arrudhíre , vrb Definizione passare o sufrire su fritu, tènnere fritu Etimo srd.
arrudhítu arrodhíu
arrudiàu , agt Definizione chi est areste, rude, chentza o pagu trebballau; nau de fémina, chi est bagadia manna, chentza cojuada Sinonimi e contrari annicrinu, rodiu Frasi gatias e arrudiaas si custumànt istichire sa cara pro pòdere atrevire in sos ballos Etimo srd.
arrúdu , agt Sinonimi e contrari abióciu, biatzu, biutzu, feurràciu Frasi est arrudu che unu púligi.
arruedhulàre , vrb Definizione
fàere a ruédhula
Sinonimi e contrari
abballonare,
allomborae,
arrombulonai,
atuturae,
imboligare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rouler,
enrouler
Inglese
to roll
Spagnolo
enrollar
Italiano
arrotolare
Tedesco
zusammenrollen.
arruédu, arruélu arrodéu
arrúere , vrb: arrúghere,
arrui,
arrúiri,
arruri,
irrúghere,
orrue 1,
rúchere*,
urrúere Definizione
calare de artu a cropu, furriare, o fintzes betare a terra a cropu; andhare bene de unu bestimentu a sa persona chi dhu ponet; tocare, apartènnere de unu bene, arresurtare / pps. arrutu
Sinonimi e contrari
botare,
cairi,
corriare,
iscaltinare,
iscasidhare,
isdegorare,
isdobbiare
/
betae
/
dèchere
| ctr.
arritzare,
pesai
Modi di dire
csn:
arrúiri a faci in susu, a faci in terra = a bentre in susu, a buca a terra; arrúiri a conca in bàsciu = a cúcuru ficadu; arrúiri a palas imbressi = a palas a terra; arrúiri malàdiu = irmalaidare; arrúiri o arruirisí de su sonnu, de su fàmini = no istare ritzos de su sonnu, de su fàmine; arrúiri de codhus, de su coru a unu = pèrdere s'istima pro unu; arrúiri in pecau = fàghere pecados; arrúiri in tentatzioni = pònneresi in arriscos de fàghere male, de pecare; arrúiri in manus de ccn. = bènnere o resurtare in pozas de unu, in posse de ccn.
Frasi
arrennesset a no che arrúere de s'àinu ◊ a dógnia sàntziu de carru ndi arruit sa pispisalla de su fenu ◊ unu tocat agiudau candu arruit, no candu est istrantaxu! ◊ ndi funt arrutus is murus ◊ su salatieri mi nc'est lossingiau de manus e arrutu a s'àcua
2.
custu no ti arruit: no est cosa tua!
3.
su bistiri ti arruit mali
4.
sa festa arruit su mesi ch'intrat
5.
no nosi lessis arrui in sa tentatzioni! ◊ bai a iscí me in cali manus nci ant arrui cussus!
Traduzioni
Francese
tomber
Inglese
to fall
Spagnolo
caer
Italiano
cadére,
cascare
Tedesco
fallen,
stürzen.
arrúfa , nf: rufa Definizione
gente meda totu impare in su matessi logu
Sinonimi e contrari
afollamentu,
apillada,
apretone,
atrepógliu,
atrupamentu,
catigamuru,
sciabbigada
Frasi
bi aiat arrufa de zente
Etimo
itl.t
ruffa
Traduzioni
Francese
multitude
Inglese
multitude
Spagnolo
muchedumbre
Italiano
moltitùdine
Tedesco
Menge.
arrufài, arrufàre , vrb: rufare Definizione isconciare is pilos de conca, sa petenadura de is pilos, betare apare pilos, o fintzes cosas deasi (es. filu, ordíngiu); fàere is pilos a lorighedhas, tèteros o prantaos che tzudha Sinonimi e contrari arrufulai, imbogiare, iscrabionai, trabojare / anedhare Frasi unu cruculeu pariat badhendu, arrufendu is pinnas e tzerriendu s'isposa Etimo itl. arruffare.
arrufàu , pps, agt Definizione
de arrufare; chi est betau apare, nau de pilos, o fintzes chi est totu a lorighedhas, anedhau (o fintzes chi paret ca portat sa tzudha)
Sinonimi e contrari
anedhadu,
orrofadu
2.
cussu est conca arrufada ◊ su gatu portàt sa cou arrufara comenti at biu su cani
Traduzioni
Francese
bouclé
Inglese
curly
Spagnolo
desgreñado,
ensortijado
Italiano
riccioluto
Tedesco
lockig.
arrufianadúra , nf Definizione su si arrufianare Etimo srd.
arrufianài, arrufianàre arrofianài
arrufianàu , pps, agt Definizione de arrufianare.
arrufiànu arrofiànu
arrufulài , vrb Sinonimi e contrari arrufai Etimo srd.
arrúga , nf: berruca, erruca, farruga, orruca, ruca* 2, verruga Definizione genia de bobboi longhitu chi naschet de sa cria chi ponet su calagasu: a bortas pilosu, tirat mescamente a unas cantu erbas (es. càule) e che dhis papat sa fògia modhe Sinonimi e contrari cucurra, mamarúcola, mamaruga, ruda 1, rugaruga Terminologia scientifica crp.
arrúga 1 , nf: rua 1,
orruga 2 Definizione
su logu púbblicu lassau po passare aintru de is bidhas / min. arrughixedha / genias de a.: bona, dereta, larga, longa, mala (nau fintzas de sa gente chi dhue istat), morta, istrinta; erba de arrugas = Erigeron canadensis, E. crispus (erba de santa Palónia, de murus)
Sinonimi e contrari
bia,
caminu,
carreba
Frasi
is piciochedhus fiant gioghendi in s’arruga ◊ ant mundau pratzas e arrugas e apicau banderedhas po sa festa ◊ est firma in s'ingruxada de is arrugas ca no iscít cali est s'arruga po torrai a domu
Terminologia scientifica
bdh
Etimo
itl.t
ruga
Traduzioni
Francese
rue
Inglese
street
Spagnolo
calle
Italiano
via
Tedesco
Weg.
arrúga 2 , nf: orruca 1 Definizione genia de essidura in sa pedhe, a guronedhu tundhu, tostau Sinonimi e contrari barruga*, porru 1.
arrugàe arrogài