aggradíre , vrb Definition tènnere prexu, abbarrare cuntentos de ccn. cosa Synonyms e antonyms acaressire, aggradae, aggradèscere, aggradèssere, piàchere | ctr. disaggradai Sentences ti pessas chi no mi diat aggradire a bènnere cada die? ◊ nos semus aggradios e nos semus fatos ammoraos ◊ no chirches radichina si ti aggradit su frore Etymon itl. Translations French plaire, apprécier English to like Spanish agradar Italian piacére, gradire German gefallen, sich freuen über.

aggromàre , vrb: aggrumai, aggrumare, aggrummai, aggrummare Definition fàere a crosta, a grumma, a cagiau, pònnere sa crosta; si narat fintzes de arregòllere, pònnere totu impare cosa chi si arregollet, si narat de is abes chi si faent a lómboru o a rumbuloni fora de su casidhu innanti de iscussurare; in cobertantza, sentire arrennegu / turra de aggrumai = istampada, pertunta pro ndhe collire ispruma dae su brou coghindhe peta Synonyms e antonyms acrostanare, aggrostare, aradhare, ingrumai / abbeladinare, alleae, apiatare, cagiare / aggromerare, aggromeredhare, allomborae, arrombulonai, arromulare / assurtire / afelonare, aggromorare, infelai, renignai 2. sos frades de coro a su persighidu de sa disaura, candho est torradu, li ant aggrumadu una bama ◊ su ciuliru de fai farra lassat passai sa farra prus bianca e assodhit (aggrumat) in mesu sa farra prus oscura ◊ is cuadhos aggrumados ibertant s'isparu po partire ◊ sa gente si est aggrumada totu a inghíriu abbaidandho Etymon srd. Translations French faire grumeler, incruster English to clot, to encrust Spanish formar grumos, encostrar Italian raggrumare, incrostare German gerinnen lassen, sich verkrusten.

aggromoràre , vrb Definition pigare o fàere gromore, arrennegu Synonyms e antonyms afelonare, aggromare, infelai, renignai Etymon srd. Translations French s'emporter English to get angry Spanish amoscarse Italian stizzirsi German sich ärgern.

aggrundhàre , vrb Definition su si pònnere asuta de ccn. cosa candho est proendho Synonyms e antonyms abbigare 1, apaltare, apigai, apogiai, arrundhare, crancare, frànghere Sentences narat sa zente chi su chercu est dannosu in die de temporale de s'aggrundhare suta de s'àrvure, puite giamat su raju ◊ narant sos betzos mannos chi est malu de s'aggrundhare suta de sa figu Etymon srd. Translations French s'abriter English to shelter Spanish refugiarse, ampararse Italian ripararsi German sich schützen.

agiorràre , vrb rfl: azorrare Definition pigare matana, múngia, po calecuna cosa o chistione, su si dha pònnere a coro Synonyms e antonyms agiorridare, aporare Sentences tantu de su piantu no ti azorres! Etymon srd. Translations French s'affliger, se faire du souci English to grieve Spanish afligirse Italian afflìggersi, angustiarsi German sich betrüben.

airài, airàre , vrb Definition su si pigare arrennegu; su fàere is cosas coment'e cun apretu, impresse, a meda Synonyms e antonyms abbetiae, acroconai, afutare, afuterare, allulluriai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchibberare, inchietae, incrabudhire, infelai, infuterare | ctr. apachiare, asselenare Sentences ant isparau pro nche fàchere fughire sa zente, ma sos isparos l'ant airada de prus! ◊ si su cumpagnu si airat, tue úmile e chietu! 2. custa cosa est che a su ratinzu: piús ratas e piús ti s'airat su brujore Etymon ctl., spn. airar Translations French se mettre en colère English to irritate Spanish irritarse, airarse Italian adirare German sich ärgern.

aliverràre , vrb rfl Definition atrotigare, allacare, nau de su linnàmene friscu Synonyms e antonyms arrevelai, atrotiai, colembrai Translations French se tordre (se dit du bois frais) English to twist Spanish alabearse Italian contòrcersi (détto del legname frésco) German sich verkrümmen.

allaputzài , vrb: allepuciae, allepuciai, alleputzai, alleputzare, alliputzai, ellepuciare Definition papare calecuna cosa, torrare in fortzas, ingrassare; bestire bene, bene cuncordaos, su si fàere bellos in contu de bestimentu Synonyms e antonyms allepuciri, arrempudhire / addinghillai, allepuritzare, arrepicai 2, assamodare, atrigliare, chinchinnare, cumpòniri, cuncodrai Sentences castit, su dotori, chi mi dha podit torrai a allaputzai sa piciochedha, ca est mesu iscòncia ◊ pensa a sa saludi: a trabballai gei andat bèni, ma innantis ti depis torrai a alleputzai! (I.Murgia) 2. poneisí is capedhus e allaputzaisí bèni! ◊ funt sannoris totu bèni allaputzaus e boint èssi serbius cun totu s'arraspetu ◊ dhui fiat genti totu alliputzara, totu infrochitara ◊ e tochit, babbai, allaputzissí ca seus in festa! Etymon srd. Translations French ragaillardir, se pomponner, se parer English to dress up to make cocky (oneself) Spanish fortalecer, acicalarse Italian rinvigorire, ringalluzzire, attillarsi German stark werden, eitel werden, sich aufputzen.

allatzàre , vrb Definition imbodhigare a istrintu passandho totu a inghíriu Synonyms e antonyms abbarbigare, inchínghere Sentences andho chirchendhe ratos de àrvures birdes pro mi allatzare che a sa edra (M.Portas) Translations French se cramponner, s'enrouler English to cling Spanish abrazarse, estrecharse Italian avvinghiarsi German sich anklammern.

allegràre , vrb: allergare, alligrai, alligrare, allirgai Definition provare o giare cuntentesa: candho si narat a s'àteru, bolet nàrrere fintzes chi si dhi giaet a bíere coment'e a bàntidu po calecuna cosa de bonu o de bellu chi at fatu; si narat fintzes in su sensu de pàrrere o essire prus biu, prus bellu / allegrare su passu, un'aina triballendhe = andai prus allestru, fai prus debressi, acradiare Synonyms e antonyms aggajare 1, cuntentai, frogare, gavisare, prexai / allegrutzare | ctr. asseriai, dispiàchere, intristai Sentences si ndh'est allegradu candho at intesu chi sa cosa fit andhada bene ◊ no mi potzu allirgai ca ses lontanu! 2. e nachi ti che ses laureadu: mi ndhe allegro! ◊ mi ndhe allegro meda: su menzus ses resurtadu tue! 3. cussa próida at allegradu sas àrbures, sinono fint patindhe ◊ allègrala cussa messadorza, chi mi pares drommidu! Etymon itl. allegrare Translations French égayer, féliciter English to congratulate, to cheer up Spanish alegrar, felicitarse Italian rallegrare, allietare, esultare, congratularsi German erfreuen, sich freuen, gratulieren.

alleputzadúra , nf Definition pulidesa sobrada in su bestire, su si fàere bellos meda, totu bene o fintzes tropu cuncordaos de bestimentu, a braga, comente faent is pageris Etymon srd. Translations French s'habiller avec une certaine recherche English refinement in dressing Spanish refinamiento en el vestir Italian ricercatézza nel vestire German sich gesucht kleiden.

allestài , vrb: allestrai, allestrare Definition fàere in lestresa, pònnere presse Synonyms e antonyms allestire, apressurai, impressare, impressire, impressurare, trotinare Sentences sos àinos fint addainanti de nois allestrendhe in sa falada (M.Bua) Etymon srd. Translations French presser, hâter English to hurry Spanish apresurar Italian affrettare German beschleunigen, sich beeilen.

allibrinzàre , vrb: allivrinzare Definition papare po asseliare su fàmene Synonyms e antonyms allemungiai, allivrinzire, atonai, ellepuciare, illivrinzare Translations French restaurer English to refresh Spanish reconfortar Italian rifocillare German sich stärken.

allicàre , vrb Definition pigare o tènnere a unu cun allicos, cun calecunu gustu, pigare gustu, pònnere abbitúdine a calecuna cosa chi praghet; pònnere apostu, arrangiare, contivigiare, tènnere contu Synonyms e antonyms abbetuare, abesare, acomunai, acostumai, arranguai, imbisciare, ingustai / allichionare, ingolumare Sentences sos pitzinnos tue los incantas e allicas cun méndhula e nintzola 2. su frutu de sa binza cheret allicadu! Translations French s'habituer, s'accoutumer English to get accostumed Spanish acostumbrarse Italian avvezzarsi, assuefarsi German sich gewöhnen.

alloredhài , vrb rfl Definition bestire a s'abbunzina, a improdhu Etymon srd. Translations French se fringuer, se nipper English to dress up slovenly Spanish vestirse mal Italian vestirsi in mòdo pòco elegante German sich schlecht anziehen.

alloricàre , vrb: allorigae, allorigai, allorigare, loricare Definition fàere o essire a una lóriga, a lórigas, a tzirbisas / allorigare su porcu = pònnere sa lóriga in su murru, afiliverrare Synonyms e antonyms acocolitai, ammurutulare, aprigare, fortzicare | ctr. illorigare, istirare Sentences cuss'animale allórigat sa coa ◊ cussa camisa si no la remonis bene si allórigat e cheret prantzada ◊ cudhos imbriagos pigant sa pitzinnedha e li allórigant sas palas cun sos bratzos ◊ no dha pighis aici, sa funi, ca si allórigat totu! Etymon srd. Translations French harponner, entortiller English to retwist, to curl Spanish ensortijar, arrugar Italian arroncigliolare German hakenförmig krümmen, sich krümmen.

alluxentài , vrb Definition fàere lúghidu Synonyms e antonyms allucidai, allustrai, illuchidare / impompitare Sentences su logu est límpiu límpiu, alluxentau a cera ◊ su lutoni si alluxentat cun limoni e cinixu ◊ labai ca est festa: tocai, alluxentaisidhas is botas! Etymon srd. Translations French faire reluire, se parer English to make bright, to shine, to dress up Spanish hacer relucir, acicalar Italian far rilùcere, brillare, agghindarsi German leuchten, glänzen, sich herausputzen.

alvuràre , vrb: arborare, arberare, arbulare, arburai, arburare, arvurare, arvuriare Definition pònnere o prantare a àrbures, a matas; foedhandho de gente, pigaresidha deretu, su si pesare a boghes po cosighedhas, oféndhios o tzacaos: arburai dhu narant fintzes po pesare o fàere a mannu, arburare fintzes in su sensu de pònnere prantau, istrantagiau (a bisura de àrbure) Synonyms e antonyms arburire / artzisare, inchietae Idioms csn: arburàresi (nadu de sos cadhos) = pesàresi comente e ritzos, cun sos pes de dainanti in artu; arburai ccn. cosa = pònnere ritza, istantargiare 2. s'achetu est semper marritanne, isconchinanne, annigranne e cricanne de si arburare 3. ti àlvuras de crítica mania sentza ti intendher ne de birde e ne de sicu (G.A.Cossu)◊ su venenu mi àrborat sos nérbios!◊ si m'arvúriat su sàmbene in s'intèndhere cudhu!◊ si àrbulat su cadhu e che betat su mere! 4. su pipiu est nàsciu tzeghixedhu e pensà ca no ndi dh'arburamu (A.Murru)◊ in pratza sunt arburandhe sa tuva po su fogulone Translations French border d'arbres, se fâcher English to plant with trees, to lose one's temper Spanish arborecer, enarbolar Italian alberare, inalberarsi German mit Bäumen bepflanzen, sich aufbäumen.

ammalèsci , vrb: malèsciri Definition fàere andhandho e impeorandho, andhare de male in peus Synonyms e antonyms aggravae, immalèsciri, impeorai, impeusare, pejorare | ctr. imbonire, mediare Sentences no siast contràriu a s’onnipotenti ca s’ànima ti ammalescit! (E.Pillai)◊ is cosas funt ammalescendi! Translations French s'aggraver English to get worse Spanish empeorar Italian aggravarsi German sich verschlimmern.

«« Search again