as postu su brochitedhu in cussu furrungoni ◊ s'angoliera si ponit in su furringoni
Scientific Terminology
dmo
Etymon
srd.
Translations
French
recoin
English
corner,
nook
Spanish
lugar apartado
Italian
luògo appartato,
cantùccio
German
abgelegener Winkel.
fuzidórzu , nm Definition
logu inue faet a illascinare, s'iscràdiat
Synonyms e antonyms
illassinatorju,
illiscighina,
iscadriadógiu,
lascíngiu,
rascinadolzu,
trauladorzu
/
cdh. buscicatógiu
| ctr.
arraspiosu,
aspru
Scientific Terminology
slg
Etymon
srd.
Translations
French
lieu glissant
English
slide
Spanish
tobogán,
lugar resbaladizo
Italian
scívolo,
luògo scivolóso
German
Rutschbahn,
rutschiger Ort.
iscafàda , nf Definition
iscafa manna, úrbidu largu, iscrébigu
Synonyms e antonyms
calafoju,
ispéntimu,
ispérruma,
scabiossu,
trèglia,
trocu,
úbridu
Etymon
srd.
Translations
French
ravin
English
gorge
Spanish
barranco
Italian
burróne,
luògo scoscéso
German
Schlucht.
ischerbicadórju , nm: ischerbigadorzu,
ischerviadorzu,
ischervicadorzu,
ischervicatógliu,
ischervixadorzu Definition
logu de passare malu meda de si iscrebigare
Synonyms e antonyms
irmoladórgiu,
ischérbicu,
iscolcovedhadolzu,
iscolladorju,
ispentumatorju,
isperrumadorzu,
spistidhadórgiu trèglia
/
cdh. troncacodhu
Sentences
su becu tirabat sa gama a pàschere in sos ischerbicadorjos de su sartu ◊ ti apo pessighidu abbeladu in milli ischerviadorzos ◊ sos caminos pariant ischervicatòglios
Etymon
srd.
Translations
French
escarpement
English
precipice
Spanish
escarpadura
Italian
dirupo,
luògo scoscéso
German
Absturz.
iscolladólzu, iscolladórgiu, iscolladórju, iscolladórzu , nm Definition
logu, mescamente po passare, malu de si iscrebigare, de si segare sa mola de su tzugu, sugetu a orrúere cun facilidade
Synonyms e antonyms
irmoladórgiu,
ischerbicadorju,
rutorzu,
trambucadorzu,
trèglia
/
cdh. troncacodhu,
ttrs. iscudhadógiu
Sentences
ite isbambarriare de fungudos iscolladorzos in s'ortu meu!…◊ no faghet a bi colare, cue: est un'iscolladorzu! ◊ custas carrelas sunt totu iscolladorzos
Etymon
srd.
Translations
French
escarpement,
casse-cou
English
steep slope,
dangerous place
Spanish
lugar escarpado,
vericuetos
Italian
luògo scoscéso,
rompicòllo
German
Absturz,
gefährlicher Ort.
lócu 1 , nm: logu Definition
css. tretu, pentzau mescamente buidu, chentza nudha, css. istérria a manera de dhue pòdere càbere o pònnere cosa (o fintzes leada de calecuna cosa); calesiògiat parte o bandha de unu territóriu e fintzes totu su territóriu, sa gente etotu chi dhue istat o bivet; in s'organizatzione pulítiga de sa Sardigna medievale, s'istadu cun totu su territóriu suo (e po cussu si naraiat Carta de Logu, Corona de Logu, Bia de Logu)/ min. loghighedhu (fintzes in su sensu de l. malu); su logu podet èssere: po sa mannària, largu o meda, curtzu o istrintu o pagu, artu, bassu; po comente càmbiat, in paris, dortu, in falada o in pigada, craru, cuadu; po comente praghet, bellu, feu/légiu, límpiu/netu, brutu; po comente si podet passare, alliscinosu, iscolliaditu; po s'órdine o sa comodidade, allichidiu/remonidu, treulau, bonu, malu (l. malu si narat fintzes de unu tretu de sa carena chi, si dhue at male, segada, iscarràfiu o àteru, po comente si movet est istentosu a sanare)
Idioms
csn:
logu dortu = logu de monte, in costa, totu a pigadas e faladas, furriadas, iscamedhos e gai; logu malu = tretu ue no faghet o daet inzotu a bi colare, prenu de malesa, astrintu e gai; andai a l. = andhare a carchi logu; leare l. = ocupare, prenare logu, tretu; no… logu, in locos = perunu logu (es. no èssere in l., no a andhare a l.); a logu, in logu (coment'e torrada a una dimandha) = perunu logu; fai l. = illargare, fàghere a manera de lassare logu, tretu líchidu, fàchere locu in su colare de unu, donai passu; leàresi su l. = andai a logu, a trevessu, ispainaisí, isterririsí; dare l. = lassai logu, pigaindi s'istrobbu (nau fintzas in su sensu de mòrriri); pàrrere totu su logu paris = crèiri ca est totu fàcili fàcili; a logos, a logu = in tzertos logos ei e in àteros nono; remonire su l. = allichidiri, pòniri sa domu a sétiu; no ballit a l. = no balet a nudha; in l. de… = a su postu de…, in parti de…; l. de frenugu, de gureu, de tzicória = terrinu aundi acostumat a crèsciri (o acostumant a prantai) su fenugu, su gureu, sa cicória; fai arriri su logu = fàghere a ríere sa zente, fàghere birgonzas; incirai su logu = pònnere sa zente, sos àteros, o fintzas solu s'àteru in buluzu; torrare su coro a locu = dare asséliu a su coro, a s'ànimu; torrare a logu = (fintzas) torrare a su caminu zustu, dàresi un'adderetada in su cumportamentu
Sentences
pone inoghe cussa cosa, ca che at logu! ◊ aundi mi dha pongu custa cosa, chi no tengu logu?! ◊ nos amus fatu logu e donzunu tenet s'aposentu sou ◊ custa cosa leat tropu logu
2.
a sos Sardos nche los ant picaos a totus a locos mai bidos a gherrare frades ◊ tenent sa pretesa de chèrrere cumandhare in locu nostru ◊ iscurtaio su nàrrere antigóriu pro connòssere is logos de su logu ◊ ndhe ant bidu de logos faghindhe cussu viazu gai longu!…
3.
- A ue ses andhendhe? - A unu logu! ◊ no b'at nudha in logu ◊ su ladru no at fide in logu ◊ virtuosa sias chi no ndh'apat in logu che a tie! ◊ chirca ca ti chirco e isse no in logu! ◊ no bi at ànima in logu ◊ - Inue lu pones? - In logu! ◊ - A ue ses andhendhe? - A logu: so solu essindhe a intrare linna!
4.
dhui fiat genti meda e in custas dis de festa no fait a dhui fai logu!
5.
no ti les su logu: ista in domo ca mi serbis! ◊ si la lassas, cuss'erba si leat su logu ◊ no ti lees su logu, como, ca semus ponindhe a manigare!
6.
si li das logu, a cussa bona pessone, ti che intrat fintzas in domo tua ◊ no apo a istentare a bos dare logu, malàidu comente so! ◊ no mi trasendho meda: isco chi sezis in istrintu e già bos do logu
7.
totu su logu paris ti paret, a tie: candho b'ifundhes su pódhighe as a bídere cantu costat a fàghere cosa gai!
8.
s'umanidade a logos est gherrendhe ◊ a logus s'àcua est salia
9.
ma càstia cussu cristianu, incirendi su logu a no andai a votai! ◊ tocat a no cullonare su logu cun bàrtzigas, ca deasi ses cullonandhe a tie etotu!
Surnames and Proverbs
smb:
(De)logu
/
prb:
chin sa linna de su logu ist a si fàere su fogu!
Etymon
ltn.
locus
Translations
French
lieu,
endroit,
espace,
pièce,
territoire
English
place,
space,
environment,
territory
Spanish
lugar,
espacio,
territorio
Italian
luògo,
spàzio,
pósto,
ambiènte,
territòrio
German
Platz,
Raum,
Umgebung,
Umwelt,
Gebiet,
Land.
matàdu , nm Definition
logu prenu cracu de tupas, de matighedhas
Synonyms e antonyms
crachi,
lita,
matarzu,
mateda,
separzu,
tupedu
Sentences
su re l'at fatu aciapare e che l'at fatu fulliare in su matadu
Etymon
srd.
Translations
French
maquis
English
scrub
Spanish
matorral
Italian
luògo ricco di vegetazióne selvàtica
German
Gehölz.
nedhúbe, nedhúe, nedhúve , avb: nidhue,
nodhube,
nodhue,
nudhube Definition
in perunu logu, no in logu
Synonyms e antonyms
innedhue
| ctr.
totube
Sentences
no cherjo nudha in nedhube ◊ v'aiat unu calore a mòrrere, non si parait in nidhue! ◊ no dh'agatas in nedhube ◊ geniosas che a tie no bi ndh'at in nedhue ◊ che a su meu no che ndh'at in nodhue! ◊ su teracu tuo no est andhadu a nedhuve ◊ soe chircandhe ma no lu poto sejare in nedhue!
Etymon
ltn.
nullibi
Translations
French
nulle part
English
nowhere
Spanish
en ningún lado
Italian
in nessun luògo
German
nirgends.
rocàgliu , nf, nm, agt: rocalza,
rocalzu,
rocarju,
rocarzu Definition
logu de orrocas; chi dhue at orrocas
Synonyms e antonyms
arrochibi,
crastaza,
marràgiu,
nodera,
rocaria,
rochedu,
rochitarzu
/
cdh. rucatógiu
Sentences
campugliaiant cun s'incunza chi betaiant in sos chírrios de terra tostada a sa rocalza ◊ inoghe ammiro montes e rocarzos, meravizas de custu logu
2.
dae logu rocalzu comintzei a cunsiderare su nuraghe monumentu de barritu mannu
Scientific Terminology
slg
Etymon
srd.
Translations
French
lieu rocheux
English
rocky place
Spanish
peñascal
Italian
luògo roccióso
German
felsiger Platz.
toviadórju , nm Definition
logu de atóbiu, chi dhue atóbiat gente o cosa
Synonyms e antonyms
assortidorzu
Etymon
srd.
Translations
French
point de rencontre,
de convergence
English
meeting point
Spanish
lugar de encuentro
Italian
punto,
luògo di convergènza,
di incóntro
German
Punkt,
Treffpunkt.
trèglia , nf Definition
logu malu, trotu meda
Synonyms e antonyms
iscafada,
ischerbicadorju,
iscolladorju,
scabiossu
Scientific Terminology
slg
Translations
French
lieu escarpé
English
steep place
Spanish
pendiente,
escarpa
Italian
luògo scoscéso
German
Absturz.