arrovonéllu , nm Definizione
genia de erba de ortu chi faet arraighina grussa, segundhu sa calidade curtza, tundhita, segundhu longa, totu orrúbia o fintzes in parte orrúbia e in parte bianca, unu pagu pitzigorosa (e a bortas fintzes meda)
Sinonimi e contrari
alicarja,
arraiga,
arraigàgia,
arraíxini,
rabanella*,
raighinarza
Terminologia scientifica
rbzc, Raphanus sativus
Traduzioni
Francese
radis
Inglese
radish
Spagnolo
rábano
Italiano
ravanèllo
Tedesco
Gartenrettich.
arròza , nf: orroza Definizione calidade de àghina unu pagu orrúbia Sinonimi e contrari rotza Terminologia scientifica frt.
arrú , nm: arrua,
arruvu,
orrú,
rú* Definizione
sa tupa e su frutu de s’orruo, genia de linna chi faet a cambos longos, mussòrgias o cannas, totu ispina / a. cràbinu, arruvu cràviu, màsciu = rubu berbeghinu, ruburbinu; essiri de s’arrú e intrai in su titioni = andhare de male in peus; murighessa de s’arrua = mura, su frutu de su rú; sida de a. = canna de rú
Sinonimi e contrari
amura,
lama 1,
murarrú,
orruile
Frasi
trobiu coment'e s'arrú cun su tintioni
Cognomi e Proverbi
smb:
Arrú
/
prb:
àxina cota e mura de arrú, dogna cosa a su tempus sú
Terminologia scientifica
mt, Rubus fruticosus
Traduzioni
Francese
ronce
Inglese
bramble
Spagnolo
zarza
Italiano
róvo
Tedesco
Brombeerstrauch.
àrru , nm Definizione logu totu orrocas / barracu de arru = fatu a pedra Sinonimi e contrari arrocaxa, arrochibi, nodera, rocaria, rocarju, rochedu Cognomi e Proverbi smb: Arru, Arrus Terminologia scientifica slg.
àrru 1 aérru
arrúa arrú
arruài , vrb Definizione ispatare, segare s'orruo, su titione e malesas deasi, limpiandho su terrinu Sinonimi e contrari irruatare, irrubare, isurruare Etimo srd.
arruàre , vrb: arrugare Definizione su si firmare in s’orruga, in s'istrada, in su camminu Etimo srd.
arruàrgiu , nm: arruaxu, orruàlgiu, ruàgiu* Definizione donnaghe o padente de orruo, logu prenu de tupas de orruo; busa, tupa de orruo Sinonimi e contrari orruelartzu, ruedu / arrú 2. s'arruaxu fait sa muriarrú ◊ furiant terras prenas de arruaxu.
arruarzàre , vrb Definizione
su si fàere a unu arruàrgiu, totu prenu de orruo, arestau, nau de unu terrenu chentza trebballau
Sinonimi e contrari
abriare,
aferare,
agrestare,
eremire,
imburdiri
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rendre sauvage
Inglese
to make wild
Spagnolo
enmalecerse
Italiano
inselvatichire
Tedesco
verwildern lassen.
arruàxu arruàrgiu
arrubàu , agt Definizione chi est arrancadu, arréschiu in s’orruo, firmu arréschiu in calesiògiat cosa Etimo srd.
arrúbbia , nf: arrúbia, rúbbia Definizione genia de erba (e su frutu puru) bona po fàere tinta orrúbia, tinta de sorixedha, po tínghere orrobba o fintzes àteru Sinonimi e contrari atzotalimba, batalimba, ciorisedha, colalati, luja, orighedha 1, pigalati, pitziculosa, ratalimba, rúgia, tintaruja Terminologia scientifica rba, Rubia tinctorum, R. peregrina Etimo itl. robbia.
arrubèschere , vrb: rubèschere Definizione fàere o essire orrúbiu orrúbiu in cara Sinonimi e contrari arrabatzonare, impoboriai.
arrúbia arrúbbia
arrubiàe, arrubiài , vrb: arrujare,
orrubiare Definizione
fàere in colore orrúbiu, tirare a s’orrúbiu, su si fàere orrúbios de sa bregúngia; fàere sa crosta a is papares (mescamente a s'orrostu) o còere pata a fogu
Sinonimi e contrari
abbrigai,
arrubiscai,
arrujire,
cardiare,
ingrujare,
irrubiare,
orruviare
/
rfl. arrabatzonare
Frasi
in s'íscia sa tamata est arrujandhe ◊ lassa s'ischidoni, deghinou ti nci dhu fatzu ingurti arrubiau!
2.
su sirboni arrubiau portandedhu a sa mesa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rougir
Inglese
to blush
Spagnolo
enrojecer,
sonrojarse,
dorar
Italiano
arrossare,
arrossire,
rosolare
Tedesco
röten,
erröten,
bräunen.
arrubiaméntu , nm Definizione
su arrubiai, fàere orrúbiu, su si orrubiare de bregúngia
Sinonimi e contrari
arrujatzadura,
imbudhighinore,
irrujadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rougissement
Inglese
reddening
Spagnolo
enrojecimiento,
rubor
Italiano
arrossaménto,
rossóre
Tedesco
Rötung,
Röte.
arrubiànciu , agt Definizione
chi est in colore unu pagu orrúbiu
Sinonimi e contrari
arrubiastu,
rujastrinu
Terminologia scientifica
clr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rougeâtre
Inglese
reddish
Spagnolo
rojizo
Italiano
rossìccio
Tedesco
rötlich.
arrubiàstu , agt: orrubiassu Definizione
de colore unu pagu orrúbiu, chi tirat a s’orrúbiu
Sinonimi e contrari
cariasinu,
rujastrinu,
rujatu
Terminologia scientifica
clr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rougeâtre
Inglese
reddish
Spagnolo
rojizo
Italiano
rossastro,
rossìccio
Tedesco
rötlich.
arrubiédhu , agt, nm Definizione chi est unu pagu orrúbiu; genia de cosa orrúbia chi si frigant in cara e mescamente in lavras is féminas po si pàrrere de prus, po fàere prus bella sa carrítzia, e fintzes tretu orrúbiu in s’ispuntone de is trempas / faisí is arrubiedhus = frigàresi tinta in càvanos Sinonimi e contrari arrubietu 2. po si fai is arrubiedhus si ponit ananti de s'isprigu.