ammammungiài , vrb: ammumungiai, mumungiai Definition imbrutare fintzes su bestimentu de sa cosa chi si papat, chi si manígiat, po sa pagu atentzione; fintzes aprapudhare, istare tocandho Synonyms e antonyms abbaunzare, acoredhai, ammustiai 1, imbratare, improdhai 2. fiat aturau ammumungiau coment'e unu cambu de linna frisca totu acalamada ◊ andendi a pei in su mòri sa pipia arribbàt a iscola totu ammumungiara ◊ est totu ammumungiau ca si nci at ghetau su cafei apitzus Etymon srd. Translations French salir English to soil Spanish ensuciarse, pringarse Italian imbrodolarsi German sich bekleckern.

ammantài, ammantàre , vrb Definition ammontare cun manta (nau de letu), cun bestimentu, cun àteru (nau de sa persona); si narat fintzes de s'aera chi si carràgiat de nues e de su nie candho est niandho e ponendho pígiu / a. unu mutu = fàere is versos de coberimentu Synonyms e antonyms acaparronare, acapotare, acarragiai, acugudhare, acuguzare, cumpannare, imburrussai, imbusciae, incapotai / ammantedhai | ctr. iscucuzare / isclarire, ispalaciae Sentences pro dh'ammantare no portant pannos ◊ si at ammantau is genugus cun sa camisa ◊ is feminedhas tocat a dhas avesai de piticas a si ammantai ◊ pro si ammantare cheret unu pizu de fressada ◊ custa petza coenno si ammantat cun agedu o cun binu 2. is nuis ammantant su celu ◊ su coru est comenti a sa dí: iscurigau e tristu candu si ammantat su soli! ◊ sa pira fit ammantada de frutu ◊ fit frochendhe meda e in pagos minutos at ammantadu su logu ◊ de cantu at própiu meda at ammantau s'istrada de àcua ◊ ammanta su focu! 3. chena conca non faet a cantare mancu unu mutu, ma chena pes non si podet ammantare su mutu etotu!(P.La Croce) Etymon srd. Translations French couvrir, s'envelopper English to cover, to wrap oneself Spanish cubrir, cubrirse Italian coprire, coprirsi German bedecken, sich bedecken.

ammascarài , vrb Definition imbrutare de mascara, de tzintziedhu; arrennegare meda, fàere niedhu o pèrdere sa bisura po s'arrennegu: nau de su tempus, isconciare, fàere tempus malu Synonyms e antonyms intentiedhare 2. si mi lassas ammascarai ti dh'ongu dèu, su tanti!…◊ dh'apu bia ammascarara…, fiat cosa de timi! ◊ candu si ammàscarat su mari, balla, gi est cosa de dhui acostai!… 3. chi mi bit ammascarau, bai ca su piciochedhu nc'istupat debressi! Etymon ctl. (en)mascarar Translations French se farder outrageusement English to soil oneself, to make up in an overdone way (oneself) Spanish repintarse, enfadarse mucho Italian imbrattarsi, truccarsi in mòdo esagerato German sich übermäßig schminken.

ammascherài , vrb: mascarare* Definition bestire a màschera, divertire a carrasegare bestios a màschera; fàere fintas, passare po un'àteru o una cosa po un'àtera; nau de su tempus, fàere malu Synonyms e antonyms caratzare, carotare, trusare / bovare, disfalsai 3. si su tempus si ammàscherat, de innòi tocat a si fuiri! Translations French se déguiser English to disguise oneself Spanish disfrazarse Italian travestirsi German sich verkleiden.

ammassulàre , vrb rfl Definition fàere a unu massule; istare totu coment'e allorigaos crocaos, istare chentza fàere, ammandronaos Synonyms e antonyms ammadredhare, ammassudhare 2. sa catedha fit ammassulada afaca a sa giaga faghindhe de sentinella Etymon srd. Translations French s'amasser, se pelotonner English to crowd together, to curl up Spanish amontonarse, acurrucarse Italian ammassarsi, raggomitolarsi German sich versammeln, sich zusammenkauern.

ammentài, ammentàre , vrb Definition portare o tènnere presente in sa mente, batire o fàere presente a sa mente una cosa passada o fintzes una cosa chi depet bènnere, de fàere / a/c. candho su vrb. est prnl. si manígiat fintzes cun s'aus. àere; cong. 2ˆ p. pl. ammentezas; no s'a. dai como a posca = iscarèsciri totu tropu luegus Synonyms e antonyms arragodai, sobènnere | ctr. ilmentigare, iscadèssere Sentences no ti ammentas candho a inoghe beniat sa zente a bídere su mare? ◊ a ti ammentas cantos sirvones che aiat? ◊ a bos ndhe ammentades de su bandhu chi betaiant unu tempus? ◊ o Sardos, ammentade sas traschias pro tènnere atza in sa lota pro s'identidade! (Z.A.Cappai)◊ mi aio ammentatu comente aiat rimunitu su locu ◊ mi ndhe as ammentatu de cosas!…◊ si at ammentadu su chi li fit capitadu ◊ mi so ammentendhe chi depo fàghere unu cumandhu! 2. ammenta ca postigràs faghimus cudhu cumandhu! ◊ bos mandho unu saludu pro bos ammentare chi sa bontade bera frorit intro de su coro Etymon itl. ammentare Translations French rappeler English to remember Spanish recordar Italian rammentare, ricordare German erinnern, sich erinnern an.

ammintirotàre , vrb Definition fàere su mintirotu, su si fichire in mesu po cosas chi no dhi depent interessare Synonyms e antonyms cotulare, infrichiri, infruncuai, intraudhare, intraudhulare, intraugliare, intremèsiri Etymon srd. Translations French s'entremettre English to interfere Spanish entrometerse Italian introméttersi German sich einmischen.

ammuntonàe, ammuntonài , vrb: ammuntonare Definition fàere a muntone, pònnere sa cosa a muntone (a betadura o fintzes bene, assentada ma totu impare); nau de gente, de animales, bobbois, acostire in medas totus impare in pagu tretu / ammuntonare preta a pane = fuedhai a brétiu, ghetai apari Synonyms e antonyms abbigai, acastedhare, acoglire, acucurai, acunconae, aggodhetare, annurrare, apillai, apirare, arremiarzare | ctr. ispàlghere, isparcinare Sentences su bentu ammuntonat s'arga in sos cuzones ◊ at a ammuntonai su trigu in su magasinu ◊ ant ammuntonau su séidu in s'argiola ◊ is annus si ammuntonant apari 2. geo puru los apo intesos, a irvàrios, ammuntonanne preta a pane (G.Albergoni) Etymon srd. Translations French entasser, accumuler (fig.) English to heap Spanish amontonar Italian ammucchiare, accumulare, accalcarsi German anhäufen, sich zusammendrängen.

annebbiàre , vrb Definition su si pigare annébbiu, arrennegu meda Synonyms e antonyms abbetiae, afutare, airai, aorcare, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchietae, inchighiristai, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare Translations French se mettre en colère English to get angry Spanish irritarse, encolerizarse Italian adirarsi, sdegnarsi German sich erzürnen.

anniàe, anniài , vrb rfl: anniare, annidare 1, nidare* Definition fàere o pònnere su niu Synonyms e antonyms annidicare Sentences suta de unu testu po arrustire si fut anniada s'ispudarranza Translations French nicher, nidifier English to nest Spanish anidarse, nidificar Italian annidarsi, nidificare German sich einnisten, nisten.

annozàre , vrb: annugiai, annungiai, annuzare Definition su si pigare annozu, su si fàere tristu Synonyms e antonyms abbrodhiare, abbudhai, abbujare, abbuscinare, acasidhare, aconchedhare, annicare, atrafudhai, pirmare Sentences si burlo eo si annuzant e mi faghent sas ficas ◊ su pentzai ca una picioca in su mellus de bivi si nd'iat a èssi dépia andai dhi annugiàt su coru 2. che néula de maju si annuzat e iscrarit onzi die Etymon ctl. anujar Translations French se vexer, bouder English to resent, to sulk Spanish resentirse, picarse Italian risentirsi, imbronciarsi German sich beleidigt fühlen, schmollen.

annuài 1 , vrb: annuare, nuare Definition carragiare de nues (deunudotu o in parte a tretos), su si pesare nues in s'aera (vrb. aus. èssere o fintzes àere); in cobertantza, essire tristu / annuaisí a logus a logus = annuare a nues lascas, itl. ragnare Synonyms e antonyms abbudhonare, annuidai, cuculare, incuculare, incumbuxae | ctr. isclarire, ispalaciae Sentences s'aera si est annuendhe, paret in chirca de pròere ◊ si s'annuat cuguzat su sole e faghet fritu ◊ oe no bi at annuadu Scientific Terminology tpm Etymon srd. Translations French obscurcir, assombrir English to get cloud Spanish nublar Italian annuvolare, rannuvolarsi German sich bewölken.

ansiài , vrb: ansiare Definition provare ansa, sufrire s'ansa, istare in ansas Translations French s'affliger, se tourmenter English to afflict oneself, to be tormented Spanish afligirse Italian afflìggersi, tormentarsi German sich quälen.

aorcàre , vrb: aoscrare Definition arrennegare meda, tanti de pàrrere un'orcu Synonyms e antonyms acroconai, afutare, airai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchibberare, inchietae, inchighiristai, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare Etymon srd. Translations French s'emporter English to get angry Spanish encolerizar Italian incollerire German sich erzürnen.

aostàre , vrb Definition su si aguantare, su si poderare o fàere a mancu de fàere, de nàrrere, de pigare una cosa Synonyms e antonyms astèniri, retènnere Sentences mi ndhe aosto fintzas de faedhare (G.Ruju)◊ mi aosto de l'abbojare Etymon ltn. obstare Translations French se priver, s'abstenir English to deprive oneself Spanish privarse, abstenerse Italian privarsi, astenersi, evitare German entbehren, sich abhalten, vermeiden.

apadronàre , vrb rfl Definition su si fàere mere, su si ndhe pinnigare sa cosa pigandhodha coment’e meres Synonyms e antonyms impobidhai | ctr. ispobidhare Sentences cussa cosa ti che l'as apadronada tue ◊ no chelzo chi su tempus si apadronet de sos pensamentos mios ◊ bos cherides apadronare de totu! ◊ nara, pitzinna, e cun ite motivu su coro meu ti as apadronadu? (P.Cherchi) Etymon srd. Translations French s'emparer English to take possession Spanish apoderarse, adueñarse Italian impadronirsi German sich bemächtigen.

apaltàre , vrb: apartai, apartare, partare Definition pònnere a una parte; su si giare o pònnere a una parte, su si cuare po sa giustítzia o àteru / a. unu pensamentu = bogaresiche un'idea dae conca Synonyms e antonyms abbandhare, coigiare / abbuare, aclisare, acuae, ammagare, apatai, frànghere, impertusare, intanae, intupai, intuvedhare, istichire, istugiai Sentences medas si sunt apartados e ti ant negadu provinas unu lughinzu! ◊ ahi cantu atesu mi seu apartau de bosu, Sennori! ◊ propongu de apartai dónnia perígulu de pecai ◊ no istes annuzada pro mi èssere pagu tempus apartadu ◊ ipèrradi una canna e tzoca, si sos iltrunellos si podent apaltare! ◊ cun signalis de tristesa sa Crésia apartat is fielis de is allirghias de su mundu 2. si est apartadu ca lu sunt chirchendhe sos carabbineris ◊ s'amante a ue si est apartada? Etymon ctl., spn. Translations French mettre de côté, se réfugier English to put aside, to shelter Spanish apartar, refugiarse Italian méttere da parte, accantonare, rifugiarsi German beiseitelegen, sich flüchten.

apapinàre , vrb Definition istare, abbarrare o èssere coment'e ammammalucaos, su si troboire foedhandho; pigare s'àteru a ingannu, in trampa Synonyms e antonyms impampinare / coglionai, colovrinare, imbovai, ingannai 2. pro apapinare sa zente su deputadu est torradu a preigare in piata boghendhe a pizu promissas Etymon srd. Translations French s'embarbouiller English to get flustered Spanish embarullarse, trabucarse Italian impappinare German sich verhaspeln.

aparentài, aparentàre , vrb Definition su si fàere a parente, intrare in sa parentella de un'àteru Synonyms e antonyms imparentai 2. santu Zuanne fit aparentadu cun Zesugristu Etymon spn. aparentar Translations French apparenter English to become related Spanish emparentar Italian imparentare German sich verschwägern.

apasaogàre , vrb: apaseguare, apaseogare, apasigare, apasiguai, apasiguare, apasiogare, apasugare, pasiguai Definition agatare o giare pàusu, asséliu, abbrandhare o asseliare unu patimentu Synonyms e antonyms abbacai, abblandai, abbonantzai, abboniri, ammellare, apachiare, apasigonai, assebiai, asselenare, assussegai, illenare | ctr. agegherai, avalotai, salarzare, supuzare Sentences a s'abbréschida su tempus si est apasaogadu ◊ bogadu cuss'oriolu dae conca, si est apasigada e drommida ◊ candho si est apaseguada, a sa pitzinna li at nadu ca fit ghirandhe su babbu ◊ sorre cara, apaséguati, dae pasu a su dolu, unu pacu de sussegu! ◊ istat chietu e apasigadu a un'ala ◊ cussu pisedhu no appàsigat mai! 2. su consolu apàsigat sa pena ◊ arrè, chi ti si apàsigant sas penas! ◊ chirco de apasigare su coro cun s'amore Etymon spn. Translations French se calmer English to become calm Spanish apaciguarse Italian calmarsi, calmare German sich beruhigen, beruhigen.

«« Search again